Człowiek-wiewiórka umrze w czerwcu w Cieszynie

Festiwal ma tyle lat, ile wolna Polska. Dlatego jubileuszowej edycji towarzyszy motto: "20 lat wolności". - A dla organizatorów 20 lat zniewolenia - żartują ludzie, którzy od dwóch dekad pracują nad międzynarodowym festiwalem. Zniewoleni myślą o teatrze, który ponad granicami ma być miejscem spotkania polsko-czesko-słowackiej kultury. 

Pierwszy festiwal w 1990 roku, wtedy jeszcze "Na Granicy", był przeglądem inscenizacji sztuk Vaclava Havla w wykonaniu międzynarodowych teatrów. Symbolicznie i dosłownie łamano szlaban między państwami - bilet teatralny był jednocześnie przepustką do przejścia przez granicę państw. - Chcemy nawiązać do pierwszej edycji i ponownie poddać pod dyskusję sztuki Havla. Motto festiwalowe to "20 lat wolności". Chcemy pytać, co stało się z nami, z wolnymi obywatelami w czasach, kiedy możemy robić wszystko, co chcemy - mówi Gertruda Chowaniokova, dyrektor festiwalu. 

Dlatego w części konkursowej znalazły się, i to dwa razy, "Odejścia" Havla. Sztuka dojrzewała aż 15 lat. To opowieść o mężu stanu, który opuszcza swój urząd, tak jak uczynił to prezydent Havel w 2003 roku. Zagrają aktorzy Słowackiego Teatru Narodowego z Bratysławy (w obsadzie znany Marian Labuda) oraz zespół Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie. 

Kolejna "havlowska" propozycja to tegoroczna premiera sceny Reduta (Národn~ divadlo Brno) "Havel pisze Husakovi". Dowiemy się, co kryje osobisty list z 1975 roku ówczesnego dysydenta Vaclava Havla do przewodniczącego partii komunistycznej Gustava Husaka. W konkursie o Złamany Szlaban politycznych wątków będzie więcej: spektakl ku przestrodze "Komunizmus" Divadlo Arena z Bratysławy i "Indian v ohrozeni. Pocatek noveho veku (nova teorie vesmiru)" - drugie przedstawienie z cyklu brneńskiego HaDivadla poświęconego przemianom XX wieku, gdzie bohaterem jest sam Albert Einstein. 

Polskę zaprezentują scena jeleniogórska z nagradzanym spektaklem "Śmierć Człowieka-Wiewiórki" o zjawisku niemieckiego terroryzmu lat 70-tych oraz Teatr CST, który w spektaklu "Bolko Kantor", odgrzebuje z niepamięci lokalną, cieszyńską historię pewnego boksera, żołnierza i społecznika. Na finał inscenizacja Michała Zadary "Ifigenia, nowa tragedia" czyli jak zawsze kontrowersyjne przepisanie dramatu, w tym wypadku Racine\'a, na nowy język sceniczny krakowskiego Teatru Starego. 

Festiwalowy Hyde Park zażądał w tym roku prawdziwej autonomii. Po raz pierwszy scena alternatywna nie jest traktowana jako impreza towarzysząca, ale równorzędny nurt festiwalowy. - Program Off jest skierowany szczególnie do tych, którzy do "wypluszowanego" teatru nie wchodzą. Dotychczas podczas festiwalu ludzie szli do teatru lub z niego wracali. Chcemy stanąć na ich drodze, w ciągu dnia zaskoczyć ich różnorodnymi działaniami teatralno-plastycznymi - mówi Bogusław Słupczyński odpowiedzialny za projekt Off. 

Trzeba przyznać, że ilość miejsc, którą zamierzają zaadoptować na potrzeby sztuki artyści, jest imponująca. W tzw. "cieszyńskiej Wenecji" zaplanowano pokazy karnawałowe. W programie jest także nocny maraton teatralny: trzy spektakle w trzech odrębnych miejscach i o świcie wspólne dyskusje przy śniadaniu na Wzgórzu Zamkowym. Performance i akcje plastyczne pojawią się m.in. na dworcu kolejowym, w dawnym budynku straży granicznej czy przy studni Trzech Braci. Niespodzianki szykują się na ścianie supermarketu po czeskiej stronie i murze więzienia po stronie polskiej. 

Nie zabraknie też muzyki - od chóralnych pieśni po brzmienia hard\'n\'havy. Po wizycie w Watykanie wystąpi w Cieszynie chłopięcy chór Boni Pueri. Wśród gwiazd world music będzie Kapela ze wsi Warszawa oraz czeska kapela Simcha. Akurat zagra w rytmie reggae, Czesław zaśpiewa alternatywnie, zaś mocne brzmienie zapewni Ador Dorath. 

XX Festiwal Teatralny Bez Granic potrwa do 6 czerwca. Bilety na spektakle konkursowe kosztują od 7 do 35 zł, na nurt Off od 7 do 15 zł.