Jeden z najbardziej wyjątkowych

Jego program obejmuje m.in. prace artystów z niepełnosprawnością oraz twórców z defaworyzowanych grup społecznych. Na Open The Door prezentujemy najciekawsze zjawiska współczesnego teatru – polskiego i zagranicznego. Festiwalowe prezentacje wzbudzają emocje, prowokują do dyskusji i oswajają z tym, co obce, trudne, często nieuniknione.

W szczególny sposób kierujemy uwagę na zjawisko wykluczenia, które może być powodowane przez wiele rozmaitych przyczyn, i przede wszystkim – walczymy o włączanie. Pokonujemy bariery, przełamujemy stereotypy, przekraczamy granice. Wybrane festiwalowe wydarzenia będą prezentowane w PJM, z napisami i z audiodeskrypcją.

Program:

„Kto zabił mojego ojca" (Francja, Niemcy)
„Qui a tué mon père"

7 czerwca 2025, godz. 19.00, Duża Scena
Na podstawie opowiadania „Qui a tué mon père" Édouarda Louisa
Reżyseria: Thomas Ostermeier
Występuje: Édouard Louis
Théâtre de la Ville – Paryż, Schaubuhne – Berlin

Spektakl „Qui a tué mon père" w reż. Thomasa Ostermeiera, oparty na książce Édouarda Louisa, który w tym spektaklu sam pojawia się na scenie, po raz pierwszy występując w adaptacji własnego utworu. To opowieść o skomplikowanej relacji autora z ojcem – dopuszczającym się przemocy alkoholikiem, którego homofobiczne nastawienie i wybuchy stały się powodem życiowej traumy. Trudna relacja z dzieciństwa nabiera jednak innego wymiaru w późniejszym życiu, w obliczu choroby ojca. Nienawiść ustępuje współczuciu. Prywatna opowieść staje się dla twórców spektaklu podstawą do analizy politycznej i społecznej sytuacji Francji, refleksji nad systemem, który wymaga ciężkiej pracy, ale pozostawia jej schorowane ofiary samym sobie. Pojawia się tu też ważny temat norm określających zachowanie mężczyzn i oczekiwania wobec nich w zmaskulinizowanym środowisku klasy robotniczej.
Spektakl jest koprodukcją dwóch ogromnie prestiżowych europejskich scen: jednego z najbardziej uznanych francuskich teatrów – paryskiego Théâtre de la Ville oraz berlińskiej Schaubühne.

***

„Wayqeycuna [moi bracia]" (Argentyna)
„Wayqeycuna [Hermanos Mios]"
12 czerwca 2025, godz. 19.00, Duża Scena
Tekst, reżyseria i wykonanie: Tiziano Cruz

Tematem spektaklu jest poszukiwanie własnych korzeni, własnej tożsamości i jej ogromna świadomość. Argentyński twórca Tiziano Cruz konfrontuje nas i zapewne też samego siebie, z tym, od czego eksplorując świat teatru się oddalił – swoją rdzenną kulturą, rodziną, obyczajami, tradycjami związanymi z życiem w małej społeczności, w obliczu natury, w zgodzie z nią i w pokorze wobec niej. W spektaklu pojawiają się nagrania wideo dokumentujące jego powrót do rodzinnej wioski, spotkanie z ojcem, wspólną z nim podróż w góry. Tiziano Cruz ujmuje mocą swoją scenicznej obecności, szczerością spojrzenia na siebie, wzrusza opowieścią o sobie – człowieku zawieszonym pomiędzy bardzo od siebie różnymi światami.
Pokaz spektaklu poprzedzają warsztaty „Chleb dla świata" („Pan para el mundo"/ „Bread for the world"), podczas których m.in. przygotowywany jest chleb, pojawiający się następnie w spektaklu.
Spektakl był prezentowany m.in. w ramach ubiegłorocznej edycji Festiwalu Teatralnego w Awinionie, Muestra International de Teatro w Sao Paulo w Brazylii i festiwalu La Bâtie-Festival de Genève

