Bogusław Schaeffer (1929 - 2019)

Kompozytor, muzykolog, dramaturg, grafik i pedagog.

Urodził się 6 czerwca 1929 we Lwowie. Zmarł 1 lipca 2019 roku w Salzburgu.

Początki: skrzypce i Lutosławski

Muzyką zaczął interesować się bardzo wcześnie. W latach 1946-49 uczył się gry na skrzypcach i teorii muzyki w Opolu. Potem, w latach 1949-53, studiował kompozycję u Artura Malawskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Jednocześnie w 1949 podjął studia muzykologiczne pod kierunkiem Zdzisława Jachimeckiego na Uniwersytecie Jagiellońskim; obszerną pracę dyplomową o Witoldzie Lutosławskim napisał w 1953.

Jeszcze w latach studenckich skomponował "Poezje Guillaume'a Appolinaire'a" na sopran i orkiestrę (1949) oraz awangardową "Muzykę na kwartet smyczkowy" (1954). Edukację muzyczną uzupełniał w 1959 u Luigiego Nono.

Studio Eksperymentalne Polskiego Radia

W 1965 podjął współpracę ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie, gdzie powstawały jego kompozycje elektroniczne. Zdobył nagrody na wielu konkursach kompozytorskich: w 1959 - na Konkursie im. Grzegorza Fitelberga za "Monosonatę" na 6 kwartetów smyczkowych (1959) i "Quattro movimenti" na fortepian i orkiestrę (1957), w 1962 - na Konkursie im. Artura Malawskiego za "Musica IPSA" na orkiestrę niskich instrumentów (1962) i "Cztery utwory na trio smyczkowe" (1962), a w 1964 - na wspomnianym już Konkursie im. Grzegorza Fitelberga za "Małą symfonię Sculturę" (1960) i za "Collage and Form" na ośmiu muzyków jazzowych i orkiestrę (1963). W 1987 na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu otrzymał nagrodę za twórczość dramaturgiczną. Ponadto został uhonorowany: Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1971, 1972, 1980, 2001), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich (1977), Nagrodą miasta Krakowa (1977), Nagrodą Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1999), Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2006). W 1999 roku Bogusław Schaeffer opisał siebie w książce programowej Warszawskiej Jesieni:

Jestem czynnym kompozytorem (ponad 440 kompozycji różnego rodzaju, od utworów solowych aż po mega-symfonie i opery), dramaturgiem (właśnie piszę 39. sztukę; sztuki moje egzystują w 17 językach z estońskim, węgierskim i hebrajskim włącznie; wiele prapremier teatralnych odbyło się poza Polską) oraz czynnym grafikiem. Od kilkunastu lat moim celem jest tworzenie za pomocą nowych i najnowszych środków estetycznie doniosłej muzyki. W teatrze - sześć moich sztuk było granych ponad 250 razy - staram się o przenoszenie moich doświadczeń kompozytorskich na teren sceniczny, lubię też eksperymentować - sztuka "Multi" pisana i grana jest w pięciu językach jednocześnie. W 1998 otrzymałem w Nowym Jorku Nagrodę im. Jurzykowskiego. W maju 1999 odbyło się Międzynarodowe Sympozjum Naukowe zorganizowane przez Uniwersytet Jagielloński, poświęcone mojej twórczości kompozytorskiej, dramaturgicznej i graficznej, połączone z koncertem monograficznym i wystawieniem sztuk teatralnych.

Bogusław Schaeffer był najbardziej oryginalną postacią polskiego życia muzycznego. Wyróżniały go niezwykle rozległe zainteresowania twórcze, awangardowa postawa i kontrowersyjne poglądy estetyczne. Jako kompozytor wyróżniał się nowatorstwem warsztatu i śmiałością w eksperymentowaniu z nowymi formami, gatunkami i rodzajami muzyki. Jako jeden z pierwszych twórców polskich zajął się muzyką elektroniczną.

Pierwszym polskim happeningiem muzycznym był jego utwór "Non-Stop" (1960). Schaeffer jako pierwszy podjął w Polsce gatunek teatru instrumentalnego w utworze "TIS MW2" (1963) napisanym dla słynnego eksperymentalnego Zespołu MW2. Niemal w każdym swoim dziele Schaeffer rozwiązywał nowy problem kompozytorski, rzucając wyzwanie polskiemu środowisku muzycznemu i wzbudzając żywe dyskusje o podstawowych zagadnieniach nowej muzyki. Sam kompozytor tak sklasyfikował swoją twórczość:

Moje kompozycje dzielą się na utwory eksperymentalne (do nich należą "Experimenta - nomen omen", "Azione a due", "Nonet dla trzech oboistów grających" – każdy – na trzech obojach jednocześnie i może około 20 innych utworów, które przyniosły mi wstyd, ale i szacunek, choć podobno eksperymentować nie wolno), na utwory lżejsze (tu należą takie kompozycje, jak "Kesukaan" czy "Kwartet 2+2"), na utwory poważne (większość moich kompozycji od "Tertium datur" przez "Koncert jazzowy", "Koncert B-A-C-H" na organy, skrzypce i orkiestrę, aż po "Koncert na kwartet smyczkowy i orkiestrę" oraz "Orchestral and Electronic Changes") i na utwory przyjemne, które miło się pisze, a które po prostu ładnie brzmią.

Dorobek kompozytorski Schaeffera nie ma sobie równych, w całej historii muzyki trudno znaleźć podobnie płodnego kompozytora. Napisał około 550 utworów muzycznych, w 23 różnych gatunkach, wiele z nich dopiero czeka na wykonawcę. Adam Wiedemann wspominał na łamach Dwutygodnika w artykule, napisanym na 80. urodziny kompozytora:

Byłem kiedyś w mieszkaniu państwa Sch. na nowohuckim osiedlu Kolorowym i widziałem te stosy i góry teczek pełnych kaligraficznie zapisanego papieru nutowego (bo Schaeffer jest kaligrafem, choćby się do tego nie przyznawał); pod tym względem ich mieszkanie może się równać tylko z mieszkaniem Marii Janion oraz archiwum IPN. Mamy tu rzeczy arcyciekawe, koncerty na wszelkie możliwe instrumenty oraz ich zestawy, w tym nawet koncert na skrzypce i chór żeński.

Dramatopisarz

Bogusław Schaeffer od 1955 obok kompozycji i muzykologii zajmował się także dramatopisarstwem. Od 1980 napisał ponad 40 sztuk teatralnych (kilka z nich wyreżyserował), które zostały przetłumaczone na 17 języków. W 1990 założył w Salzburgu własne wydawnictwo - Collsch Edition. Dramatopisarstwo Schaeffera nawiązywało do muzycznej tematyki. Jego sztuki to teatralne partytury na wzór partytur muzycznych, w których autor snuje refleksje nad naturą teatru i aktorskiego przeobrażenia. Próbuje uchwycić wzajemne powiązania scenicznej prawdy i scenicznego fałszu, iluzji i deziluzji. Zajmuje go fenomen aktorstwa. Bada związki pomiędzy słowem dramatopisarza, a kreacją aktora, który pozostaje zawsze w dwuznacznej sytuacji - jako on sam i bohater. Interesowały go również środki aktorskie, za pomocą których aktor tworzy postać w jego "teatrze instrumentalnym". Na łamach Muzykoteki Szkolnej Bolesław Błaszczyk pisał:

Źródła (dramatopisarstwa Schaeffera – przyp. red) to przede wszystkim happening muzyczny i teatr instrumentalny – formy z pogranicza muzyki i teatru, których Schaeffer był pionierem (obok Argentyńczyka Mauricia Kagela) (...) To także tematyka filozoficzna, dotykająca egzystencjalnych dylematów twórcy, podana jednak lekko, z humorem i ironią. I wreszcie aktor instrumentalny, czyli taki, który swoją obecność na scenie traktuje abstrakcyjnie, jest jakby dźwiękiem w partyturze. Sztuki Schaeffera są bowiem przeniesieniem reguł kompozycji muzycznej na grunt teatru.

Schaeffer debiutował sztuką "Webern" poświęconą genialnemu kompozytorowi austriackiemu. Do najbardziej znanych i najczęściej wystawianych dramatów Schaeffera należą: "Scenariusz dla nie istniejącego, lecz możliwego aktora instrumentalnego" (1963), cykl "Audiencje" (1964), "Kwartet dla czterech aktorów" (1966), "Kaczo" (1987), "Próby" (1989), "Tutam" (1991), "Gdyby" (1993). Pierwszymi "aktorami instrumentalnymi" w krakowskim Zespole MW2 złożonym z awangardowych muzyków, dla którego Schaeffer pisał kameralne formy muzyczne, zostali Mikołaj Grabowski, Jan Peszek i Andrzej Kierc. Grabowski także wielokrotnie wystawiał dramaty Schaeffera, przygotował m.in. "Kwartet" (1979), Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi; 1981, Teatr Polski w Poznaniu; 1982, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie), "Scenariusz dla trzech aktorów" (1987, Teatr STU w Krakowie), "Audiencję II" (1988, Teatr STU w Krakowie) i "Próby " (1991, Teatr STU w Krakowie). Schaeffer komponował muzykę do teatru, m.in. do autorskich, plastycznych spektakli Józefa Szajny - "Fausta" wg Goethego (1971, Teatr Polski w Warszawie), "Witkacego" (1972, Teatr Studio w Warszawie) i "Repliki IV" (1973, Teatr Studio w Warszawie), a także do własnych utworów, m.in. "Tutam" w reżyserii Marka Sikory (1992, Teatr Powszechny w Warszawie) i "Prób" w reżyserii Piotra Szczerskiego (1992, Wrocławski Teatr Współczesny im. Edmunda Wiercińskiego). Sam także reżyserował swoje utwory, m.in. "Audiencję I" w Teatrze Mniejszym w Krakowie (1996) i "Anons" w krakowskim Towarzystwie Teatralnym Miszung (1998).

