Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk

Utwrzony 5 lipca 1946 roku

Instytucja państwowa utworzona w 1946 (pierwotnie, od 19.01.1945, pod nazwą Centralne Biuro KPPiW), która zajmowała się kontrolą i weryfikacją publikacji prasowych, radiowych i telewizyjnych, wydawnictw książkowych, filmów, spektakli teatralnych, widowisk, wystaw itp. Jego centrala mieściła się w Warszawie, przy ulicy Mysiej.

Był to organ cenzury (obecny we wszystkich krajach tzw. obozu socjalistycznego), badający wszelkie formy oficjalnego przekazu informacji z punktu widzenia ich zgodności z aktualną polityką państwa.

Monopol informacyjny państwa został przełamany przez powstanie niezależnego, podziemnego ruchu wydawniczego, który nie podlegał żadnej formie cenzury, co w Polsce na małą skalę miało miejsce jeszcze na początku lat 50. XX wieku, a na większą stało się faktem w połowie lat 70. W lipcu 1981 GUKPPIW przekształcony został w Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk, ale była to tylko zmiana kosmetyczna.

Pod koniec istnienia GUKPiW liczba zatrudnionych wynosiła 465 osób (na przełomie lat 1989/1990), a planowany na utrzymanie tej instytucji budżet na rok 1990 wynosił bez mała pięć miliardów ówczesnych złotych. Ostatecznie GUKPiW został zlikwidowany w kwietniu 1990 roku, ale już od zwycięstwa Komitetów Obywatelskich „Solidarności" w wyborach 4 czerwca 1989 w praktyce nie pełnił swej funkcji. Mimo to zdarzały się pojedyncze przypadki cięć.

Głównemu Urzędowi podlegały rozmieszczone we wszystkich 17 województwach PRL Wojewódzkie Urzędy Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk (WUKPPiW). W 1975 ich liczba wzrosła do 49 (adekwatnie do liczby województw) oraz nastąpiła zmiana ich nazwy – dotychczasowe WUKPPiW zastąpiły wojewódzkie Delegatury GUKPPiW. Kolejna zmiana nastąpiła w 1981 r. wówczas wprowadzono nazwę Okręgowe Urzędy Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Do zadań jednostek terytorialnych należała nie tylko kontrola prasy, publikacji czy widowisk, ale także kontrola punktów z urządzeniami poligraficznymi, kserograficznymi itp., drukarni oraz zakładów produkujących pieczątki. Poszczególne ośrodki cenzury w swej pracy ściśle współdziałały z lokalnymi Komitetami Wojewódzkimi PZPR (szczególnie z Wydziałami do Spraw Propagandy KW PZPR), Służbą Bezpieczeństwa i innymi instytucjami odpowiedzialnymi za kontrolę życia społeczno-politycznego w PRL.

(-)
Wikipedia
5 lipca 2022

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...