Bolesław Gorczyński (1880 - 1944)

Dyrektor teatru, kierownik literacki, reżyser, publicysta, dramaturg i tłumacz.

Urodził się 26 lutego 1880 w Bramkach pow. Błonie. Zmarł 6 września 1944 w Warszawie.

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, był synem Franciszka Gorczyńskiego i Marii z Higersbergerów. Gimnazjum klasyczne ukończył w Łodzi. Studia wyższe odbywał na wydziale prawnym Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Monachium. Już w latach studenckich (1904) brał udział w przedstawieniach Koła Miłośników Sceny.

W 1905 wystąpił w Kaliszu w swojej sztuce pt. "Inteligent". W 1909 występował w kabarecie Momus w Warszawie, w 1910 był kierownikiem Wolnej Sceny przy Teatrze Małym, gdzie wystawiano m.in. sztuki M. Maeterlincka, S. Przybyszewskiego, A. Strindberga, F. Wedekinda. W 1915-16 był kierownikiem literackim Teatru Polskiego (w tym czasie odbyły się w Teatrze Polskim warszawskiej premiery "Dziadów", "Kordiana", "Księdza Marka", "Warszawianki", "Wyzwolenia").

Po I wojnie światowej objął z inicjatywy generalnego kierownika scen miejskich, J. Lorentowicza, dyrekcję teatru. Praskiego i prowadził go w 1919-21. Za dyrekcji Gorczyńskiego teatr ten dał tysiąc przedstawień, w tym sześćset przedstawień autorów rodzimych (m.in. sto - J.N. Kamińskiego, dziewięćdziesiąt - Słowackiego, pięćdziesiąt - Fredry, dwadzieścia pięć - Wyspiańskiego). Zainteresowanie krytyki wzbudziła zrealizowana w teatrze Praskim oryginalna inscenizacja "Kupca weneckiego". W listopadzie 1921 Gorczyński ze swoim zespołem przeniósł się do gmachu byłego teatru Nowości, gdzie stworzył Teatr im. Bogusławskiego, będąc jego pierwszym dyrektorem (1921-23). Na scenie tej, zbliżonej w programie do teatru Praskiego, kontynuował swą poprzednią politykę repertuarową. W 1923-25 był powtórnie kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Warszawie. Przez cztery następne sezony (1925-29) był dyrektorem teatrów Miejskich w Łodzi (dwa pierwsze sezony wspólnie z Arnoldem Szyfmanem). Okres jego dyrekcji uważany był za jeden z najlepszych w dziejach przedwojennego teatru łódzkiego. W 1929-31 był dyrektorem założonego przez siebie Teatru Kameralnego i Teatru Popularnego w Łodzi. Po powrocie do Warszawy (1931) był aż do wybuchu wojny doradcą literackim Teatru Polskiego, przyczyniając się w dużym stopniu do utrzymania europejskiego poziomu repertuarowego tej sceny.

Uważany współcześnie za wzór kierownika literackiego, łączył gust literacki ze znajomością sceny. Jako pisarz ogłosił szereg powieści, nowel i felietonów, ale rozgłos literata zdobył w pierwszym dwudziestoleciu XX w. jako autor komedii i dramatów.

Tłumaczył także sztuki ze współczesnego repertuaru angielskiego, francuskiego i włoskiego. Artykuły teatralne ogłaszał głównie w "Teatrze" (1934-1939) i "Scenie Polskiej" (1937-38).

Zginął w czasie powstania warszawskiego.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
6 września 2022

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia