Jan Englert (1943)

Absolwent warszawskiej Państwowej Wyższej Szoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza (1964).

Debiut teatralny: 23 marca 1964, rola Oliwiera Laprade'a w spektaklu „Szczęśliwe dni' Claude'a Andre'a Pugeta w reż. Romana Zawistowskiego w PWST Warszawa. W teatrze zawodowym: Camilio - służącego hrabiego Ludovico w spektaklu „Pies ogrodnika" Lope de Vegi w reż. Romana Niewiarowicza w Teatrze Polskim w Warszawie (5 listopada 1964).

Aktor warszawskich teatrów: Polskiego (1964–1969, 1981–1994), Współczesnego (1969–1981), Narodowego (1997–2003). Od 2003 dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie.

Zagrał w przedstawieniach Erwina Axera (Leon w Matce; Banco w Macbecie Ionesco, 1972; Pierwszy w Rzeczy listopadowej Brylla, 1975), Jerzego Kreczmara (Mesa w Punkcie przecięcia Claudela, 1973; Gustaw w Dziadach kowieńskich Mickiewicza, 1978), Kazimierza Dejmka (Konrad w Wyzwoleniu, 1982; Pan Młody w Weselu Wyspiańskiego, 1984; w sztukach Mrożka: rola tytułowa w Vatzlavie, 1982, Nieud w Letnim dniu, 1984, Moris w Kontrakcie; Bartodziej w Portrecie, 1987; także Chlestakow w Rewizorze Gogola, 1989), Andrzeja Łapickiego (Gustaw w Ślubach panieńskich Fredry, 1984), Tadeusza Minca (Henryk w Ślubie Gombrowicza, 1991), Macieja Prusa (tytułowa rola w Ryszardzie III Shakespeare'a, 1993), Pawła Passiniego (Hamlet 44), Grzegorza Jarzyny (T.E.O.R.E.M.A.T. wg Pasoliniego, 2009).

Udział w realizacjach Teatru Telewizji rozpoczął 26 października 1964 od „Kandyda" Voltaire'a, w którym wystąpił w roli Żołnierza. Spektakl reżyserował Jerzy Krasowski. W Teatrze Telewizji zagrał m. in. u Jerzego Antczaka, Stanisława Wohla. Marii Wiercińskiej, Gustawa Holoubka, Andrzeja Wajdy, Aleksandra Bardiniego, Jana Łomnickiego, Konstantego Ciciszwilego, Edwarda Dziewońskiego, Andrzeja Łapickiego, Jana Bratkowskiego, Andrzeja Zakrzewskiego, Zygmunta Hübnera, Czesława Wołłejki, Jana Świderskiego, Barbary Borys-Damięckiej, Kazimierza Dejmka, Macieja Wojtyszki, Laco Adamika, Agnieszki Glińskiej, Janusza Majewskiego, Macieja Prusa, Jerzego Markuszewskiego, Witolda Adamka, Juliusza Machulskiego, Janusza Morgensterna, Jerzego Jarockiego, Krystyny Jandy, Jerzego Grzegorzewskiego i Macieja Englerta.

Wyreżyserował m.in. „Matkę", „Bezimienne dzieło" i „Onych" Witkacego, „Kordiana" Słowackiego; „Śluby panieńskie" Fredry, „Udrękę życia" Levina; w Teatrze Telewizji: „Mewę" i „Iwanowa" Czechowa, „Miesiąc na wsi" Turgieniewa, „Dziady" Mickiewicza, „Kordiana" i „Beatryks Cenci" Słowackiego.

Zagrał m.in. w filmach Andrzeja Wajdy („Kanał", „Katyń", „Tartak"), Kazimierza Kutza („Sól ziemi czarnej", „Perła w koronie"), Janusza Zaorskiego („Baryton"), Filipa Bajona („Magnat"), a także w serialach Janusza Morgensterna („Kolumbowie", „Polskie drogi"), Jerzego Antczaka („Noce i dnie"), Ryszarda Bera („Lalka"), Jana Łomnickiego („Dom").