Muzykolog, filozof, redaktor i wykładowca

Po ukończeniu nauki zajmował się nie tylko kompozycją, ale także muzykologią. W latach 1952-57 pracował w dziale muzycznym Polskiego Radia w Krakowie, w 1953 - w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, w 1957 - jako zastępca redaktora naczelnego "Ruchu Muzycznego". W latach 1967-73 był redaktorem naczelnym periodyku "Forum Musicum" (ukazało się 16 zeszytów). W 1970 otrzymał tytuł doktora nauk filozoficznych na Uniwersytecie Warszawskim.

W latach 1956-92 pisał książki (m.in. "Nowa muzyka. Problemy współczesnej techniki kompozytorskiej", "Klasycy dodekafonii", "Wstęp do kompozycji" - unikatowy podręcznik dla adeptów kompozycji, "Leksykon kompozytorów XX wieku" - 2 tomy, "Kompozytorzy XX wieku"), eseje, artykuły z zakresu muzyki współczesnej, studia i prace z zakresu filozofii. Jest też autorem 3 zarysów historii muzyki. Jego praca "Nowa muzyka. Problemy współczesnej techniki kompozytorskiej" (1958) pozostaje wciąż podstawowym źródłem teoretycznym w tej dziedzinie, a "Introduction to Composition" (1976) jest jedynym w swoim rodzaju w światowej literaturze podręcznikiem kompozycji. Każda praca Schaeffera wywołuje duże zainteresowanie i wzbudza zazwyczaj ogromne kontrowersje. Stefan Kisielewski nazwał go "ojcem nowej muzyki w Polsce." Adam Wiedemann pisał:

Gdyby nie jego wysiłek popularyzacji muzyki nowej, w ogóle byśmy nie wiedzieli, co ona za jedna. Większość współczesnych utworów, ze ''Świętem wiosny'' łącznie, poznałem najpierw z opisów Schaeffera, wiele z nich nadal tylko sobie wyobrażam na podstawie''Przewodnika koncertowego''czy ''Kompozytorów XX wieku'', iluś zapewne nigdy nie usłyszę.

W latach 1954-58 pracował jako wykładowca w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1963 do 1998 prowadził klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie (w 1989 otrzymał tytuł profesora). W latach 1986-2002 wykładał kompozycję w Hochschule für Musik und darstellende Kunst "Mozarteum" w Salzburgu. Prowadził także kursy z zakresu współczesnej kompozycji, m.in. w Toruniu, Warszawie, Krakowie, Salzburgu, Karlsruhe, Middelburgu, Yorku, Utrechcie i Schwarzu. Wykształcił blisko 160 uczniów różnych narodowości.

W 2008 roku miała miejsce premiera poświęconego Schaefferowi filmu dokumentalnego Solo w reżyserii Macieja Pisarka. Obraz został nagrodzony na Festiwalach Filmów Dokumentalnych w Pradze (Grand Prix, 2008) i Montrealu (Grand Prix, 2009) oraz na festiwalu Docupolis w Barcelonie, gdzie uhonorowano go nagrodą dla Najlepszego Dokumentu Eksperymentalnego.

W latach 60. i 70. tworzył grafiki, w różnym stopniu związane z muzyką, które wystawiane były w galeriach sztuki w Europie i Stanach Zjednoczonych. Bogusław Schaeffer ożenił się z Mieczysławą Janiną Hanuszewską. Ich syn, Piotr (Mikołaj) Schaeffer jest dziennikarzem muzycznym.

Od 1964 roku był członkiem Stowarzyszenia Artystycznego "Grupa Krakowska". Był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (od 2000) i Związku Kompozytorów Polskich (od 2003). W 1999 odbyło się Międzynarodowe Sympozjum Naukowe zorganizowane przez Uniwersytet Jagielloński, poświęcone jego twórczości kompozytorskiej, dramaturgicznej i graficznej, połączone z koncertem monograficznym i wystawieniem sztuk teatralnych. Był autorem pierwszego utworu w historii muzyki, napisanego na maszynę do pisania.

