Tekla Trapszo

Aktorka
Urodziła się 23 września 1873 w Kaliszu. Zmarła 27 października 1944 w Warszawie.
Wychowała się w rodzinie o dużych tradycjach aktorskich. Była nieślubną córką Anastazego i Anny Eugenii Walerii z Ćwiklińskich primo voto Gustaw (związek ten usankcjonowano dopiero w II poł. lat 70. XIX w.).
Od dziecka występowała w zespole ojca. Zadebiutowała prawdopodobnie na prowincji. Już po śmierci matki (ok. 1884) wraz z ojcem i rodzeństwem, przyjechała do Warszawy. Później związała się z teatrami Łodzi. W latach 1891-99 występowała w Teatrze Miejskim w Krakowie, gdzie szybko stała się ulubienicą publiczności. Krótko przebywała we Lwowie. Od 1899 do 1927 grała w teatrach rządowych w Warszawie, m.in. w "Rozmaitościach" oraz w Teatrze Letnim.
Kilkakrotnie występowała w rodzinnym Kaliszu. Po raz pierwszy w VII 1900, wraz z siostrą Ireną oraz aktorami "Rozmaitości" (pod kier. W. Szymanowskiego), wzięła udział w otwarciu nowego gmachu Teatru Miejskiego. Wystąpiła wtedy w sztukach Do rozwodu S. Żyżkowskiego (24 i 25 VII), Fortepian Berty T. Barrire'a (24 VII) i J. Lorina oraz Pomyłka pana Lambinetta A. Monniera i E. Martina (25 VII). Ponownie w Teatrze wystąpiła 12 IV 1907 w roli córki Pietra w sztuce Pietro Caruso R. Bracco, natomiast 2 X 1924 u boku K. Junoszy-Stępowskiego zagrała w Ziemi nieludzkiej De Curella (sala kina "Stylowy" przy ul. Ciasnej 21).
Mimo iż należała do grona najwybitniejszych polskich aktorek-amantek przełomu XIX i XX w., pod koniec lat 20. praktycznie zaprzestała występów na scenie. Do jej najciekawszych ról teatralnych można zaliczyć: Anielę w Ślubach panieńskich A. Fredry, Lillę w Lilli Wenedzie i Salomeę w Śnie srebrnym Salomei J. Słowackiego oraz Księżniczkę Sieniawiankę w Uciekła mi przepióreczka S. Żeromskiego.
Obdarzona delikatną urodą blondynka szybko zwróciła na siebie uwagę filmowców. Na ekranie zadebiutowała w 1911 rolą Joas w filmie S. Knake-Zawadzkiego Sąd Boży wg Sędziów S. Wyspiańskiego. Była to jedna z pierwszych adaptacji filmowych wybitnego utworu literackiego, którą zrealizowano na ziemiach polskich. Po kilkunastoletniej przerwie, już jako emerytka, wielokrotnie wystąpiła w filmach znanych reżyserów, wcielając się głównie w role matek, ciotek lub opiekunek (m.in. Janko Muzykant reż. R. Ordyński, Młody las reż. J. Lejtes, Jego wielka miłość reż. S. Perzanowska, M.Krawicz, Ty, co w Ostrej świecisz Bramie reż. J. Nowina-Przybylski, Profesor Wilczur reż. M. Waszyński). Łącznie zagrała w 15 filmach, będąc jednocześnie pierwszą kaliszanką, która wystąpiła na srebrnym ekranie. Grała u boku takich sław, jak M. Malicka, M. Gorczyńska, Z. Pogorzelska, S. Jaracz, J. Węgrzyn, Z. Sawan, A. Dymsza, M. Cybulski, B. Samborski czy B. Mierzejewski.
Przed wojną mieszkała w Aninie pod Warszawą. Sporadycznie występowała w radio.
Zmarła w szpitalu oftalmicznym w Warszawie.
Zamężna z Janem Krywultem (1873-1923), właścicielem salonu sztuki, propagującym artystów polskich i obcych (m.in. E. Muncha, M. Klingera, H. Touluse-Lautreca), późniejszym dyrektorem administracyjnym Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Od dnia ślubu 23 X 1900 używała podwójnego nazwiska Trapszo-Krywultowa. Ze związku z Janem Krywultem miała córkę Felicję (1902-38), aktorkę. Po śmierci męża powróciła do panieńskiego nazwiska.

Oprac. Edyta Kosik
Źródło: Biograficzny słownik teatru polskiego

Książka tygodnia

Aurora. Nagroda Dramaturgiczna Miasta Bydgoszczy. Sztuki finałowe 2024
Teatr Polski w Bydgoszczy
red. Davit Gabunia, Julia Holewińska, Agnieszka Piotrowska

Trailer tygodnia

„Tupot Poetycki" - w B...
Zuzanna Szmidt
Zuzanna Szmidt - urodzona w Warszawie...