(Nie)jedna historia

(Nie)jedna historia recenzja książki Joanny Królikowskiej Rzeczywistość (nie)opisana...

Niewątpliwym atutem tej pozycji jest podkreślenie faktu, że ukazanie historii jest utopijnym pragnieniem, gdyż „szukanie jednego obrazu (...) wyklucza istnienie mikrohistorii, jednostkowych doświadczeń i poglądów".

Sięgając po książkę traktującą o realiach życia teatralnego w ostatniej dekadzie lat peerelowskich w Polsce (1983-1986) można by się spodziewać obszernych opisów i wyjaśnień aluzyjności ówczesnej sceny. Autorka postanowiła przyjąć odmienną perspektywę badawczą. Odrzucając definitywnie recenzje spektakli teatralnych skupiła się na felietonach, wywiadach oraz tekstach „okolicznościowych" zamieszczonych na łamach trzech czasopismach branżowych, których strategie redakcyjne, a także prezentowane treści nie pokrywały się. Pozwoliło to na ukazanie odmiennych spojrzeń na problematykę lat osiemdziesiątych.

Pisma, które zostały poddane analizie to: Teatr, Dialog, Scena. Warto zaznaczyć, że wybrane materiały badawcze zostały umieszczone również na okładce książki Joanny Królikowskiej, co niewątpliwie uzupełnia podtytuł pracy: Życie teatru na łamach prasy branżowej w latach 1983 – 1986. Artykuły ze wskazanych czasopism zostały zanalizowane, spisane w kwerendzie, a dodatkowo Autorka starała się dokonać charakterystyki tekstów z każdego pisma. Zwróciła także uwagę na zróżnicowane strategie redakcyjne oraz podjęła próbę wykazania różnic pomiędzy czasopismami. Czytelnikowi zostały również przybliżone problemy techniczne i realia wydawnicze omawianego okresu.

Zaletą pracy są zamieszczone w odpowiednich miejscach okładki pism opisywanych na sąsiednich stronach, które niejako „materializują" charakteryzowane czasopismo. Zdaje się, że uzupełniająca ów opis analiza treści graficznej prezentowanej na obwolucie pism, mogłaby wzbogacić wywód Autorki, bo „widzenie jednak poprzedza słowa". Aczkolwiek praca ta nie dotyczyła analizy zjawisk wizualnych, scenicznych owego okresu, a szeroko pojętego życia teatralnego, na które w dominującej mierze składały się relacje i powiązania społeczne oraz polityczne.
Autorka w swojej pracy starała się ukazać wielość mniejszych historii, które weszły w skład życia teatralnego tamtych lat. Dlatego też uprzednio przywoływane teksty zostały wzbogacone o wywiady z ich autorami, co pozwoliło na uzyskanie pełniejszego obrazu omawianych zjawisk, a także wykreowało przestrzeń, aby kwestie nieuwzględnione lub niewybrzmiałe uprzednio mogły się w pracy pojawić. Dodatkowo zastosowany zabieg, jakim były pytania otwierające poszczególne rozdziały, pozwalał na przybliżenie treści oraz różnorodnych aspektów w nich prezentowanych.

Jest to pozycja „o subiektywnych wizjach historii teatru w tym [lata 1983 – 1986] okresie", która nie opisuje całego spektrum zdarzeń, a definiuje przywoływany okres poprzez interpretacje faktów wydane na łamach trzech czasopism. Choć hermetyczny język pracy może powodować jej niedostępność dla kogoś kto dopiero omawianą problematyką zaczyna się interesować, to niewątpliwie nietuzinkowy sposób prezentowania zagadnienia czyni ową pozycję atrakcyjną.

Agnieszka Jurec
Dziennik Teatralny Kraków
2 stycznia 2021

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...