Era Schaefera, idea, historia

5. Era Schaeffera

To energetyczne widowisko multimedialne, zawierające większość elementów twórczości Prof. Bogusława Schaeffera. Festiwal powstał z inicjatywy Fundacji Przyjaciół Sztuk Aurea Porta i w tym roku doczekał się swojej V edycji. We wszystkich wersjach Ery Schaefera, biorą udział wspaniali artyści, dla których Schaeffer jest niedościgłym autorytetem, a możliwość uczestniczenia w Festiwalu jest dla nich bardziej splendorem, niż zawodowym wyzwaniem.

W ramach projektu często prezentowane są także nieznane utwory Schaeffera. Istotnym elementem Ery Schaeffera jest promocja młodych artystów, którzy za każdym razem ukazują dzieła muzyczne, dramaturgiczne, plastyczne w ich różnorodnych kontekstach, poprzez wpływ żywej kultury muzycznej i teatralnej. Bogusław Schaeffer mimo wielkiego wkładu w rozwój Kultury Polskiej jest mało znany w naszym kraju. Dlatego celem Fundacji Przyjaciół Sztuk Aurea Porta jest przybliżenie jego twórczości, nie tylko jako dramatopisarza, ale tez kompozytora. Esencją i główną wartością Ery jest nieprawdopodobna, twórcza energia, wytwarzana przez udział dołączających do festiwalu wielkich artystów, jak Agnieszka Duczmal, Urszula Dudziak, Michał Urbaniak i liczni twórcy zagraniczni.

I edycja Festiwalu Era Schaefera odbyła sie w 2009 roku w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Efekt przekroczył najśmielsze oczekiwania organizatorów. Pozytywna opinia o przedsięwzięciu zaowocowała zaproszeniami spływającymi z różnych stron Świata. W sierpniu 2010 roku widowisko gościło na najbardziej znanym Festiwalu Teatralnym w Europie i na świecie, w Edynburgu. Po pierwszym spektaklu, w Edinburgh Spotlight oraz Herald Scotland, na 5 możliwych gwiazdek widowisko dwukrotnie uzyskało cztery gwiazdki. Na dwóch spektaklach obecny był sam Profesor Richard Demarco, współzałożyciel Fringe Festival, który wypromował dla Szkocji i świata Tadeusza Kantora. Po obejrzeniu Ery Schaeffera uznał, że od czasów Kantora nie widział nic lepszego i, że jest to jedna z najlepszych produkcji od początku festiwalu, na przestrzeni kilkudziesięciu lat!

II edycja Festiwalu Era Schaefera, odbyła sie w kultowym miejscu Warszawy w Muzeum Kolejnictwa na Dworcu Głównym w dniu 27 listopada 2010 roku. We wrześniu i październiku 2011 widowisko było prezentowane w ramach programu kulturalnego polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Pokaz Ery Schaeffera, nad którym Patronat Honorowy objął Ryszard Schnepf - Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP w Królestwie Hiszpanii, miał miejsce także w Madrycie, gdzie mimo różnic językowych hiszpańska publiczność reagowała owacyjnie. III i IV edycja miała miejsce w Teatrze Studio w Warszawie, a V jubileuszowa edycja odbędzie się w Centralnym Basenie Artystycznym.

Tegoroczna edycja zbiega się w czasie z obchodami 65-lecia pracy twórczej profesora Bogusława Schaaeffera i poza spektaklem multimedialnym towarzyszyć jej będzie wystawa grafik Schaeffera w sejmie Rzeczpospolitej polskiej, panel dyskusyjny oraz projekcja filmu niemego w warszawskim kinie Iluzjon z muzyką Schaeffera graną na żywo w wykonaniu Michała Urbaniaka. Dodatkowo Fundacja Przyjaciół Sztuk Aurea Porta rozpoczyna uroczyste obchody Roku Schaefferowskiego, gdyż w 2014 roku przypadają 85-te urodziny Mistrza!

Bogusław Schaefer, twórca

Bogusław Schaeffer (ur. 1929) stworzył ponad 500 dzieł muzycznych w 23 różnych gatunkach, 44 sztuki teatralne (tłumaczone na 17 języków), grane z dużym powodzeniem w kraju i za granicą, a także około 400 prac graficznych. Kompozytor, dramaturg, grafik, filozof. Wśród jego publikacji odnajdujemy 15 książek (w tym 3 zarysy historii muzyki i unikatowy podręcznik do nauki kompozycji), przeszło 800 artykułów, studiów, felietonów i esejów z zakresu muzyki współczesnej, filozofii kultury, psychologii twórczości oraz pedagogiki kompozycji. Partytury Schaeffera, znane z wielu wystaw światowych, są same w sobie dziełami sztuki. Jest koncertującym pianistą, dramaturgiem, reżyserem, pedagogiem i wydawcą.