***

„Jak opowiadała moja matka" (Liban)
„Told by My Mother" / „Du temps où ma mère racontait"
14 czerwca 2025, godz. 19.00, Duża Scena
Reżyseria i choreografia: Ali Chahrour

Taneczny spektakl, przywołujący tradycyjne i współczesne arabskie pieśni, opowiadający historie matek i ich rodzin. Piękna, wielowarstwowa, nasyconą bólem opowieść o matce, a raczej matkach, tracących dzieci z powodu wojen nękających Bliski Wschód, opowieść. o świecie nieustannie targanym konfliktami religijnymi i etnicznymi – pokazywana z niezwykłej, prywatnej perspektywy.
Uznany libański choreograf i tancerz Ali Chahrour zaprosił na scenę swoich krewnych – Lailę Chahrour i jej syna Abbasa, który w wieku 18 lat zaangażował się w działania wojskowe. Razem opowiadają historię Fatimy (ciotki Aliego i kuzynki Laili) i jej podróży w poszukiwaniu zaginionego od 2013 roku w Syrii syna Hassana. Na scenie towarzyszy im syryjska aktorka Hala Omran wykonująca pieśni oraz muzycy Ali Hout and Abed Kobeissy – spektaklowi towarzyszy wykonywana na żywo na tradycyjnych instrumentach muzyka). Za sprawą pieśni tworzą obraz nękanych konfliktami religijnymi oraz etnicznymi rodzin. Pieśni, które słyszymy to głos dopominający się o prawo do opłakiwania zmarłych, do żalu, do poznania losów zaginionych dzieci i ich pochówku. To opowieść snuta, by ocalić pamięć o nich i by przetrwać...
Ali Chahrour to uznany choreograf pochodzący z Libanu, którego spektakle , w tym „Told by My Mother", od lat wystawiane są na całym świecie w ramach prestiżowych festiwali, kilkakrotnie prezentowane były m.in. w ramach festiwalu w Awinionie oraz na Kunstfest Weimar.

***

„Spisane z ciszy" (Wielka Brytania)
„Scored in Silence"
15 czerwca 2025, godz. 17.00, Scena Malarnia
Chisato Minamimura

Przedstawienie wykorzystujące nowe media, w którym posługująca się językiem ciała i językiem migowym performerka w wizualnej formie, sięgając po nowe technologie opowiada o dramatycznej sytuacji osób Głuchych po atakach nuklearnych na Hiroshimę i Nagasaki. Podczas tych tragicznych wydarzeń osoby Głuche zostały pominięte w komunikacji, pozbawione możliwości reakcji. Spektakl przywołuje wspomnienia osób, które przeżyły tamte ataki, opowiadając o zdarzeniach z przeszłości tworzy jednak dotkliwy i nadal bardzo aktualny obraz wykluczenia komunikacyjnego, jakiego i dziś doświadczają Głusi.
Przedstawienie było włączone m.in. do programu British Council showcase prezentowanego w Edynburgu w ramach Festiwalu Fringe. Pokaz podczas 8. Międzynarodowego Festiwalu Open The Door będzie stanowił część programu UK/Poland Season 2025.

***

„Show pony" (Niemcy)
„Show Pony"
15 czerwca 2025, godz. 19.00, Duża Scena
Still hungry

