Kim jest królik?

Spektakl „O tym można rozmawiać tylko z królikami" na podstawie opowieści Anny Höglund w reż. Piotra Soroki, wystawiony na deskach Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze, przenosi widza w świat zachowań i przeżyć wewnętrznych wszystkich żywych istot.

Jednym z największych walorów tego przedstawienia jest jego spójność. Elementy takie jak światło (Alicja Pietrucka), muzyka (Szymon Tomczyk) i ruch sceniczny (Piotr Soroka), łączyły się w przepiękny, wręcz synestetyczny sposób, tworząc niepowtarzalny nastrój. Symboliczne światło – jasna smuga – oświetlało rekwizyty, takie jak np. ojcowskie kapcie, które wskazywały na jego obecność w życiu rodziny. Gdy Ojciec (Jakub Mikołajczak) je zakładał, uczestniczył w codzienności domu; gdy je zdejmował – porzucał swoją odpowiedzialność lub fizycznie znikał z życia bliskich. Światło przybierało również tęczowy blask, gdy główny bohater – Królik (Paweł Wydrzyński) – doświadczał ulgi i ukojenia, co potęgowało emocjonalne zaangażowanie widza.

Podobnie muzyka – jej dobór pozwalał całkowicie zanurzyć się w opowieść. Subtelnie dopełniała historię zagubionego chłopca, który, aby przetrwać w zawiłej codzienności, musi przywdziać maskę.

Kostiumy (Agnieszka Zdonek) również odgrywały ważną rolę. Maska królika, przypominająca ponadwymiarowy ochronny kask, pojawiała się w przełomowych momentach, stanowiąc ochronę głównego bohatera. Inne postaci także nosiły królicze atrybuty – np. nakładane uszy. Stroje były współczesne, codzienne, wręcz typowe dla przeciętnych ludzi. Dominowały barwy szarości, które – zarówno w kostiumach, jak i scenografii – podkreślały monotonię i przytłaczającą zwyczajność życia – jak w utworze Maanamu „Szare miraże": „Twój dom wśród setek innych domów, z szarymi drzwiami, z szarym balkonem". Głęboka scena, zaaranżowana jako salon z jadalnią (scenografia: Agnieszka Zdonek), stawała się areną codzienności Królika. Gdy opuszczał swoją bezpieczną przestrzeń, np. udając się do szkoły, aktor wychodził na proscenium – symbolicznie zbliżając się do świata zewnętrznego i widzów.

Gra aktorska była znakomita. Każdy z aktorów świetnie oddał swoją postać, a ich emocje były autentyczne i szczere. Gdy aktorzy grali nastolatków (Jakub Mikołajczak, Joanna Wąż, Katarzyna Kawalec, Robert Kuraś), widać było beztroskę i lekkość charakterystyczną dla tego wieku, ale też niedojrzałość czy trudność w rozpoznawaniu emocji. Ruch sceniczny i gesty harmonijnie współgrały, tworząc ujmujące widowisko – zwłaszcza taneczne sekwencje w stroboskopowym świetle czy poruszanie się w półmroku niczym jeden organizm.

Spektakl był bardzo estetyczny i przyjemny wizualnie – podobnie jak inne oglądane przeze mnie przedstawienie Soroki, „PRZY PRZY" (Lubuski Teatr, prem. 2.12.2023r.), w którym również dominowały światło i gest jako przewodniki emocji. Choć humor nie zawsze trafiał dla mnie w punkt – jak w przypadku sceny szkolnej dyskoteki z udziałem otyłej nauczycielki z groteskowo uwydatnioną sylwetką (granej przez bezbłędną Martę Frąckowiak). Jej karykaturalny taniec odwoływał się do żenującego stereotypu surowego nauczyciela, który na szkolnych imprezach pokazuje swoją drugą twarz – nie przeszkodziło to jednak w budowaniu atmosfery intymnej refleksji. Szczególnie poruszające były sceny spotkań chłopca z dziadkiem (Jerzy Kaczmarowski), w których mogło dojść do prawdziwej, niewymuszonej bliskości i zrzucenia masek.

Jednak nie wszystkie elementy sceniczne zadziałały równie dobrze. Projekcje multimedialne – filmiki z social mediów i vlogi (autorstwa Klaudii Kasperskiej) – zakłócały odbiór. Tłumaczenie stanów psychicznych i mechanizmów poznawczych, które kierują Królikiem, przez niego samego na internetowym story/pamiętniku odbierało widzowi możliwość swobodnej interpretacji. Zamiast pogłębiać recepcję, oddzielały go, czyniąc relację z Królikiem bardziej odległą – z punktu widzenia osoby dorosłej czy obcej. Odrobinę zmarnowało to potencjał spektaklu na widowisko/przeżycie duchowe.

Podobny zabieg – oddanie ludzkich emocji poprzez świat zwierząt – zastosował Adolf Dygasiński w powieści pt. „Zając". Tam naturalistyczna narracja ukazywała mechanizmy społeczne rządzące światem, zostawiając przestrzeń na osobistą refleksję czytelnika.

Spektakl „O tym można rozmawiać tylko z królikami" w reż. Piotra Soroki Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze to przejmująca, ciekawa sztuka, która porusza istotne problemy współczesnego człowieka – zwłaszcza w kontekście dorastania, samotności i potrzeby akceptacji. Zdecydowanie nie był to czas stracony.

Polecam szczególnie opiekunom i wychowawcom dorastających dzieci, bo o niektórych rzeczach naprawdę można rozmawiać tylko z królikami.