Festiwal 40-lecia

Międzynarodowy Festiwal Teatrów Błądzących - 28.09–01.10.2017 Gardzienice, Lublin

Festiwal 40-lecia Wydarzenie odbywa się w ramach corocznego Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Błądzących, w tym roku – wokół toposu wesela i godów.

Włodzimierz Staniewski i Europejski Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice" zapraszają na Festiwal 40-lecia, który odbywać się będzie od 28 września do 1 października w Gardzienicach i w Lublinie.

Organizowany rokrocznie przez EOPT „Gardzienice" Międzynarodowy Festiwal Teatrów Błądzących odbędzie się w tym roku pod znakiem obchodów 40-lecia istnienia „Gardzienic" – pionierskiej inicjatywy, która z podlubelskiej wsi uczyniła jedno ze światowych centrów teatru poszukującego. Stworzony przez Włodzimierza Staniewskiego i trwający po dziś dzień w składzie, którego filarami są Mariusz Gołaj, Sabina Sidor, Marcin Mrowca, Joanna Holcgreber i Anna Dąbrowska, Ośrodek Praktyk Teatralnych w swoim dorobku ma nie tylko wybitne spektakle, ale także bezprecedensowe osiągnięcia w edukacji teatralnej. W tym roku mija także dwadzieścia lat od założenia Akademii Praktyk Teatralnych.

Festiwal nie jest jednak tylko i wyłącznie wydarzeniem wspominkowym i podsumowującym. To, co najważniejsze dotyczy przyszłości. W programie Festiwalu znalazło się pięć premier teatralnych oscylujących wokół tematu przewodniego, którym są wesele i gody.

Najważniejszą z nich będzie inscenizacja Wesela Stanisława Wyspiańskiego, czyli jedenaste przedstawienie w historii Teatru „Gardzienice". Autorem tego scenicznego widowiska jest Włodzimierz Staniewski (reżyseria, dramaturgia muzyczna, scenografia, układ tekstów). Muzykę do wybranych gnōmē, czyli sentencji i porzekadeł napisał Zygmunt Konieczny. Arcydramat Wyspiańskiego artyści filtrują przez starożytną Grecję. Z pierwszego aktu wydobywają jego antyczną, dionizyjską tonację, budując pomost między serią słynnych spektakli lub esejów teatralnych (nowej formuły przedstawienia teatralnego zaproponowanej przez Staniewskiego w latach dziewięćdziesiątych) poświęconych tekstom greckim, a klasyką polskiej literatury, do której sięgali już przed laty w przedstawieniu Gusła opartym na I II i IV części Dziadów Adama Mickiewicza. Poza warstwą literacką w swojej pracy inspirują się także malowidłami Jacka Malczewskiego.

Do Wyspiańskiego sięgają także studenci aktorstwa renomowanej brytyjskiej uczelni Rose Bruford College. Ich spektakl oparty na II akcie Wesela jest kreacją zbiorową wypracowaną na zajęciach z aktorami Teatru Gardzienice, którzy także występują w przedstawieniu. Opiekę artystyczną nad widowiskiem sprawuje Włodzimierz Staniewski, za asystenturę i remake odpowiada Maciej Gorczyński. Ten rzadko wystawiany na zachodzie utwór usłyszymy w Gardzienicach w dwóch językach (tłumaczenie na ang. – Gerard T. Kapolka).

Międzynarodowy kontekst zabrzmi wyraźnie przy okazji wizyty nowojorskiego Teatru One-Eighth dowodzonego przez Daniela Irizarry'ego (terminującego wcześniej w „Gardzienicach"), który do współpracy zaprosił tureckich aktorów. Przedsięwzięcie łączy Turcję, USA, Puerto Rico i Polskę. Artyści zaprezentują pierwsze tureckie przedstawienie Wariata i zakonnicy Stanisława Ignacego Witkiewicza. Światowa premiera spektaklu miała miejsce w grudniu 2016 roku. Twórcy traktują Witkacego jak dadaistę, a jego dramaty są dla nich okazją do eksploracji form niestandardowych dla tureckiego teatru. Przy pomocy tekstu Witkacego artyści zastanawiają się nad relacjami pomiędzy religijnością a sferą świecką - będącymi niezwykle delikatnym i ważnym tematem we współczesnej Turcji. W swojej pracy odwołują się także do tradycyjnych tureckich obrzędów weselnych (sofrito), a także spuścizny takich twórców jak Jewgienij Wachtangow, Wsiewołod Meyerhold i Tadeusz Kantor.

Niezwykle istotną częścią Festiwalu będą przedstawienia zrealizowane w ramach programu Gardzienice – Generator Nadziei zrzeszającego najzdolniejszych reżyserów młodego pokolenia.

„Gody" na motywach „Braci Karamazow" Dostojewskiego w adaptacji i reżyserii Radosława Stępnia (studenta reżyserii w PWST w Krakowie) to okazja aby z klasycznej powieści wydobyć polifoniczność stanowiącą most do Wesela Wyspiańskiego, wykorzystanego w strukturze przedstawienia. W swoich artystycznych praktykach twórcy odwołują się do dzieł Michaiła Bachtina a za jego sprawą również do Franciszka Rabelais'go, co sprawia, że spektakl koresponduje z pierwszym przedstawieniem „Gardzienic" – Spektaklem wieczornym na podstawie Gargantui i Pantagruela. W obsadzie znaleźli się studenci PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