Nowy autobiograficzny projekt berlińskiej grupy cyrkowej still hungry zrealizowany we współpracy z brytyjską artystką Bryony Kimmings. Szczere spojrzenie na sytuację artystek współczesnej sztuki cyrkowej w kontekście upływającego czasu, osiągania przez nie wieku średniego, nieubłaganych standardów tej formy sztuki performatywnej, która wymaga od artystek (i artystów) nie tylko niesamowitej sprawności, ale wręcz nieustannego przekraczania granic własnych możliwości. To również obraz cyrku od kulis, rozmowa o tym, czego nigdy nie widzimy, o tym, czego nie mamy widzieć. „Show Pony" to zarazem spektakl odważnie kwestionujący stereotypy dotyczące sztuki cyrku, ale też kobiet, wieku, starzenia się – na scenie i poza nią. Trzy kobiety opowiadają w nim o swoich zawodowych doświadczeniach, pasji, potrzebie pokonywania własnych ograniczeń, ale też próbują zdecydować, jak mogą dalej żyć lub czy w ogóle powinny dalej żyć. Ich opowieść o pracy, o własnych pragnieniach i marzeniach, o wyzwaniach i poświęceniach, staje się też opowieścią o sile przyjaźni, która potrafi przetrwać próbę czasu i zmian – zawodowych i innych.

„Ocalone" (Polska)
10 czerwca 2025, godz. 19.00, Duża Scena
Reżyseria: Maja Kleczewska, Tekst: Piotr Rowicki
Występuję: Agnieszka Przepiórska
Dom Spotkań z Historią (Warszawa)

„Ocalone" – najnowszy monodram Agnieszki Przepiórskiej w reżyserii Mai Kleczewskiej to jeden z pierwszych głosów oddanych ofiarom pacyfikacji Ochoty podczas Powstania Warszawskiego. Na bazie skrawków wspomnień i dzienników pochodzących od świadków i ofiar autor scenariusza – Piotr Rowicki – utkał historię Ireny K., ukazując fragment wielu zbrodni, jakich dopuściły się w 1944 r. oddziały SS RONA, składające się głównie z dezerterów zbiegłych z Armii Czerwonej. Spektakl nie jest wyłącznie historią o Zieleniaku, ale uniwersalną opowieścią o kobietach, które doświadczyły gwałtu wojennego. Historią aktualną pod każdą szerokością geograficzną, w której toczą się działania wojenne, a gwałt jest stosowany jako forma broni. Irena K. z ulicy Opaczewskiej miała 12 lat, kiedy w sierpniu 1944 r. w powstańczej Warszawie pojawiły się oddziały SS RONA, spędzając cywilną ludność Ochoty na Zieleniak. Nocą pijani sołdaci wyciągali z tłumu młode i stare kobiety, małe dziewczynki i przyszłe matki, które masowo gwałcili. Wiele z nich zostało w bestialski sposób zabitych. Irence udało się przeżyć. Na osiemdziesiąt lat jej pamięć zamilkła, ale w dniu odsłonięcia pomnika „ku czci pomordowanych" wszystko do niej wróciło.

***

„JaWa" (Polska)
8 i 10 czerwca, godz. 17.00;
9 czerwca, godz. 19.00, Scena Kameralna
Turkowski & Nowacka (Szczecin)

Przedsiębiorstwo społeczne to specyficzny typ podmiotu gospodarczego, w działalności którego na pierwszy plan nie wysuwają się ani zyski ani ich maksymalizacja. Dlatego też jednym z podstawowych założeń działania opisywanego tu przedsiębiorstwa jest zasada "pracy w swoim tempie". Przedsiębiorstwo Społeczne „JaWa" powstało w Szczecinie we wrześniu 2021 roku. Nazwa wzięła się od pierwszych sylab imion etatowych pracowników, Jana i Waldemara, dla których przedsiębiorstwo zostało powołane. „JaWa"' oferuje głównie usługi z zakresu prac ogrodowych i stolarskich. Projekt to refleksja dotycząca włączania osób w kryzysie bezdomności do rytmu działań społecznych, ich wprowadzenia na rynek pracy. Spektakl/instalacja stawia też szczere i odważne pytania o skuteczność takich działań, o sposoby współdziałania z osobami w kryzysie bezdomności, osobami uzależnionymi.
Projekt był prezentowany m.in. w ramach Spring Performing Arts Festival w Utrechcie oraz Wiener Festwochen w Wiedniu.

