Hazard vs. Miłość

Kto nie ma szczęścia w kartach, ten będzie miał w miłości. To przysłowie wydaje się adekwatne do obrazu sztuki operowej „Dama pikowa”. Bynajmniej, główny bohater, Herman, nie docenił tej miłości. Liza, którą rozkochał w sobie, a potem porzucił dla pieniędzy, była mu wierna do końca, a on tego nie docenił. Sprzedał ją za trzy karty. Jednak każdego w swoim czasie dosięga kara. W ostatniej chwili Herman przegrywa wszystko. Chwila ta jest wysoce tragiczna dla niego: popełnia samobójstwo, zdaje sobie sprawę ze swojego błędu i z nieograniczonej miłości do Lizy, którą skrzywdził.
Opera Czajkowskiego oparta na opowiadaniu Puszkina już przez samego autora została okrzyknięta „mistrzowskim utworem”. W tej nieskromności jest wiele racji. Nazwijmy to po prostu poczuciem własnej wartości. „Dama pikowa” jest operą psychologiczną. Wnika dogłębnie w umysł głównego bohatera, ukazuje szereg rozterek, targających jego duszą. Przedstawia przejmujące koleje losu Hermana, od którego nie może uciec. Losu, który naznaczył na jego czole piętno potępienia za chciwość i cynizm. Utwór jest wysoce urozmaicony emocjonalnie. Od obrazu zrozpaczonego miłością do Lizy Hermana, do chóru dziewczyn i młodych oficerów, cieszących się z pierwszego słońca i ciepłego powietrza. Utwór ukazuje także demonizm postaci. Herman jest wyjątkowo mrocznym człowiekiem. Za jego twarzą kryje się zagadka, którą poskromić pragnie Liza, z nędznym jednak skutkiem. Jak wygląda to na krakowskiej scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego? Zespół pod opieką Krzysztofa Nazara stworzył obraz, który bez wątpienia odpowiada konwencji, charakterowi oraz atmosferze opowiadań Puszkina. Nie mniej jednak odtwórcom można zarzucić potraktowanie swoich ról z niewystarczającym wkładem aktorskim, czego nie można jednak powiedzieć o ich śpiewie. Interpretatorce roli Lizy należą się szczególne brawa (i owszem, takie dostała) za dopieszczoną do perfekcji, wyśmienitą kreację wokalną. Nad stroną plastyczną spektaklu pracowali scenograf Marek Chowaniec i odpowiadająca za kostiumy bohaterów, Zofia de Ines. Wystrój sceny zmieniał się po kilka razy w aktach. Było to nieco męczące dla widza, ale tego wymagał scenariusz. Zachwycała sceneria w parku, gdzie w słoneczny dzień wychodziły niańki z dziećmi, także salony Hrabiny, jak również salon do gry w karty. Kostiumy były jak najbardziej wyszukane, zwłaszcza kreacja pawia, składająca się z wypchanej jego głowy, barwnego pióropuszu i charakterystycznego ptasiego zadka. Strój Lizy był raczej skromny, toteż często miała na sobie białą, bardzo prostą i skromną suknię. Zachwycała natomiast kreacja tajemniczej Czerwonej Damy. Była to obszerna, czerwona suknia z brokatowego materiału, która w świetle jupiterów nabierała magicznego wdzięku. Jakkolwiek, wśród licznych pochwał, znajdą się i zażalenia. Kierowane są do chóru, który najprawdopodobniej ze zwykłego roztargnienia lub stresu nie dopasował się do granego akompaniamentu. Zaburzyło to w pewnym momencie percepcję widza. Kakofonia w chórze jest absolutnie niewskazana! Opera Krakowska Piotr Czajkowski "Dama pikowa" Dyrygent:Iwona Sowińska Inscenizacja i reżyseria: Krzysztof Nazar Kierownictwo muzyczne: Iwona Sowińska Scenografia: Marek Chowaniec Kostiumy: Zofia de Ines Reżyseria świateł: Mirosław Poznański Przygotowanie chóru: Marek Kluza Libretto: Modest Czajkowski wg Aleksandra Puszkina Obsada: Liza-Ewa Biegas, Magdalena Nowacka, Herman-Krzysztof Bednarek, Paweł Wunder,Tomsky-Andrzej Biegun, Przemysław Firek, Krzysztof Witkowski, Jeletzky-Artur Ruciński, Grzegorz Pazik, Michał Kutnik, Hrabina-Alicja Węgorzewska, Bożena Zawiślak-Dolny, Paulina-Agnieszka Cząstka, Anna Lubańska, Guwernantka-Hanna Swaryczewska, Bożena Walczyk-Skrzypczak, Masza-Marta Poliszot, Joanna Rakoczy, Surin-Volodymyr Pankiv, Jacek Ozimkowski, Czekalinsky-Vasyl Grokhloskyi, Adam Sobierajski, Czaplitzky-Wiesław Popiołek, Paweł Szczepanek, Narumoff-Jan Migała, Przemysław Bałka, Festordner-Dariusz Palonek, Rafał Pawłowski, Pokojówki-Lidia Pirowska, Małgorzata Sznajder-Dziechciowska, Dublerki-Hrabiny Jadwiga Król, Marta Marciuk, Dzieci-Piotr Krasny, Weronika Litwa, Marek Radoń Jakub Wótowicz Prapremiera: 19 XII 1890 Polska premiera: 1900 Warszawa Premiera Damy pikowej Piotra Czajkowskiego 6 i 7 kwietnia 2008 13, 14 kwietnia oraz 18, 19 maja 2008.