Afrykański Szekspir

Nowe artystyczne przedsięwzięcie Krzysztofa Warlikowskiego "Opowieści afrykańskie według Szekspira" sięga po trzy wzorce Szekspirowskich herosów, ścierając je z mizoginistycznym portretem z powieści "Lato" J.M. Coetzeego.

Lear, Shylock i Otello to trzy odwieczne archetypy wykluczenia: starzec, żyd i czarny. To herosi, a jednocześnie obiekty odrzucenia, bohaterowie wielbieni przez lud, a jednocześnie nieprzystający, w jakiś sposób uwierający czy wręcz budzący nienawiść, niechęć na każdym szczeblu swojego jestestwa. Herosi nieidealni, nie-Bogowie.

Warlikowski nie odtwarza Szekspira, nie inscenizuje - bierze z niego treści, które przystają do świata, który widzi. Świata po doświadczeniach apartheidu, którego doznał Coetzee, świata, w którym nie ma już silnych i szlachetnych, ale który bardzo ich potrzebuje.

Bohaterowie Szekspira pokazują to od czego nie jesteśmy w stanie uciec; uprzedzenia obecne w każdym społeczeństwie, z którymi zmagamy się od setek lat i których nie potrafimy pokonać. Wykluczenie, odrzucenie. Każdy z nich tego doświadcza. Każdy staje się w pewien sposób zranionym zwierzęciem, na rany, którego jest jedno tylko lekarstwo; to czego pragnie każdy z bogów - miłość.

Przekaz Warlikowskiego jest ciągłym ścieraniem się obrazu silnego i mizoginistycznego, bohaterskiego i pokonanego przez odrzucenie, uwielbianego i niekochanego, tragicznego i widowiskowego z oszczędnym i egzystencjalnym. Jednak te pozorne opozycje nie stanowią przeciwieństw. Mieszają się, łączą, dyskutują, stwarzając nową jakość. Sam Warlikowski opisuje swoich bohaterów jako rozsadzających nasze doświadczenie egzystencji:

Ci trzej bohaterowie stanowią dla mnie różne odsłony czy możliwości tego samego, jednego losu. Nie widzę ich jak trzech różnych ekscentryków, (wszystko jedno czy z wyboru czy z przymusu), ale raczej jak trzy zapaści, które przytrafiają się każdemu. Ich doświadczenia są jakimiś dziwnymi skandalami, które rozsadzają nasze doświadczenie egzystencji, zaburzają jej codzienny, normatywny przebieg. Pokazują, jak łatwo wypaść z płytkich, czy napowierzchniowych struktur normalności.

Ważną rolę w upadku męskiego bohatera odgrywają również kobiety, które u Szekspira są heroinami uosabiającymi moce sprawcze. Popychają do działania, są iskrą, która rozpala w mężczyźnie instynkty: namiętności, chęć zemsty, morderstwa, bycia lepszym. Dla bohaterek Warlikowskiego zostały specjalnie stworzone przez Wajdia Mouawada nowe monologi Desdemony i Kordelii.

Świat jaki buduje Warlikowski w swoich spektaklach jest naładowany różnego rodzaju efektami, łączy on środki wyrazu, ekspresji artystycznej, ale wszystko ma być podporządkowane zasadzie: to, co estetyczne, ma stać się etyczne. Proste choć kontrowersyjne założenie. (...)