***

„Moje ręce krzyczą" (Polska) 13 czerwca, godz. 19.00, Scena Malarnia
Olsztyński Teatr Głuchych

„Moje ręce krzyczą" to ważny głos środowiska osób g/Głuchych, to swego rodzaju performans/manifest wykonywany przez osoby Głuche w Polskim Języku Migowym z tłumaczeniem na żywo na foniczny język polski.
Powstał na podstawie 15 wywiadów/ rozmów przeprowadzonych z osobami czującymi przynależność do środowiska i kultury g/Głuchych - były to osoby g/Głuche, słabosłyszące, z aparatami słuchowymi, z implantami ślimakowymi, z rodzin Głuchych, z rodzin słyszących oraz CODA (Child/Children of Deaf Adults). W spektaklu poruszane są m.in. kwestie takie jak: tematy bliskie życiu i codziennemu funkcjonowaniu osób g/Głuchych we własnym środowisku bez dźwięku i problemach wynikających z przymusu odnalezienia się w świecie z dźwiękiem; bogactwo Polskiego Języka Migowego i jego możliwości performatywne; różne formy twórczości osób g/Głuchych.
W swojej początkowej, premierowej fazie projekt był realizowany w ramach dyplomu Natalii Świniarskiej na studiach pedagogika teatru prowadzonych przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie w kooperacji z Instytutem Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Promotorką projektu dyplomowego, który był zalążkiem spektaklu była Justyna Sobczyk z Teatru 21

***

„Granica. The border" (Polska) 11 czerwca, godz. 17.00 i 19.00, Scena Kameralna
Studio Wachowicz/Fret (Katowice, Wrocław)

Początkowo performans Granica. The border miał zaistnieć jako dokument o Antoninie Romanovej. Wojna zatrzymała jednak performerkę na froncie, artyści poszukali więc innego sposobu oddania jej głosu. Granica. The border to performans o tworzeniu nowego, intymnego języka [Nie]Obecnych, to projekt, który oscyluje na skraju performansu z rytuałem i uroczystością. Na naszych oczach staje się „obrzędem przejścia". Wydarzenie jest realizowane w ramach ogólnopolskiego projektu Perform[ing] Poland.
Spektakl otrzymał nagrodę Scotsman's Fringe First 2024 oraz nominację do The Brighton Fringe Excellence Award na Międzynarodowym Festiwalu Fringe w Edynburgu w 2024 r.

***

„Smutna Rzeka" (Polska) 9 czerwca, godz. 19.00, Duża Scena
Reżyseria: Michał Zadara
Instytut Prawa Performatywnego (Warszawa)

W 2022 roku Premier Mateusz Morawiecki wyznaczył nagrodę w wysokości jednego miliona złotych za wskazanie osób odpowiedzialnych za zanieczyszczenie Odry. Kto odpowiada za największą katastrofę ekologiczną ostatnich lat?
Spektakl „Smutna Rzeka" bada mechanizmy, osoby odpowiedzialne, czyny i zaniedbania, które doprowadziły do tej katastrofy. Opowiada także historię sądowej batalii o milion złotych, którą twórcy spektaklu wytoczyli przeciwko państwu polskiemu w związku z ogłoszoną przez premiera Mateusza Morawieckiego nagrodą. „Smutna Rzeka" to opowieść o odpowiedzialności – za słowa, za rzekę, za kraj. Tytuł spektaklu nawiązuje do pieśni Fryderyka Chopina, która jest tematem muzycznym wykorzystanym w spektaklu.
Spektakl „Smutna Rzeka" to kolejny projekt Instytutu Prawa Performatywnego, którego celem jest traktowanie sztuki jako katalizatora zmiany społecznej. Poprzednie projekty zespołu to „Odpowiedzialność" (2022), poświęcona kryzysowi migracyjnemu, oraz „Cisza" (2023) – o zbrodniach wojennych i międzynarodowej sprawiedliwości. IPP zrzesza osoby zajmujące się zawodowo prawem, aktywizmem, dziennikarstwem, teatrem i sztuką, by za pomocą narzędzi artystycznych i prawnych zrozumieć rzeczywistość i wpływać na nią.