Dla uczczenia dorobku muzycznego i dramaturgicznego Schaeffera od 2008 roku Fundacja Przyjaciół Sztuk Aurea Porta cyklicznie organizuje międzynarodowy festiwal Era Schaeffera. Choć festiwal trwale osadzony jest w Warszawie, towarzyszą mu wydarzenia odbywające się za granicą, m.in. w Edynburgu i Madrycie. Podczas kolejnych edycji artyści, reprezentujący dziedziny takie jak muzyka, teatr, film czy performance, na nowo odkrywają dzieła Bogusława Schaeffera. Celem tych wydarzeń o multimedialnym charakterze jest przybliżanie postaci twórcy szerszemu gronu odbiorców.

Ważniejsze kompozycje:

Muzyka na kwartet smyczkowy (1954)
Sonata na skrzypce solo * (1955)
Permutacje na 10 instrumentów (1956)
Model I na fortepian (1956)
Model II na fortepian (1957)
Ekstrema na 10 instrumentów * (1957)
Kwartet smyczkowy nr 1 (1957)
Quattro movimenti (Koncert na fortepian i orkiestrę nr 2) na fortepian i orkiestrę * (1957)
Tertium datur traktat na klawesyn i orkiestrę kameralną * (1958)
Concerto breve na wiolonczelę i orkiestrę (1959)
Koncert na kwartet smyczkowy (1959)
Monosonata na 6 kwartetów smyczkowych * (1959)
Equivalenze sonore koncert na perkusyjną orkiestrę kameralną * (1959)
Mała symfonia (Scultura) * (1960)
Konstrukcje łączne na orkiestrę smyczkową (1960)
Concerto per sei e tre na zmienny instrument solowy (klarnet, saksofon, skrzypce, wiolonczelę, perkusję i fortepian) i 3 orkiestry * (1960)
Montaggio dla 6 wykonawców * (1960)
Topofonica na 40 instrumentów * (1960)
Azione a due na fortepian i 11 instrumentów (1961)
Imago musicae na skrzypce z interpolującym towarzyszeniem 9 instrumentów (1961)
Kody na orkiestrę kameralną * (1961)
Model III na fortepian * (1961)
Musica na klawesyn i orkiestrę (1961)
Koncert na skrzypce i orkiestrę * (1961-63)
Course „j" na zespół jazzowy i kameralną orkiestrę symfoniczną * (1962)
Musica ipsa na orkiestrę niskich instrumentów * (1962)
Cztery utwory na trio smyczkowe * (1962)
Konstrukcje na wibrafon solo * (1962)
TIS MW2 metamuzyczny audiowizualny spektakl dla aktora, mima, baleriny i 5 muzyków * (1962-63)
Aspekty ekspresyjne na sopran i flet (1963)
S'alto na saksofon i kameralną orkiestrę solistów * (1963)
Model IV na fortepian (1963)
TIS GK kompozycja sceniczna (1963)
Music for MI for voice, vibraphone, 6 narrators, jazz ensemble and orchestra * (1963)
Collage and Form for 8 jazz musicians and orchestra * (1963)
Kwartet smyczkowy nr 2 (1964)
Collage na orkiestrę kameralną * (1964)
Symfonia: Muzyka elektroniczna na taśmę* (1964)
Kwartet dla dwu pianistów i dwu dowolnych wykonawców (Kwartet 2 + 2) (1965)
Model V na fortepian (1965)
Przesłanie na wiolonczelę i 2 fortepiany (1965)
Howl monodram dla narratora, 2 aktorów, zespół instrumentalny i zespół wykonawców * (1966)
Kwartet na obój i trio smyczkowe (1966)
Trio na flet, harfę, altówkę i taśmę (1966)
Koncert na fortepian i orkiestrę (1967)
Media na głosy i instrumenty (1967)
Symfonia: Muzyka orkiestrowa (1967)
Koncert na taśmę (1968)
Koncert jazzowy na zespół jazzowy i orkiestrę fletów, fagotów, trąbek, puzonów i niskich smyczków * (1969)
Trio na fortepian, skrzypce i wiolonczelę (1969)
Heraklitiana na solo i taśmę dla 12 alternatywnych wykonawców (1970)
Model VI na fortepian (1970)
Teksty na orkiestrę (1971)
Estratto na trio smyczkowe (1971)
Model VII na fortepian (1971)
Kwartet smyczkowy nr 3 (1971)
Mare concertino na fortepian i 9 instrumentów (1971)
Experimenta na pianistę (na 2 fortepiany) i orkiestrę (1971)
Warianty na kwintet dęty (1971)
Sgraffito na flet, wiolonczelę, klawesyn i 2 fortepiany (1971)
Konfrontacje na instrument solowy i orkiestrę (1972)
Model VIII na fortepian (1972)
Hommage à Czyżewski na zespół teatralny i muzycznych wykonawców (1972)
Koncert na trzy fortepiany (1972)
