Kalectwo

Sporo bulwersujących wypowiedzi padło na zakończonym w ubiegłym tygodniu Kongresie Kultury, wszystkich jednak przebił Krzysztof Torończyk, dyrektor naczelny Teatru Narodowego. Na dyskusji poświęconej problemom środowiska teatralnego wśród licznych barier administracyjnych i prawnych, które przeszkadzają w pracy teatru, wymienił przymus odprowadzania składki na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Ten problem poruszali już przed nim inni dyrektorzy, teatry płacą na PFRON sporo, bo aż 7 procent. Ale Torończyk poszedł dalej, mianowicie powiedział z ironią, że jeszcze chwila, a będzie musiał zatrudnić niepełnosprawnych w zespole aktorskim, na co część zebranych zareagowała śmiechem.

Chyba jeszcze tylko w Polsce i może w paru krajach położonych na wschód od nas myśl o zaangażowaniu do teatru niepełnosprawnego aktora może wywołać śmiech. Śpieszę poinformować dyr. Torończyka, że to, co się nie mieści w jego dyrektorskiej głowie, jest zupełnie normalne i nie budzi wesołości w innych środowiskach teatralnych. W tym sezonie na West Endzie w adaptacji powieści Niny Bawden "Carrie\'s War" w Teatrze Apollo wystąpił James Beddard, aktor z porażeniem mózgowym. Zagrał rolę niepełnosprawnego przyjaciela głównych bohaterów: dzieci ewakuowanych podczas wojny z Londynu do Walii. Dwa lata temu rolę Ryszarda III w jednym z nowojorskich teatrów zagrał Henry Holden, aktor poruszający się o kulach po przebytym w dzieciństwie polio. Jak pisała prasa, zagrał silnego człowieka, podważając stereotyp kalectwa jako słabości. Do aktorskiej czołówki w Wielkiej Brytanii należy Nabil Shaban, pochodzący z Jordanii niepełnosprawny aktor, założyciel Teatru Graeae, profesjonalnej grupy z Londynu, w której występują niepełnosprawni fizycznie i umysłowo. W 2005 roku został on nominowany do nagrody dla najlepszego aktora Szkocji za rolę Mackie Majchra w "Operze za trzy grosze". W Polsce przykładem aktora z niepełnosprawnością, który występuje na zawodowych scenach, jest Maciej Zabielski, znany z roli Błazna w łódzkim "Królu Learze" w reż. Mikołaja Grabowskiego. Ostatnio można go zobaczyć w "Szewcach" Witkacego w Gdyni.

We wszystkich przypadkach chodzi o profesjonalnych wykonawców, którzy pracują w zawodowych zespołach teatralnych. Aktorstwo w ich przypadku nie jest terapią, ale zawodem i formą artystycznej ekspresji. To niepojęte, że człowiek kierujący publiczną instytucją tego nie rozumie i pozwala sobie na ironię wobec aktorów niepełnosprawnych. Dowodzi to nie tylko braku wiedzy, ale także wyczucia i wrażliwości.