Stworzył pierwszą w świecie partyturę beznutową (Ekstrema), pierwszy w Polsce happening (Non stop na fortepian lub dwa fortepiany), kompozycję zapisaną wyłącznie za pomocą zasobu liter, cyfr i znaków dostępnych na maszynie do pisania (Kody), najwcześniejszy polski utwór z gatunku teatru instrumentalnego (TIS MW2), muzykę idiomatyczną (Howl, Symfonia w dziewięciu częściach) opartą na określonych kategoriach stylistycznych, w której przy totalnej negacji wysokości dźwięków i rytmu na pierwszy plan wysuwają się barwa dźwięku, ustalone rejestry oraz określone idiomy muzyczne. Ów niesłabnący do dnia dzisiejszego entuzjazm w odkrywaniu nowej muzyki budzi szczery podziw, wszak u (niewątpliwie starzejącego się) kompozytora inwencja zdaje się niewyczerpana, a rozmach twórczy stale wzrasta (wystarczy spojrzeć na spis jego dzieł).
Schaeffer - Dramaturg

Schaeffer z natury swego talentu jest przede wszystkim kompozytorem, ale angażuje się również w inne działania interdyscyplinarne. Analizując jego twórczość teatralną, nietrudno zauważyć wpływ doświadczeń kompozytorskich. Być może fenomen Schaefferowskiego teatru tkwi m. in. w tym, że tworzony jest na prawach muzycznych (nikt dotąd takiego teatru nie urzeczywistnił poza Schaefferem, który jest jedynym w historii dramaturgiem-kompozytorem), bowiem polimorficzny język, tempo i przebieg akcji, wielowarstwowość wątków, symultaniczne sceny, struktura formalna, dobór i kumulacja odmiennych środków, sposoby budowania napięcia i wyrażania ekspresji mają wyraźnie proweniencję muzyczną. Bogusław Schaeffer jest jednym z pierwszych twórców polskich, który zajął się muzyką elektroniczną. Jest również prekursorem teatru instrumentalnego w Polsce (utwór TIS MW2 z 1963 roku, napisany dla eksperymentalnego zespołu MW2). Prof. Schaeffer współtworzył Studio Eksperymentalne Polskiego Radia Warszawa. To właśnie tu stawiał swe pierwsze kroki na polu muzycznej elektroniki.

Pierwsza pełnoobsadowa sztuka Webern powstała w 1955 roku. Schaeffer ma na swoim koncie 44 sztuki teatralne, tłumaczone na 17 języków, które grane są z dużym powodzeniem w kraju i za granicą. W ostatnich kilkunastu latach Schaeffer reżyserował niektóre z nich w Polsce i za granicą. Aktorzy i publiczność uwielbiają Schaefferowski teatr, który jest nieprzewidywalny, intrygujący, wieloznaczny, inteligentny, błyskotliwy, inspirujący i zmuszający do przemyśleń. Jednocześnie też dystans, ironia i specyficzny humor dramaturga powodują, że niektórzy entuzjaści oglądają ten sam spektakl wiele razy.
Pisarz muzyczny

Dając tu bardzo ogólny portret Schaeffera (który z wykształcenia jest również muzykologiem oraz doktorem nauk humanistycznych), trzeba podkreślić znaczenie jego publikacji dla polskiej kultury.

Już w latach pięćdziesiątych – jako prekursor – wprowadzał środowisko muzyczne w trudną i enigmatyczną wtedy tematykę muzyki współczesnej (Almanach polskich kompozytorów współczesnych, Nowa muzyka, Mały informator muzyki XX wieku). W sumie ukazało się 15 książek, w tym 3 zarysy historii muzyki (w wersjach: popularnej i naukowej), oraz unikatowy w skali światowej dwuczęściowy podręcznik do nauki kompozycji (Wstęp do kompozycji), tłumaczony na języki: angielski, koreański i chiński; ponadto przeszło 800 artykułów, studiów, felietonów i esejów z zakresu muzyki współczesnej, filozofii kultury, psychologii twórczości oraz pedagogiki kompozycji. W muzyce europejskiej nie znajdziemy twórcy o tak rozległej wiedzy i z równie policentrycznym dorobkiem artystycznym, twórcy bardziej świadomego, nie dziwi więc fakt, że jego książki są nieosiągalne na rynku księgarskim od kilkudziesięciu już lat.

W tym roku organizatorzy powołali Komitet Honorowy składający się z ambasadorów twórczości Schaeffera. Swój udział w Komitecie Honorowym, potwierdziły następujące osoby: Prof. Jerzy Bralczyk, Renata Butryn, Prof. Richard Demarco , Agnieszka Duczmal, Janusz Fogler , Grzegorz Gauden, Małgorzata Kidawa-Błońska, Zofia Ławrynowicz, Jerzy Koronowicz, Andrzej Kosowski, Prof. Tadeusz Kowalski,, Fabian Panisello, Maciej Pisarek, Adrianna Poniecka- Piekutowska, Paweł Potoroczyn, Joel Sachs, Rafał Skąpski, Bożena Słoniak, Michał Urbaniak, Tadeusz Wielecki, Marcin Wyrostek, Małgorzata Zakrzewska.

(-)
Materiał Organizatora
7 listopada 2013

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...