Bergsoniana na sopran, flet, fortepian, róg, kontrabas i taśmę (1972)
blueS No. 1 for 2 pianos and tape (1972)
Sny o Schaefferze na zespół wykonawców (1972)
blueS No. 2 for instrumental ensemble (1972)
Free Form No. 1 for 5 instruments (1972)
Free Form No. 2 (Evocazioni) for double bass (1972)
Symfonia w 9 częściach na orkiestrę i 6 solowych instrumentów (1973)
Kwartet smyczkowy nr 4 (1973)
aSa na klawikord solo * (1973)
tentative music na 1, 5, 9, 15, 19, 59 lub 159 instrumentów * (1973, 2004)
Open Music No. 2 for piano and tape (1975)
Open Music No. 3 for piano and tape (1975)
Uwertura Warszawska (Harmonie i kontrapunkty I) na orkiestrę * (1975)
Missa elettronica [wersja I] na chór chłopięcy i taśmę (1975)
Missa elettronica [wersja II] na chór mieszany i taśmę (1975)
Romuald Traugutt (Harmonie i kontrapunkty II) na orkiestrę * (1976)
Model IX na fortepian (1976)
Spinoziana na zespół wykonawców (1977)
Model X na fortepian (1977)
Gravesono na zespół instrumentów dętych i perkusję (1977)
blueS No. 3 for 2 pianos (1978)
Vaniniana na 2 aktorów, sopran, fortepian, wiolonczelę i elektronikę (1978)
Kesukaan na 13 smyczków (1978)
Miserere na sopran, chór mieszany, orkiestrę i taśmę (1978)
Heideggeriana na 11 instrumentów (1979)
Jangwa na kontrabas i orkiestrę (1979)
Maah na orkiestrę i taśmę (1979)
Te Deum na głosy, zespół wokalny i orkiestrę (1979-2000)
Berlin '80/I (Tornerai) na fortepian, syn-lab, elektroniczne media i taśmę (1980)
Berlin '80/II (In jener Zeit) na fortepian, syn-lab, elektroniczne media i taśmę (1980)
Koncert na kwartet saksofonowy (1980)
Oktet na instrumenty dęte i kontrabas (1980)
Entertainment Music for orchestra of wind and percussion (1981)
Five Introductions and an Epilogue for small chamber orchestra (1981)
Model XI (Ngazi) na fortepian (1981)
Addolorato na skrzypce i taśmę (1981)
Teatrino fantastico na aktora, skrzypce i fortepian, z multimediami i taśmą (1983)
Stabat Mater na sopran, alt, chór mieszany, smyczki i organy (1983)
Gasab na Gasab-skrzypce i fortepian * (1983)
Open Music No. 4 for piano and tape (1983)
Koncert na gitarę i orkiestrę (1984)
Model XII (Machar) na fortepian (1984)
Koncert na akordeon i orkiestrę (1984)
Koncert na organy, skrzypce i orkiestrę (B-A-C-H) (1984)
Sonata nr 1 „Wiosna" na organy * (1985)
Sonata nr 2 „Lato" na organy * (1985)
Sonata nr 3 „Jesień" na organy * (1986)
Schpass (Nonet) na 3 oboje (1986)
Kwaiwa na skrzypce i komputer (1986)
Missa sinfonica na sopran, skrzypce, saksofon sopranowy i orkiestrę (1986)
Koncert na flet, harfę i orkiestrę (1986)
Kwartet smyczkowy nr 5 (1986)
Sonata nr 4 „Zima" na organy * (1986)
Koncert na saksofon i orkiestrę (1986)
Model XIII (Mikrosonate) na fortepian (1986)
Koncert na skrzypce, Gasab-skrzypce, 2 oboje, rożek angielski i orkiestrę (1986)
Mały koncert na skrzypce i 3 oboje (1987)
Free Form No. 3 for double bass and piano (1987)
Acontecimiento na 3 fortepiany i komputer (1988)
Model XIV (Halatsah) na fortepian (1988)
Model XV (Sahihi) na fortepian (1988)
Koncert podwójny na 2 skrzypiec i orkiestrę (1988)
Koncert na perkusję jazzową, fortepian i orkiestrę (1988)
Koncert na 2 fortepiany (8 rąk) i orkiestrę (1988)
blueS No. 4 for 2 pianos and tape (1988)
Sinfonia na orkiestrę (1988)
Koncert na fortepian i orkiestrę nr 3 (1988-90)
Liebesbliecke opera (1990)
Liturgische Sätze na głosy solowe, chór i orkiestrę (1991)
Kesukaan II na 13 smyczków (1991)
Model XVI na fortepian (1991)
blueS No. 5 for piano and orchestra (1992)
Symfonia nr 6 na orkiestrę (1993)
Kwartet smyczkowy nr 6 (1993)
Bewegnung na obój, fortepian i perkusję (1994)
Love Song na orkiestrę smyczkową (1994)
Megasonata na fortepian (1994)
Leopolis na skrzypce i orkiestrę (1994)
Orchestral and Electronic Changes na instrumenty amplifikowane i orkiestrę (1994)
