Komuna Otwock - artystyczna wspólnota działań

Dworzec Wschodni - zburzyć? umyć? pomalować? Czyli niechciane dziedzictwo modernizmu, 28 września 2008.

Dworzec Wschodni zaprojektowany przez zmarłego w tym roku Arseniusza Romanowicza i oddany do użytku w 1969 roku, swego czasu uważany był za najnowocześniejszy i najbardziej reprezentacyjny budynek tego typu w Warszawie (w 1969 roku zdobył tytuł Mistera Warszawy w kategorii budynek użytkowy), a dziś jest jednym z przykładów degradacji warszawskiej architektury modernistycznej. W ramach projektu " Dworzec Wschodni - zburzyć? umyć? pomalować? czyli niechciane dziedzictwo modernizmu" chcemy przyjrzeć się przyczynom tej sytuacji i badając Dworzec Wschodni, zastanowić się nad losem architektury modernistycznej w Warszawie. Zamierzamy skonfrontować plany architektoniczne z obecnym stanem i podyskutować o planach przebudowy Dworca oraz możliwych strategiach wobec niego i innych modernistycznych budowli. Jako że wkrótce mają być opracowywane plany architektoniczne przebudowy Dworca Wschodniego, trwa modernizacja zaprojektowanych także przez Arseniusza Romanowicza stacji Warszawa Ochota i Powiśle, toczy się dyskusja na temat Dworca Centralnego, ale też wyburzane są modernistyczne budynki (Supersam, pawilon Chemii przy Brackiej), wydaje nam się ważne, by odbyła się dyskusja na temat roli architektury modernizmu w przestrzeni Warszawy, w której głos zabraliby architekci, historycy sztuki, artyści, a wreszcie sami mieszkańcy Warszawy. Komuna Otwock stawia tezę, że modernizm w swojej fascynacji technologią i rewolucją przemysłową zapomniał o tym, że dzieła architektoniczne są żywe i podlegają nieustającej ewolucji. W pierwotnych planach Dworca, budowli w końcu służącej przede wszystkim ludziom, nie przewidziano możliwości rozbudowy, rozwoju. Stał się bytem zamkniętym w skorupie abstrakcyjnej geometrii. Trudno więc przywrócić go do czasu prosperity i oczyścić z natrętnie oblepiających go śladów prawdziwego życia dworca: bud, straganów, szyldów. Poprzez nasze działania chcemy wywołać dyskusję o tym, która z postaw wobec architektury modernizmu najbardziej odpowiada potrzebom dzisiejszej przestrzeni miejskiej: - nostalgia za ideałami modernizmu, jego czystą formą, będąca reakcją na tandetną architekturę kapitalizmu lat 90.; - bezkrytyczna wiara w przyszłość, powtórka modernistycznej utopii sterylnego miasta, opartej na wierze w uporządkowanie i oczyszczanie przestrzeni przez rewolucję, wyburzenie starej, chorej tkanki i tworzenie zamkniętych, sterylnych rajów; wiara w kontrolę przestrzeni miejskiej; - czy uznanie modernizmu za jeden z pełnoprawnych elementów przeszłości i traktowanie budynków modernistycznych jako integralnych elementów miasta i dostosowywanie ich do dzisiejszych potrzeb na zasadzie t r a n s f o r m a c j i. W ramach projektu planowane są następujące działania: 1. Realizacja krótkometrażowego filmu dokumentalnego, którego bohaterem będzie Dworzec w warstwie architektonicznej, ale i społecznej. Film będzie przedstawiał historię Dworca oraz jego współczesne funkcjonowanie. Autorkami filmu są Dominika Dzido, Marta Dzido i Aleksandra Panisko. Projekcję filmu chcemy zorganizować na Dworcu Wschodnim - czyniąc ją z jednej strony okazją do dyskusji na temat stosunku do architektury modernizmu, ale też stwarzając możliwość obejrzenia go zwykłym użytkownikom dworca. Autorki filmu: Dominika Dzido - antropolożka kultury, dziennikarka (współpracowała m.in. z TVP Kultura i TV4), doktorantka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Marta Dzido - pisarka (autorka książek ,,Ślad po mamie" i ,,Małż"), absolwentka PWSFTviT w Łodzi (realizacja filmowa i telewizyjna), współpracuje przy rozmaitych projektach filmowo - telewizyjnych jako reżyserka, operatorka, montażystka oraz scenarzystka. Aleksandra Panisko - autorka krótkometrażowych filmów dokumentalnych dla TVP Kultura ("Boltanski. Biografia mityczna", "Stadion", "Zakorzenienie"). Absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Akademii Filmu i Telewizji. 2. Spotkanie dyskusyjne nt. architektury modernizmu. Do udziału w spotkaniu zaprosiliśmy m.in. Grzegorza Piątka, redaktora miesięcznika "Architektura - Murator", jednego z kuratorów polskiej wystawy na tegorocznym Biennale Architektury w Wenecji, Olę Wasilkowską, architektkę, współautorkę (wraz z Krzysztofem Żwirblisem) projektu Bezinteresownej Przestrzeni Miejskiej, którego pierwsza odsłona prezentowana była w zeszłym roku na Dworcu Wschodnim; Pawła Giergonia, historyka sztuki, redaktora portalu sztuka.net, jednego z najaktywniejszych obrońców warszawskiego Supersamu. 