27 marca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Teatru

Otóż, 27 marca 1957 roku w Paryżu otwarto Teatr Narodów – festiwal, podczas którego spotkały się zespoły teatralne z obu stron „żelaznej kurtyny".

Tradycją tego święta stało się publikowanie przemyśleń jednego z wybitnych ludzi teatru na tematy związane z tą dziedziną sztuki. Jako pierwszy, w 1962 roku, wypowiedział się Jean Cocteau. Autorem tegorocznego orędzia z okazji teatralnego święta jest Carlos Celdrán – kubański reżyser, dramaturg, scenarzysta i pedagog teatralny, założyciel grupy teatralnej Argos Teatro.

Daje on wyraz wielkiego uznania wobec swoich poprzedników: „Zanim obudziłem się w teatrze, moi mistrzowie już tam byli". Jednocześnie przedstawia ulotność teatru: „Mój kraj teatralny, mój i moich aktorów, to kraj utkany z tych momentów, w których zostawiamy maski, retorykę, strach bycia kim jesteśmy i podajemy sobie ręce w ciemności. Tradycja teatru jest horyzontalna. (...) U podstaw naszej pracy leży tworzenie momentów prawdy, wieloznaczności, siły, wolności w czymś najbardziej nietrwałym. Nie pozostanie z tego nic więcej, niż jakieś dane lub nagrania prac na wideo i fotografie, które zachowają jedynie bladą ideę tego, co zrobili. I zawsze będzie brakować w tych zapisach cichej reakcji publiczności, która w mgnieniu oka rozumie, że to, co się dzieje na scenie, nie może być ani przełożone na to, co na zewnątrz ani tam odnalezione, że prawda, którą poznaje, to doświadczenie życiowe i że przez sekundę jest ona bardziej przejrzysta niż samo życie".*

Czyż istnieje potrzeba szukania lepszych argumentów, by przekonać opornych, żeby poszli do teatru? Sądzę, że Dzień Teatru jest dobrą okazją do refleksji w tej kwestii. Tym bardziej, że teatry w całej Polsce organizują rozmaite akcje i promocje z tej okazji, a wśród nich między innymi spotkania i spacery teatralne czy pokazy archiwalnych spektakli i specjalnych przedstawień. Warto też szukać tańszych biletów. Bardzo ciekawą inicjatywą jest akcja Dotknij Teatru, której dziesiąta odsłona jest organizowana od 27 marca do 7 kwietnia 2019 roku. Jest ona połączeniem łódzkiej akcji Dotknij Teatru i warszawskiego projektu Chodź do teatru, zainspirowanego przez Instytut Teatralny.

Jednak Dzień Teatru – to nie tylko okazja do świętowania. To również możliwość porozmawiania o problemach teatrów. Piszę te słowa w Krakowie, ale – ze względu na profil naszego portalu – zajmę się przynajmniej niektórymi teatrami warszawskimi. Część z nich funkcjonuje w budynkach o przeznaczeniu teatralnym. Myślę, że można tu wymienić: Teatr Wielki – Operę Narodową, Teatr Narodowy, Teatr Polski, Teatr Syrena czy Teatr Kwadrat. Spośród placówek teatralnych samorządu warszawskiego ten komfort mają: Teatr Dramatyczny, Teatr Studio, Teatr Komedia i Teatr Powszechny. Sądzę, że ustabilizowaną pod tym względem sytuację mają teatry prywatne: Teatr Polonia i Och-Teatr, Teatr IMKA czy Teatr Capitol. Mam nadzieję, że już skończyły się kłopoty lokalowe Teatru Kamienica. Oczywiście, zawsze należy pamiętać, że właściciele teatrów prywatnych włożyli mnóstwo wysiłku i ... pieniędzy w adaptację obiektów do celów teatralnych.

Niestety, niektóre teatry funkcjonują w obiektach, które mają nieuregulowaną sytuację prawną lub wobec których pojawiają różnego typu roszczenia. Są one zagrożone likwidacją, a przynajmniej dłuższymi przerwami w działalności. Grozi to Teatrowi Ateneum, wynajmującemu budynek od Federacji Związków Zawodowych Pracowników PKP, czy Scenie na Woli, która mieści się w budynku prywatnego banku. Niestabilna jest również sytuacja Teatru WARSawy: wprawdzie otrzymał dotację na swoją działalność, ale trwający od kilkunastu lat spór o obiekt ma sinusoidalny charakter.

Nie, w Międzynarodowym Dniu Teatru nie powinienem pisać tylko pesymistycznie! Dlatego wyrażam nadzieję, że – niczym jaskółka zapowiadająca wiosnę – dobrym prognostykiem jest przeniesienie Nowego Teatru do wyremontowanej zajezdni MPO. Warto też wyrazić nadzieję, że do minimum zostanie skrócona kilkuletnia perspektywa budowy nowych siedzib TR Warszawa i Teatru Żydowskiego.

Świadomie nie napisałem niczego o repertuarze teatrów. Sądzę że Międzynarodowy Dzień Teatru zmobilizuje przynajmniej niektórych P.T. Czytelników do samodzielnych poszukiwań w tym zakresie.

Pracownikom i współpracownikom teatrów tylko udanych przedsięwzięć i wysokiej frekwencji, a wszystkim widzom teatralnym życzę satysfakcji z oglądanych spektakli!