Koncert na klarnet i orkiestrę (1995)
Septet na obój, klarnet basowy, wiolonczelę i perkusję (1995)
Hommage à Guillaume Schaeffer na 2 wiolonczele i fortepian (1995)
Sinfonietta na orkiestrę kameralną (1995)
Trio na flet, altówkę i gitarę (1995)
Hommage à Roman Haubenstock-Ramati na zespół instrumentalny (1995)
OSCENOI na klarnet, sopran i instrumenty (1995)
Koncert na klarnet i 5 instrumentów (1996)
Hommage à Barbara Buczek na 2 saksofony (1996)
Koncert na flet i orkiestrę (1996)
Koncert na skrzypce, fortepian i orkiestrę (1997)
Symfonia nr 7 na orkiestrę (1997)
Kwartet na fortepian, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1997)
Koncert na altówkę i orkiestrę (1997)
Kwartet smyczkowy nr 7 (1997)
Monophonie I na 16 fletów (1997)
Enigma na wielką orkiestrę (1997)
Musica dell' Avvenire na orkiestrę instrumentów perkusyjnych (1997)
Concerto da camera na 18 różnych instrumentów (1997)
Monophonie II na 13 altówek (1997)
Sexternus muzyka graficzna na 6 fortepianów (1998)
Max Ernst Variations na saksofon, akordeon, fortepian i komputer (1998)
Kwartet smyczkowy nr 8 (1998)
Koncert na fagot i orkiestrę (1998)
Monophonie III na 12 obojów (1998)
Monophonie IV na 8 rożków angielskich (1998)
Monophonie V na 12 wiolonczel (1999)
Monophonie VI na 12 trąbek (1999)
Monophonie VII na 17 saksofonów (1999)
Kwartet smyczkowy nr 9 (1999)
Koncert na fortepian i orkiestrę nr 4 (1999)
Cztery psalmy na sopran solo, chór wielogłosowy, saksofon sopranowy i orkiestrę (1999)
Mikrosonate na orkiestrę kameralną (1999)
Das Leben einer Stadt na 3 soprany, klarnet basowy, saksofon, organy, kwartet smyczkowy, orkiestrę i media elektroniczne (1999)
Sześć etiud na kwartet smyczkowy (1999)
Koncert dla dwóch saksofonistów i orkiestry (1999)
Koncert na orkiestrę kameralną (1999)
Missa in honorem Beatae Virginis Mariae na głosy wokalne i orkiestrę (1999)
Ave Maria na sopran i orkiestrę (1999)
Konzertstück na wiolonczelę i orkiestrę (1999)
Koncert na skrzypce i orkiestrę nr 3 (1999)
Nine Studies on Themes of Max Ernst na orkiestrę kameralną (2000)
Sinfonia breve na orkiestrę kameralną (2000)
Zeitebenen na fortepian i media elektroniczne (2000)
Prolegomena na orkiestrę kameralną (2000)
De profundis na sopran i orkiestrę kameralną (2000)
Model XX na fortepian (2000)
Zwölf Stücke na kwartet smyczkowy (Kwartet smyczkowy nr 10) (2000)
Trio fortepianowe (2000)
Convocationes na orkiestrę (2000)
SeaHarb na saksofon i obój (2000)
Si quaeris miracula na sopran i orkiestrę (2000)
Symphonie concertate na 4 trąbki i orkiestrę (2000)
Concertino na harmonijkę ustną, gitarę i trio smyczkowe (2000)
Dialog na saksofon i kwartet smyczkowy (2000)
Kwartet na saksofon, flet, klarnet basowy i fortepian (2000)
Image sonore I na flet, saksofon i akordeon (2000)
Trois esquisses na obój, saksofon i fagot (2000)
Sphinx na saksofon i fortepian (2000)
Mosaic na fagot solo (2000)
Multicadenza na saksofon solo (2000)
Baclar na klarnet basowy solo (2000)
Fleurs de silence na saksofon altowy solo (2000)
Image sonore II na akordeon (2000)
Ciclo na wibrafon solo (2000)
Espedizione na puzon solo (2000)
Koncert na saksofon, fortepian i orkiestrę (2001)
Monophonie VIII na orkiestrę 48 skrzypków (2001)
Cantico di Zaccaria dla 6 solistów wokalnych (2001)
Koncert na wibrafon i orkiestrę kameralną (2001)
Dialog na flet i wiolonczelę (2001)
Dwie pieśni na sopran, flet, wiolonczelę i fortepian (2001)
Koncert na czelestę i orkiestrę kameralną (2002)
Koncert fortepianowy nr 5 na fortepian i chór solistów (2002)
Per Violino Solo (2002)
Koncert na harfę i orkiestrę (2002)
Petite pièce na sarusofon kontrabasowy solo (2002)
Concertino na skrzypce, wiolonczelę i małą orkiestrę (2002)
Fantasia na skrzypce, wiolonczelę i małą orkiestrę (2002)
Koncert na saksofon, fortepian i orkiestrę (2002)
