Chrześcijańskie misterium Wagnera
Bayreuther Festspiele 2016"Parsifal" czerpie inspirację z twórczości Wolfganga von Eschenbacha, dwunastowiecznego minnesängera. Tytułowy bohater to postać z legend arturiańskich, występująca już w najdawniejszych walijskich źródłach, ale postacią pierwszoplanową stał się Parsifal dopiero w nieukończonym poemacie Chrétiena de Troyes.
Wolfgang oparł się w dużej mierze na dziele poprzednika, dodał jednak wiele własnych wątków, a przede wszystkim zastosował nowatorskie zabiegi konstrukcyjne, dzięki którym monumentalna wersja von Eschenbacha (25 tysięcy wersów!) stała się literacką sensacją średniowiecza.
W opowieści o Parsifalu łączą się niemal wszystkie wątki średniowiecznej poezji: poszukiwanie własnej tożsamości, droga ku Bogu, próby, jakim poddawany jest rycerz, walka z pokusą. Czasem te próby nie są do końca próbami... albo też są, lecz ich znaczenie nie jest jasne dla bohatera. Gdy Parsifal trafia do zamku św. Graala , zostaje zaproszony na ucztę. Dzieje się dużo niezwykłych, wzbudzających ciekawość rzeczy, jednak rycerz, posłuszny wpojonym mu zasadom, milczy. I to milczenie jest zgubne: mimo wysiłków gospodarzy gość nie zadaje pytania o Graala, a pytanie to mogłoby uleczyć Amfortasa, władcę zamku. Ale o tym dowiaduje się Parsifal dopiero po opuszczeniu tego miejsca, do którego ostatecznie powraca by uleczyć króla i objąć rządy w jego następstwie.
Ryszard Wagner pracował nad "Parsifalem" niemal ćwierć wieku: od pierwszych szkiców do ostatecznej postaci dzieła. W jego zamyśle jest to misterium chrzescijańskie, skupiające się wokół wątku zwalczenia pokus ziemskich, z pokusą seksualną na czele (motyw samokastracji Klingsora i zbudowanego przezeń ogrodu pokus, pełnego ponętnych kobiet nieopodal zamku św. Graala). Powracają też wątki odkupienia i zbawienia oraz schopenhauerowski motyw współczucia.
Przez pierwszych dwadzieścia lat operę wolno było wystawiać tylko w Bayreuth - pisana była zresztą z myślą o szczególnej akustyce tego teatru. Powstała tam tradycja zakazująca oklasków po pierwszym akcie dzieła - przeniesiono ją również do Metropolitan Opera. Rzecz wzięła się z nieporozumienia: na premierze Wagner wyjaśnił oklaskującej pierwszy akt publiczności, że ze względu na podniosłą tematykę opery śpiewacy nie wyjdą kłaniać się przed kurtynę po pierwszym i drugim akcie. Publiczność zrozumiała to jako zakaz wyrażania uznania w ogóle. Przez kilka następnych przedstawień milczenie towarzyszyło zarówno pierwszemu, jak i drugiemu aktowi, a gdy Wagner sam krzyknął "brawo!" został uciszony przez publiczność. Ostatecznie przyjęła się cisza po akcie pierwszym i normalne oklaski potem.
Program:
Richard Wagner Parsifal – uroczyste misterium sceniczne w trzech aktach
Wyk.: Ryan McKinny - baryton (Amfortas), Karl-Heinz Lehner - bas (Titurel), Georg Zeppenfeld - bas (Gurnemanz), Klaus Florian Vogt - tenor (Parsifal), Gerd Grochowski - bas (Klingsor), Elena Pankratova - mezzosopran (Kundry), Tansel Akzeybek - tenor, Timo Riihonen - bas (Rycerze Grala), Alexandra Steiner - sopran, Mareike Morr - mezzosopran, Charles Kim - tenor, Stefan Heibach - baryton (Giermkowie), Netta Or - sopran, Katharina Persicke - mezzosopran, Bele Kumberger - sopran, Ingeborg Gillebo - sopran (Dziewczęta-kwiaty), Wiebke Lehmkuhl - alt (Głos niebiański), Chór Festiwalowy w Bayreuth, Orkiestra Festiwalowa w Bayreuth
___
Na transmisję w "Letnim festiwalu muzycznym" - w poniedzałek (25.07) w godz. 15.45-22.45 - zaprasza Marcin Majchrowski.
