Jeśli nie ty, to kto?

Już 22 października rozpoczynają się w Poznaniu XIII Spotkania Teatralne Bliscy Nieznajomi.

- Tegoroczną edycję Bliskich Nieznajomych wyznaczają pytania - mówią Agata Siwiak, dyrektorka artystyczna i kuratorka oraz Joanna Wichowska, kuratorka Spotkań. - Jedno z nich wybrzmiewało w czasie rewolucji na Majdanie: Jeśli nie ty, to kto?, pozostałe postawimy w trakcie festiwalu: Kto ma dawać nadzieję?, Kto ma budować wspólnotę?, Kto ma mówić o tym, co bolesne?, Kto ma ufać?, Kto ma „robić miłość, a nie wojnę"?

Podczas prezentacji, spotkań i debat będziemy pytać twórców i publiczność o to, kto mówi i w czyim imieniu. Do kogo należy opowieść, czy raczej wiele opowieści, widzianych z różnych pozycji oraz kształtowanych przez indywidualne i zarazem zbiorowe doświadczenia. Choć będziemy rozmawiać także o bolesnych wydarzeniach z przeszłości, to bardzo ważna będzie dla nas również rozmowa o możliwościach budowania nowego, lepszego świata ponad wspólnotami narodowymi, klasami i podziałami.

W dzisiejszej Polsce, także w Poznaniu, żyjemy z Ukrainkami i Ukraińcami w jednej wspólnocie. Po raz pierwszy od czasów powojennych stajemy się społeczeństwem wielokulturowym. Pytanie jednak, czy wiemy o sobie wystarczająco dużo, czy raczej powtarzamy stereotypy. Z tego też powodu Spotkania Teatralne Bliscy Nieznajomi – w ostatnich latach prezentujące jedynie polski teatr i sztukę – poszerzyły formułę i od zeszłego roku można zobaczyć w ramach festiwalu także spektakle oraz projekty artystek i artystów ukraińskich.

Wydarzenia festiwalowe przybiorą w tym roku rozmaite formy – spektaklu, czytania i wykładu performatywnego, audio-spaceru, multimedialnej instalacji, filmu dokumentalnego.

Pokażemy przedstawienie „Więzi" Teatru Wybrzeże w Gdańsku, na podstawie tekstu i w reżyserii Oleny Apczel, dla którego punktem wyjścia jest Majdan i „rewolucja godności". Apczel jest jedną z czołowych reprezentantek nowego ukraińskiego teatru, a jednocześnie młodą kobietą, która ma za sobą doświadczenie hybrydowej wojny w Ukrainie (była wolontariuszką na froncie i organizowała pomoc dla ofiar konfliktu), a dziś dzieli swoje życie pomiędzy Ukrainą a Polską.

Temat wojny wybrzmi także w czytaniu performatywnym tekstu „Przysposobienie obronne" autorstwa Dimy Levytsky'ego i znanego charkowskiego kolektywu teatralnego Piękne Kwiaty. Reżyser Jakub Skrzywanek, zaproszona do współpracy ukraińska aktorka Vera Popova i zespół aktorski Teatru Współczesnego w Szczecinie spróbują odpowiedzieć na pytanie, kto i w jaki sposób ma prawo mówić o dramatycznych wydarzeniach wojny, która jest prowadzona za naszymi granicami.

Projektując festiwal zależało nam na tym, by zainicjować współpracę artystyczną pomiędzy ukraińskimi i polskimi artystami, także tymi mieszkającymi w Poznaniu. Wierzymy, że zrealizowane przez nich premierowe projekty będą owocować twórczymi przyjaźniami i kolejnymi wspólnymi realizacjami.