Koncert na skrzypce solo (2002)
Deux contes(tabilités) na skrzypce i fortepian (2003)
Scherzo na saksofon i fortepian (2003)
Mikrotonale Ballade na 4 wiolonczele (2003)
Bewegte Stille na fortepian i komputer (2003)
Koncert na skrzypce i orkiestrę nr 4 (2003)
BlueS No. 6 na fortepian, jazz-set, kontrabas i chór (2003)
Trio na saksofon, fortepian i taśmę (2003)
Model XXII na fortepian (2003)
Die abstrakte Nachtigall na saksofon solo (2003)
Identity na orkiestrę (2003)
Kreuzweg 11 na saksofon, akordeon, perkusję i altówkę (2003)
Intrada na róg, trąbkę, puzon i tubę (2003)
Glosas na saksofon i fortepian (2003)
Miniatury na saksofon i fortepian (2003)
Sonata na saksofon i fortepian (2003)
Nocturne na wiolonczelę i fortepian (2003)
Fiato na saksofon altowy solo (2003)
Organ Fantasia (24 movements) (2003)
Sonata na skrzypce i harfę (2004)
Model XXIII na fortepian (2004)
Koncert na saksofon i chór (2004)
Pezzo capriccioso na harfę (2004)
Grand Sonate na wiolonczelę (2004)
Koncert na saksofon, fortepian i orkiestrę (2004)
Model XXIV na fortepian (2004)
Koncert na skrzypce z towarzyszeniem wielogłosowego chóru (2004)
Quartett na saksofon, fortepian, kontrabas i perkusję (2004)
Divertimento sinfonico na saksofon, fortepian i orkiestrę (2004)
BlueS No. 7 na fortepian i orkiestrę (2004)
Dialog na saksofon i fortepian (2004)
Dialog na saksofon i fortepian (2004)
Cztery miniatury na saksofon altowy i fortepian (2004)
Kompozycja na gitarę i akordeon (2004)
Koncert fortepianowy nr 5 na fortepian i chór 15 solistów wokalnych (2004)
Koncert na altówkę i orkiestrę kameralną (2004)
Short Sonata na saksofon i fortepian (2004)
Kwartet smyczkowy nr 11 (2004)
Kwartet na saksofon, fortepian, perkusję i kontrabas (2004)
Colloquy na wiolonczelę i wibrafon (2004)
Małe divertimento na saksofon i fortepian (2004)
Divertimento na saksofon i fortepian (2004)
Poema tenero na skrzypce i wibrafon (2004)
EsseH na rożek angielski solo (2004)
Clacco na klarnet basowy i akordeon (2005)
Fragment III na 2 aktorów, zespół kameralny i media elektroniczne (2005)
Koncert fortepianowy nr 6 (2005)
Koncert fortepianowy nr 7 (2005)
Koncert na trąbkę i orkiestrę kameralną (2005)
Model XXX na fortepian (2005)
OSCENOI na głos wokalny, fortepian, zespół kameralny i media elektroakustyczne (2005)
Sonata na wiolonczelę i fortepian (2005)
Panorama na orkiestrę (2005)
Duodecet na 12 wiolonczel (2005)
Koncert na orkiestrę perkusyjną (2005)
Koncert na kontrabas i orkiestrę kameralną nr 2 (2005)
Time Sequences na flet, kwartet smyczkowy i kontrabas (2005)
Rituals na zespół (2005)
Kwartet smyczkowy nr 12 (2005)
Kwartet smyczkowy nr 13 (2005)
Kwartet smyczkowy nr 14 (2005)
Kwartet smyczkowy nr 15 (Mosaics) (2005)
Kwartet na cztery wiolonczele (2005)
Avec une expression intense na obój, puzon, wiolonczelę i fortepian (2005)
Salzburg Spectres na 4 altówki (2005)
Notturno na skrzypce, klarnet basowy i wibrafon (2005)
Trio smyczkowe (2005)
Duo na skrzypce i puzon (2005)
Duetto na flet i wiolonczelę (2005)
Raccontino na marimbafon solo (2005)
Sonata dell'avenire na wiolonczelę solo (2005)
Koncert klarnetowy nr 2 „Baclars" na klarnet basowy, klarnet, saksofon altowy (1 solista) oraz orkiestrę kameralną z udziałem mediów elektronicznych (2006)
Koncert na puzon i orkiestrę kameralną (2006)
Kwartet na cztery altówki (2006)
Kwartet smyczkowy nr 16 (Avec une légèreté fantastique mais précise) (2006)
Model XXXI na fortepian (2006)
Wielka Sonata na fortepian i media elektroniczne (2006)
Koncert na marimbafon i orkiestrę kameralną (2006)
Koncert skrzypcowy nr 5 na skrzypce i chór żeński (2006)
Koncert na wiolonczelę i orkiestrę kameralną nr 2 (2006)
Sonata na troje skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (2006)
Sekstet smyczkowy (2006)