W Teatrze Polskiego Radia zadebiutował w 1966 w słuchowisku „Uroda życia" Stefana Żeromskiego w reż. Ludwika René. Jego działalność radiowa jest imponująca. Uczestniczył tam jako aktor, reżyser, adaptator i narrator w ok. 350. radiowych spektaklach i jest tam nieustannie aktywny. Ostatnie słuchowisko w jakim wystąpił, to „Glacier express" Janusza Majewskiego (Karol) w reż. Jakuba Cumana (29 kwietnia 2018).

Profesor warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza (dawniej Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna). Pełnił w niej funkcję dziekana wydziału aktorskiego (1981–1987) i rektora (1987–1993, 1996–2002). Za jego kadencji odbudowano Teatr Szkolny Collegium Nobilium i powołano Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych. W 2001 roku otrzymał tytuł honorowego profesora Rosyjskiej Akademii Sztuki Teatralnej w Moskwie.

Jest bratem reżysera teatralnego, aktora, dyrektora Teatru Współczesnego w Warszawie - Macieja Englerta. Dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Barbarą Sołtysik, ma troje dzieci, syna Tomasza oraz dwie córki, Katarzynę i Małgorzatę, Z drugą żoną, Beatą Ścibakówną, mają córkę Helenę (ur. 2000), która również próbuje sił w aktorstwie.

Nagrody i odznaczenia:

1971 - Złota Maska nagroda w plebiscycie czytelników "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszego aktora roku 1970
1973 - Łagów - Złote Grono
1974 - Kufel Warmiński - nagroda w plebiscycie "Panoramy Północy"
1975 - Warna - MFF Medycznych i Czerwonego Krzyża - za rolę w bułgarskim filmie "Skazańcy"
1977 - Zasłużony Działacz Kultury
1977 - Złoty Krzyż Zasługi
1978 - Kalisz - XVIII KST - nagroda za rolę Michaja Gruji w przedstawieniu "Największa świętość" Iona Drucego w Teatrze Współczesnym w Warszawie
1978 - Złoty Ekran za najlepsze role męskie: Zygmunt w filmie "Kolumbowie", Bielewicz w przedstawieniu Teatru TV "Mała ankieta" Petera Karvasa i Zbyszko w przedstawieniu "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej
1984 - Wrocław - XXIV FPSW - nagroda za rolę Nieuda w przedstawieniu "Letni dzień" Sławomira Mrożka w Teatrze Polskim w Warszawie
1985 - Opole - IX OKT - nagroda za rolę Gustawa w "Ślubach panieńskich" Aleksandra Fredry w Teatrze Polskim w Warszawie
1987 - Wrocław - XXVI FPSW - nagroda za role: Morisa w "Kontrakcie" Sławomira Mrożka i Piotra M. w przedstawieniu "Ołtarz wzniesiony sobie" Irenusza Iredyńskiego w Teatrze Polskim w Warszawie
1988 - Wrocław - XXVII FPSW - nagroda główna za rolę Bartodzieja w przedstawieniu "Portret" Sławomira Mrożka w Teatrze Polskim w Warszawie
1988 - Krzyż Kawalerski Orderu Oodrodzenia Polski
1989 - Nagroda prezydenta miasta Warszawy za rolę Chlestakowa w przedstawieniu "Rewizor" Mikołaja Gogola w Teatrze Polskim w Warszawie
1989 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za wybitne kreacje aktorskie
1991 - Kalisz - XXXI KST - Nagroda Specjalna (zbiorowa) dla wykonawców i realizatorów przedstawienia "Pan Tadeusz" wg Adama Mickiewicza
1993 - Opole - XVIII OKT - nagroda za rolę Kaliksta Bałandaszka w przedstawieniu "Oni" w Teatrze Powszechnym w Warszawie
1994 - Warszawa - laureat ogólnopolskiego rankingu teatralnego III pr PR - za rolę tytułową w "Ryszardzie III" Williama Shakespeare'a
1994 - Kalisz - XXXIV KST - Grand Prix za rolę tytułową w "Ryszardzie III" Williama Shakespeare'a w Teatrze Polskim w Warszawie
1994 - Nagroda im.Aleksandra Zelwerowicza za tytułową rolę w przedstawieniu "Ryszard III" Williama Shakespeare'a w Teatrze Polskim w Warszawie
1997 - Gdańsk - Festiwal Szekspirowski - nagroda za rolę Marka Antoniusza w "Juliuszu Cezarze"w reż. Macieja Prusa w Teatrze Polskim w Warszawie
1999 - Super Wiktor
1999 - Wrocław - XXIII WROSTJA - nagroda im.Lidii Zamkow i Leszka Herdegena oraz prywatna nagroda rodziny Gerasów "Grand Prix Geras" za monodram "Św. Mikołaj"
2001 - Moskwa - tytuł honorowego profesora Rosyjskiej Akademii Sztuki Teatralnej w Moskwie
2001 - Łódź - VII OFSP - tytuł Najprzyjemniejszy Aktor - za rolę Arnolfa w "Szkole żon" Moliera w Teatrze Narodowym oraz tytuł Najprzyjemniejszy Spektakl dla tego przedstawienia (plebiscyt publiczności)
2001 - Krzyż Komandorski Orderu Oodrodzenia Polski
2004 - Warszawa - Feliksy Warszawskie - nominacja do nagrody najlepsza rola męska - za rolę R w przedstawieniu "Duszyczka" Tadeusza Różewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie
2004 - Warszawa - IV Konkurs "Mistrz Mowy Polskiej" - nagroda Vox Populi - tytuł mistrza mowy polskiej (ex aequo z Lucjanem Kydryńskim)
2005 - Złoty Medal Gloria Artis - Zasłużony Kulturze
2006 - Sopot - VI Festiwal Teatru PR i Teatru TVP - Grand Prix za reżyserię przedstawienia "Juliusz Cezar" Williama Shakespeare'a, nagrodzono także przedstawienie
2006 - Łódź - XXIV Festiwal Szkół Teatralnych - "Bezimienne dzieło" Witkacego (Akademia Teatralna w Warszawie) jury uznało za najlepszy spektakl Festiwalu.
2008 - Warszawa - Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za osiągnięcia aktorskie i reżyserskie oraz konsekwentne budowanie modelu Teatru Narodowego
2010 - V Ogólnopolski Konkurs na Teatralną Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Europejskiej - Wielka Nagroda Aktorska za rolę Paola w przedstawieniu "T.E.O.R.E.M.A.T" w reż. Grzegorza Jarzyny w TR Warszawa
2012 - Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii "teatr" - za wystawienie dramamtu "Udręka życia" w Teatrze Narodowym
2013 - Sopot - XIII Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" - Grand Prix za przedstawienie "Tango" (za rolę)
2014 - Sopot - XIV Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" - Nagroda Honorowa im. Krzysztofa Zalewskiego za twórczość odrzucającą stereotypy i łatwe nowinki, umocowaną w pamięci i historii, dotyczącą problemów współczesności - za reżyserię telewizyjną spektaklu "Miłość na Krymie" w reż. Jerzego Jarockiego
2014 - Warszawa - Nagroda Gustaw przyznawana przez ZASP - Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji
2015 - Sopot - XV Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa teatry" - Grand Prix za rolę Georgesa Meliesa w słuchowisku "Podróż na księżyc"
2015 - Warszawa - Nagroda im. Zygmunta Hubnera - tytuł Człowieka Roku
2016 - Sopot - XVI Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej - nagroda za reżyserię spektaklu "Mąż i żona" Aleksandra Fredry
2017 - Warszawa - Nagroda Specjalna Miesięcznika "Teatr" za "nadanie wyjątkowego kształtu obchodom 250. rocznicy powstania sceny narodowej w Polsce"
2017 - Warszawa - Nagroda Teatru Polskiego Radia - Splendor Splendorów im. Krzysztofa Zaleskiego
2017 - Sopot - XVII Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry" - nagroda za twórczą realizację telewizyjną spektaklu "Śluby panieńskie"
2017 - Toruń - XV Międzynarodowy Festiwal Filmowy Tofifest - Złoty Anioł za Całokształt Twórczości
2019 - specjalne wyróżnienie bułgarskiego prezydenta Rumena Radewa i tytuł doctora honoris causa Państwowej Akademii Sztuki Teatralnej i Filmowej (NATFIZ) w Sofii

Źródła: Culture.pl, E-teatr, FilmPolski, Wikipedia.