Pierwszym wyprodukowanym w ramach festiwalu projektem będzie „Ten spacer" zainicjowany przez kijowski kolektyw teatralny z Kijowa Pic Pic, którego twórcami są Piotr Armianovski i Dima Levytskyi. Głównym medium, z którym pracują artyści jest spacer performatywny / audio-walk: publiczność podąża za przewodnikami słuchając jednocześnie narratora przez słuchawki. Użycie takiego medium sprawia, że codzienne przestrzenie, oswojone i zdefiniowane miejsca, odkrywają inne znaczenia – ukryte, zatarte, wymazywane, niewygodne. Tematem, który artyści będą badać i opracowywać artystycznie w ramach festiwalu jest doświadczanie miasta przez kobiety. Za warstwę muzyczną wydarzenia odpowiadać będzie Patryk Lichota. W ramach tego projektu powstanie także film dokumentalny (w reżyserii Magdaleny Mosiewicz) oraz odbędzie się debata o sytuacji i prawach kobiet w Polsce, a w szczególności w Poznaniu.

Druga festiwalowa premiera to wykład performatywny Republika Głuchych, który opierać się będzie na poetyckiej opowieści „Deaf Republic" autorstwa Ilii Kaminskiego – wybitnego poety, laureata Anisfield-Wolf Book Award (2020), wykładowcy akademickiego, krytyka, a jednocześnie osoby dotkniętej niepełnosprawnością słuchową. Wykład zawierać będzie fragmenty wierszy performowane przez głuchego artystę Daniela Kotowskiego, aktorkę Martynę Zarembę-Mąćkowiak, oryginalne nagrania poety oraz komentarze Anny Łazar – tłumaczki i krytyczki, przywołujące wybrane wątki z kultury współczesnej Europy Wschodniej.

W ramach festiwalu publiczność doświadczy także multimedialnej instalacji „Koincydencja" stworzonej przez ukraińsko-polskie małżeństwo artystów młodego pokolenia mieszkające w Poznaniu – Yulię Andriichuk i Patryka Lichotę. Twórcy zaproszą publiczność do świata na styku kultur, by zobaczyć (i usłyszeć) to, co kulturowo nas łączy i odróżnia, jak i to, co jest nam bliskie i dalekie.

Choć głównym idiomem Bliskich Nieznajomych jest Ukraina, to w tym roku bardzo ważne jest dla nas także wyrażenie solidarności z Białorusią. Dlatego naszym gościem będzie jeden z najważniejszych artystów młodego pokolenia z tego kraju – mieszkający od niedawna w Poznaniu – Sergey Shabohin. Twórca stworzy instalację dedykowaną białoruskiej rewolucji.

***

XIII Spotkania Teatralne Bliscy Nieznajomi odbywać się będą w Poznaniu w dniach 22-27 października.

Organizatorami są Teatr Polski w Poznaniu i Fundacja Reszka, współorganizatorami Miasto Poznań, Instytut Ukraiński w Kijowie, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.

XIII Spotkania Teatralne BLISCY NIEZNAJOMI: UKRAINA
Jeśli nie ty, to kto?

22–27 października, 26 listopada 2020

23 X (piątek)
18.30 Obywatelki | debata o sytuacji i prawach kobiet w Polsce, w której udział wezmą: Marta Mazurek, Hanna Nowak, Maja Staśko, Olga Strizhniova, Alicja Uwarow; prowadzenie: Agata Siwiak | Duża Scena, Teatr Polski w Poznaniu

24 X (sobota)
13.00 Ten spacer | spacer performatywny | grupa artystyczna Pic Pic: Dima Levytskyi, Piotr Armianovski oraz Patryk Lichota, Hanna Nowak, Agata Siwiak, Olga Strizhniova, Alicja Uwarow | miasto Poznań
15.30 Ten spacer | spacer performatywny | miasto Poznań
19.00 Republika Głuchych | wykład performatywny | Anna Łazar, Ilya Kaminski, Daniel Kotowski, Martyna Zaremba-Maćkowiak | Duża Scena, Teatr Polski w Poznaniu

27 X (wtorek)
15.30 Ten spacer | spacer performatywny | miasto Poznań

26 XI (czwartek)
19.00 Ten spacer | film dokumentalny | reż. Magdalena Mosiewicz | online

Debata Obywatelki, czytanie performatywne Przysposobienie obronne oraz wykład perfomatywny Republika Głuchych będą również dostępne online.