W ramach tego samego programu odbędzie się premiera Listów do Mileny w reżyserii Macieja Gorczyńskiego (studenta reżyserii w PWST w Krakowie). Za podstawę literacką służy korespondencja 37-letniego Franza Kafki z 24-letnią czeską dziennikarką Mileną Jesenską. Listy, będące świadectwem głębokiego uczucia, są swoistą Kafkowską Pieśnią nad Pieśniami, jedną z najpiękniejszych książek opowiadających o niespełnionej miłości w dziejach literatury. Artyści wychodząc od tekstu zadają pytanie: ,,jaki jest język miłości'"? Zarówno ten symboliczny, którego znakiem są słowa Kafki, jak i cielesny – wyrażony przez taniec. Obsadę aktorską stanowią w większości absolwenci i studenci Wydziału Teatru Tańca PWST w Bytomiu. Adaptacja i dramaturgia spektaklu to efekt współpracy Gorczyńskiego i Kajetana Mojsaka, za scenografię, kostiumy i projekcje video odpowiada Iwona Bandzarewicz.

Noc poślubna to opera kameralna – dramat muzyczny w jednym akcie. Libretto ukazujące konflikt pokoleń rozgrywający się na granicy nocy i dnia, natury i kultury, oparto na motywach Sklepów cynamonowych Brunona Schulza. Kompozytor i autor libretta – Jan Lech (absolwent muzykologii w ramach Kolegium MISH UW, współpracownik EOPT „Gardzienice" i Pracowni Ekologii Teatru przy Wydziale „Artes Liberales" UW) rozpisał tekst Schulza na trzy głosy młodych solistów, wykształconych w klasycznym śpiewie operowym, oraz siedem instrumentów. Zespół poprowadzi niezwykle utalentowana młoda dyrygentka, Magdalena Trzcionkowska.

Do tradycji gardzienickich wypraw na tereny wiejskie, podczas których zgłębiano tradycję i szukano inspiracji, nawiążą występy artystów z Huculszczyzny. Żywioł muzyczności i zabawy przywoła koncert kapeli Huculi z Werchowyny (Ukraina) dowodzonej przez Mykołę Iljuka. Artyści zaprezentują także Huculski obrzęd weselny w jego tradycyjnym układzie z zachowaniem strojów, muzyki, tańca i rytuałów. Wśród nich np. ubieranie i rozbieranie Panny Młodej, przystrajanie symbolicznego „drzewka", zastillja, czyli śpiewy i zwyczaje obecne wśród siedzących przy stołach gości oraz pownycia – zbieranie podarunków.

Muzycznie Festiwal zwieńczy koncert filharmoniczny Zygmunta Koniecznego Wyspiański według Koniecznego, w którym zagra Orkiestra Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa – Sinfonietta Cracovia pod batutą Rafała Jacka Delekty – uznanego dyrygenta i profesora Akademii Muzycznych w Gdańsku i Krakowie. Wydarzenie zostanie udramatyzowane przez udział aktorów Teatru „Gardzienice".

Na gości Festiwalu czekają, stanowiące chlubę Teatru, obiekty zespołu pałacowo-parkowego w Gardzienicach, które dzięki wysiłkom Włodzimierza Staniewskiego „wskrzeszono z ruin". W ich przestrzeni znajdzie się również wystawa plastyczna i multimedialna autorstwa Moniki Schmeichel-Zarzecznej Gardzienice 1977 – 2017 = 40 lat dokumentująca cztery dekady artystycznych dokonań. Na widzów czekają pałacowe sale, jak również zabytkowy park, ogrody Magiczny i Japoński oraz legendarna już drewniana Chata. W czasie Festiwalu przybyłych widzów na kolacjach gościć będzie Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich. Odbędą się także warsztaty i treningi.

Od 1977 roku udało się w „Gardzienicach" wypracować szereg oryginalnych metod i idei, które wielokrotnie znajdowały zastosowanie w pracy teatrów i organizacji kultury z całego świata. Wiele z tych grup (dość wymienić Teatr Pieśń Kozła, Teatr Węgajty, Scholę Węgajty, Teatr Chorea, Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów" w Sejnach, Fundację „Muzyka Kresów" i Ośrodek Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych „Rozdroża", Studium Teatralne, Teatr Wierszalin) założyli i doprowadzili do światowych sukcesów ludzie, którzy swoje artystyczne ostrogi zdobyli właśnie w gardzienickich konstelacjach. Na dziedzictwo „Gardzienic" składają się:

- ruch na rzecz eksploracji i propagowania kultury ludowej, wedle oryginalnych metod i praktyk; - uprawianie pola ekologii teatru; - nowa formuła teatralna zwana teatrem z ducha muzyki lub esejem scenicznym; - przepracowanie dramatu i tragedii antycznej na sposób wcześniej niepraktykowany, w tym przypomnienie i nowoczesne przedstawienie praktyk zapomnianych i zaniechanych, takich jak cheironomia czy teatralna muzyka starożytnej Grecji; - nowoczesne i wolne od muzealnictwa sięganie do praktyk i technik z prapoczątków teatru; - opracowanie oryginalnego modelu konferencji naukowo-artystycznych; - podniesienie z ruin zespołu pałacowo-parkowego w Gardzienicach; - opracowanie nowych wzorców kształcenia w domenie teatru, muzyki i animacji kulturalnej, i wprowadzenie ich w życie w Akademii Praktyk Teatralnych w Gardzienicach, którą ukończyły zastępy młodych ludzi, mocno zaznaczających dziś swoją obecność w środowiskach artystycznych, akademickich i kulturalno-oświatowych.

(-)
Materiał organizatora
24 sierpnia 2017

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...