***

„Współgłosy" (Polska) 8 czerwca, godz. 19.00, Duża Scena
Koncert

„Współgłosy" to unikalny na skalę europejską projekt. Łączy muzyków jazzowych, aktorów – Magdalenę Koleśnik i Bartosza Bielenia – oraz chór osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi, tworząc muzyczną przestrzeń, w której granice się zacierają, a różnorodność staje się siłą. Powstały w 2021 roku z inicjatywy Marcela Balińskiego – pianisty, kompozytora i animatora kultury, zespół wykonuje autorskie kompozycje na chór i trio jazzowe, łącząc elementy jazzu, alternatywnego popu i szalonej improwizacji. Ta mieszanka sprawia, że ich muzyka płynnie przeskakuje między różnymi stylami, zaskakując słuchacza zarówno rytmiczną swobodą, jak i emocjonalną głębią. Efektem tej fuzji jest dźwięk, który porusza, zadziwia i otwiera nowe przestrzenie artystyczne.
Podczas koncertu zespół wykona repertuar z albumu „Współgłosy" nagrodzonego Fryderykiem 2025 w kategorii Album Roku: Jazz Eksperymentalny / Współczesna Muzyka Improwizowana, który ukazał się we wrześniu 2024 roku. Album, objęty dystrybucją cyfrową przez Warner Music Poland, był promowany koncertami w takich miejscach, jak legendarne Studio im. Agnieszki Osieckiej w Trójce, Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, Dni Sztuki Współczesnej w Białymstoku

***

„Full House" (Hiszpania, Austria)
7 czerwca, godz. 13.00 I 17.30; 8 czerwca, godz. 15.00 I 17.00 – spektakl plenerowy
Electrico 28

***

Historia o sąsiadach – zwierzętach, które, bardzo się do siebie różniąc upodobaniami, przyzwyczajeniami, cechami osobowości, próbują się porozumieć pomimo dzielących je różnic i negocjują zasady wspólnego mieszkania. Już samo pokonywanie tych odmienności nie jest łatwe, a sytuacja dodatkowo komplikuje się, gdy pewnego dnia dołącza do nich nowy współlokator – przybysz, który burzy zastany porządek, do jakiego się przyzwyczaili. „Full House" to ważny, choć szalenie zabawny, spektakl o tolerancji, o byciu razem i otwartości na drugiego człowieka, adresowany do widzów w różnym wieku. W obliczu nieustających fal migracji, nieustannie aktualny. W ramach festiwalu spektakl zostanie zaprezentowany w Katowicach oraz w Dąbrowie Górniczej.
Electrico 28 to nowoczesny kolektyw artystów o różnych doświadczeniach, takich jak klaunada, teatr ruchu, taniec, literatura i sztuki uliczne. Każdy z członków zespołu wnosi do jego pracy również specyficzną wiedzę z innych dziedzin – zdobytą m.in. podczas studiów z zakresu literatury, językoznawstwa, medycyny, pedagogiki, literatury, studiów kulturowych czy zarządzania zasobami ludzkimi. Łączy ich pasja związana z myśleniem o przestrzeni publicznej jako o scenie oraz do poszukiwania odpowiedniego języka, dramaturgii, zaskakujących sytuacji i obrazów dla tej przestrzeni. Spektakl „Full House" został zaprezentowany ponad 80 razy w Katalonii, Hiszpanii i Europie.