3. Dwie instalacje artystyczne ingerujące w przestrzeń wokół Dworca lub na samym Dworcu, autorstwa młodych artystek: Karoliny Breguły i Patrycji Petryk. Autorki instalacji: Karolina Breguła - fotografka, artystka wideo. Absolwentka szkoły fotograficznej GFU przy Folkuniversitetet w Sztokholmie, Europejskiej Akademii Fotografii w Warszawie oraz fotografii w PWSFiTV w Łodzi. Autorka m.in. projektów "Niech Nas Zobaczą", "Widzi mi się pałac", "Mężatki" (wspólnie z Aleksandrą Buczkowską), "Lovebook". W 2007 roku zdobyła III nagrodę w konkursie Samsung Art Master. Współzałożycielka stowarzyszenia "Dom Fotografii". Patrycja Petryk - absolwentka ASP w Warszawie, działa na pograniczu malarstwa i sztuki wideo. Brała udział w wielu wystawach w kraju i za granicą, ostatnio w prezentowanej w Paryżu, Warszawie i Łodzi wystawie artystów polskich i francuskich w ramach projektu Échange Symétrique. Laureatka konkursu "Włącz feminizm", autorka prac wideo prezentowanych podczas wydarzeń z cyklu Komuna Otwock: co-2-tygodnie-show. 4. Komuna Otwock vs. Dworzec Wschodni - akcja Komuny Otwock dotycząca Dworca Wschodniego. 5. Fotograficzna dokumentacja Dworca i jego codziennego funkcjonowania, do której zaprosimy m.in. warszawskich fotoblogerów. Wybrane zdjęcia zostaną zaprezentowane na blogu poświęconym projektowi oraz podczas pokazu slajdów towarzyszącego wydarzeniom na Dworcu 28 września. Projekt wspiera Grupa Trzymająca Warszawskie blogi (GTWb) - nieformalna grupa skupiająca autorów blogów poświęconych Warszawie - http://gtwb.blox.pl. 6. Uruchomienie bloga poświęcone projektowi, na której zaprezentowane zostaną m.in. fragmenty filmu o Dworcu, zapis dyskusji dotyczącej architektury modernizmu oraz zgromadzone przez czas trwania projektu zdjęcia Dworca. Na blogu będzie też oczywiście istniała możliwość zamieszczania komentarzy, dzięki czemu, mamy nadzieję, stanie się on także przestrzenią do swobodnej dyskusji mieszkańców Warszawy. Komuna Otwock - artystyczna wspólnota działań. Działa od 1989 roku. Zajmuje się głównie działaniami z pogranicza teatru, teatru ruchu i sztuki performance'u www.komunaotwock.engo.pl (m.in. spektakle "Bez tytułu"; "Trzeba zabić pierwszego boga"; trylogia "Dlaczego nie będzie rewolucji": "Design/Gropius", "Perechodnik/Bauman", "Przyszłość świata"; "Mill/Maslow"). Realizuje również interdyscyplinarne działania wykraczające poza obszar sztuki. Angażowała się w projekty lokalne i animowanie życia kulturalnego Otwocka. Przez kilka lat prowadziła schronisko w podwarszawskiej wsi Ponurzyca oraz edukację ekologiczną (zieloną szkołę) dla dzieci z tej okolicy. Organizuje koncerty, wystawy, prelekcje, włącza się kampanie społeczne; wielokrotnie współpracowała z Amnesty International oraz Klubem Gaja, prowadziła w Otwocku małą galerię. Od marca 2007 roku Komuna Otwock ma stałą siedzibę w Warszawie, w artystycznej kamienicy przy Lubelskiej 30/32 na Pradze, w bezpośrednim sąsiedztwie Dworca Wschodniego. Starając się dokonywać rozpoznania otoczenia, w którym działamy, organizujemy cykliczną "Domówkę", służącą integracji artystów działających w kamienicy przy Lubelskiej oraz zaprezentowaniu ich warszawiakom (2. edycja "Domówki" odbędzie się 27 września 2007), a teraz wykonujemy kolejny krok - na Dworzec Wschodni. W marcu 2008 Komuna Otwock rozpoczęła projekt Co-2-tygodnie-show: cykl artystycznych akcji teatralnych i muzycznych, będących szybkim komentarzem do aktualnych wydarzeń politycznych i społecznych lub też odnoszących się do ważnych dat, historycznych rocznic i świąt. Performance`om i spektaklom towarzyszą wykłady, dyskusje z zaproszonymi gośćmi, prezentacje dj- i vj-ów, pokazy filmów. Do tej pory naszymi gośćmi byli m.in. Alina Cała, Agnieszka Grzybek, Kinga Dunin, Roman Kurkiewicz, Magda Mosiewicz, Piotr Najsztub, Sławomir Sierakowski. Od czerwca 2008 realizujemy 5-odcinkowy cykl MOŻLIWA, NIEMOŻLIWA? (demokracja) poświęcony sztuce [w] demokracji. Do artystycznych komentarzy kurator przedsięwzięcia, Krzysztof Żwirblis, zaprasza głośnych, interesujących artystów. Każdemu zdarzeniu cyklu towarzyszy dyskusja z ich udziałem. Do tej pory gościliśmy m.in. Zuzannę Janin, Grzegorza Klamana i Dorotę Nieznalską. Projekt realizowany przy wsparciu Biura Kultury m.st. Warszawy Patronat: Aktivist, Architektura-Murator, Feminoteka, Obieg, Radio Kampus.

Miłka Stankiewicz
Gazeta Wyborcza Szczecin
16 sierpnia 2008