Dramaty:

Scenariusz dla nie istniejącego lecz możliwego aktora instrumentalnego
Scenariusz dla trzech aktorów
Kaczo
Tutam
Kwartet dla czterech aktorów
Zorza
Anons
Audiencja I
Audiencja II
Audiencja III czyli Raj Eskimosów
Audiencja IV
Audiencja V
Mroki
Próby
Ostatnia Sztuka

Publikacje muzykologiczne i popularyzatorskie (wybór):

Nowa muzyka: problemy współczesnej techniki kompozytorskiej, PWM 1958
Mały informator muzyki XX wieku, PWM 1958
Klasycy dodekafonii (t. 1 i 2), PWM 1961 (t. 1) / 1964 (t. 2)
Leksykon kompozytorów XX wieku (t. 1 – A-Ł t. 2 – M-Z), PWM 1963 (t. 1) / 1965 (t. 2)
W kręgu nowej muzyki, Wydawnictwo Literackie 1967
Dźwięki i znaki: wprowadzenie do kompozycji współczesnej, PWN 1969
Muzyka XX wieku: twórcy i problemy, Wydawnictwo Literackie 1975
Wstęp do kompozycji, PWM 1976
Dzieje muzyki, WSiP 1983
Dzieje kultury muzycznej. Podręcznik dla klas I-II szkół średnich, WSiP 1987
Kompozytorzy XX wieku (t. 1 – Od Mahlera do Szostakowicza, t. 2 – Od Messiæna do Caprioliego), Wydawnictwo Literackie 1990

Nagrody i odznaczenia:

1971 - Nagroda Ministra Kultury
1972 - Nagroda Ministra Kultury
1972 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1977 - Nagroda Miasta Krakowa
1977 - Nagroda Związku Kompozytorów Polskich
1980 - Nagroda Ministra Kultury
1987 - Wrocław - XXVI Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych - wyróżnienie za scenariusze teatralne
1994 - Warszawa - III Konkurs Teatrów Ogródkowych - Nagroda Specjalna Honorowa w uznaniu inscenizacji jego dramatów za najciekawsze wydarzenia konkursu
1994 - Nagroda wojewody krakowskiego
1998 - Nagroda im. Alfreda Jurzykowskiego w kategorii "teatr i muzyka"
2001 - Nagroda Ministra Kultury
2002 - Nagroda Ministra Kultury za rok 2001 w dziedzinie muzyki
2006 - Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis"
2007 - Medal Honoris Gratia prezydenta m.Krakowa
2008 - Medal Gloria Arrtis - Zasłużony Kulturze
2009 - Złoty Laur za mistrzostwo w sztuce za rok 2008 za mistrzostwo w sztuce kompozycji, teorii muzyki i dramatu
2009 - Medal Honoris Gratia prezydenta m.Krakowa
2013 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
2019 - Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)

Autor: Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich.
Źródła: Culture.pl, E-teatr, Wikipedia, FilmPolski

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
7 czerwca 2023

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...