***

„Exit" (Belgia) 12 i 13 czerwca, godz. 18.00 – spektakl plenerowy
Circumstances

Niezwykle widowiskowy, cyrkowo – akrobatyczny spektakl, w którym tytułowe „wyjście" staje się zaczynem niekończącego się biegu zaskakujących sytuacji i akrobatycznych działań. Zachwycająca sprawność artystów łączy się tu z pięknym, wymyślonym z niemal choreograficzną precyzją ruchem, oddziałując na wyobraźnię widzów i wywołując wiele skojarzeń dotyczących oglądanych sytuacji – poszukiwania wyjścia, odchodzenia, wyruszania w podróż, sąsiedztwa. Drzwi to przecież obraz przywołujący wiele znaczeń, a to drzwi stanowią zasadniczy element scenografii tego wyjątkowego spektaklu (znakomicie wiążąc się również z nazwą Międzynarodowego Festiwalu Open The Door). Spektakl jest adresowany do bardzo różnorodnej publiczności – osób w różnym wieku, również tych, którzy na co dzień nieczęsto korzystają z teatralnej czy kulturalnej oferty. W ramach festiwalu spektakl zostanie zaprezentowany w Katowicach oraz w Dąbrowie Górniczej.
Tuż przed przyjazdem do Górnośląsko-Zagłebiowskiej Metropolii spektakl będzie prezentowany w ramach ogromnie prestiżowego festiwalu Ruhrfestspiele Recklinghausem.
Grupa artystyczna Circumstances tworzy wyjątkowe spektakle łączące taniec, akrobatykę i elementy cyrkowe. Każda ich to efekt pracy międzynarodowego zespołu artystów, z których każdy wnosi do procesu tworzenia spektaklu swoją specjalistyczną wiedzę i umiejętności. Prace grupy koordynuje Piet Van Dycke, który odpowiada za koncepcję i choreografię spektaklu „Exit" (2022). Inspiracją do stworzenie przedstawienia była refleksja dotycząca transformacji przestrzeni.

***

„Dumne Rumaki" (Francja)
6 czerwca, godz. 21.00 – spektakl plenerowy
„FierS à Cheval"
Compagnie des Quidams

„FierS à Cheval" to spektakl plenerowy w formie widowiskowej parady. Na początku przedstawienia pojawiają się przed nami niepozorne postaci, które po chwili na naszych oczach zamieniają się w podświetlone sylwetki roztańczonych koni, lekkie i świetliste, przenoszą nas w niesamowity świat fantazji. Te niezwykłe istoty porywają nas w magiczny, pełen blasku i muzyczny galop. Mistrz ceremonii dyryguje nimi prowadząc je przez szereg choreograficznych układów – od romantycznego walca, przez poruszające tango oraz beztroskie swawole, aż do burzliwych scen pojedynków. Muzyka, która raz jest łagodna, raz radosna potęguje odczuwane przez widzów różnorodne emocje. Spektakl „FierS à Cheval" daje poczucie wolności i zaskakuje nieoczywistą energią tańca, ekspresji ruchów i harmonii muzyki.
Compagnie des Quidams powstała w 1994 r. we Francji. Zespół skupia około trzydziestu artystów reprezentujących różne dziedziny sztuki: teatr, taniec, muzyka, cyrk itp. Artyści grupy wystawiają od 100 do 150 spektakli rocznie, podróżując do około pięćdziesięciu krajów, od Kostaryki po RPA, Japonię i Australię. Ich przedstawienia realizowane w przestrzeni otwartej wprowadzają poezję do codziennego życia, przenoszą widzów do wyczarowywanego na ich oczach niesamowitego świata. W oryginalnych, nasyconych muzyką i wizualnym pięknem spektaklach Compagnie des Quidams wykorzystuje ogromne kostiumy, kreuje niezwykłej urody obrazy, sprawiając, że publiczna przestrzeń zyskuje zupełnie nowy charakter. W ich spektaklach, jak w zaproszeniu do świata marzeń, każdy może puścić wodze fantazji i stworzyć własną historię.