Materialne świadectwa działań teatrów obozowych
Lagertheater 20.10.2017 - 28.01.2018W latach 1939–1945 w obozach koncentracyjnych i jenieckich funkcjonowały teatry. Dotychczas dużo napisano o sztuce więźniów obozów, natomiast stosunkowo niewielka część tych tekstów dotyczy twórczości performatywnej.
Dzięki tej wystawie mamy po raz pierwszy okazję poznać obozowe działania teatralne. Zebrana dokumentacja ujawnia, jak trudno było – mimo radykalnych metod eksterminacji – zabić w więźniach poczucie wewnętrznej wartości, wyrażające się w akcie twórczym.
Materialnych świadectw działań teatralnych w obozach – zwłaszcza koncentracyjnych – zachowało się niewiele. Dysponujemy ubogim materiałem ilustracyjnym oraz zaledwie kilkoma obiektami. Ale właśnie wyjątkowość i fakt, że jakimś cudem przetrwały, decydują o ich doniosłości. Większość prezentowanych na wystawie archiwaliów to ikonografia pochodząca z oflagów, w których teatr był jedną z form organizujących życie społeczności. Głównym źródłem wiedzy o działalności teatrów obozowych są relacje świadków. Pozwalają one zrozumieć tamte historie i poznać biografie poszczególnych twórców. Równocześnie opisują ogromną różnorodność form tych „ukrytych" teatrów – od recytacji, poprzez dramat, teatr lalkowy, po operę i balet.
Aby tym nielicznym zachowanym świadectwom i pozyskanym nagraniom nadać odpowiednią wagę, do współpracy zaproszono wybitnego rzeźbiarza Jarosława Kozakiewicza. Stworzył on koncepcję „architektury w architekturze", projektując konstrukcję ekspozycyjną, wewnątrz której pokazujemy uratowane artefakty i dokumentację. Z kolei na ścianach pomieszczenia muzealnego pokazane są filmy z nagraniami świadków.
Towarzysząca wystawie publikacja w języku polskim i angielskim jest ilustrowana archiwalnymi fotografiami i zawiera wstęp Magdaleny Kuleszy i Katarzyny Wodarskiej-Ogidel, tekst Iwony Kurz oraz wspomnienia świadków.