Klaus Mann

Pisarz, krytyk, dramaturg, reżyser i aktor teatralny.

Klaus Mann, urodził się w 1906 w Monachium, jako drugie dziecko słynnego literata Tomasza Manna. Starsza siostra Erika i młodszy brat Golo również parali się literaturą. Od dzieciństwa mając kontakt z życiem literacko-artystycznym Niemiec, i pochłaniając wraz z siostrą jedną książkę dziennie (do ulubionych pisarzy zaliczał Sokratesa, Nietzschego i Whitmana), założył z przyjaciółmi i Eriką teatr, dla którego pisał sztuki i w którym występował.

Był krnąbrnym uczniem znudzonym szkołą, a zadebiutował jako pisarz, mając kilkanaście lat. Sławę i uznanie zyskał w 1925 Pobożnym tańcem (Der fromme Tanz), opowieścią z wyeksponowanym wątkiem homoerotycznym; duże zainteresowanie wzbudził także pierwszą z autobiografii Dziecko swoich czasów (Kind seiner Zeit, 1932). Wraz z siostrą nieustannie podróżował, a wyprawa dookoła świata spowodowała ostateczny rozpad ich heteronormatywnych związków; Erika rozwiodła się z Gustafem Gründgensem (pierwowzorem bohatera Mefista), a Klaus zerwał zaręczyny z Pamelą Wedekind, córką słynnego dramatopisarza.

Krytyczna postawa całej rodziny wobec nazizmu – w tym ich publikacje i monachijski kabaret „Młynek do pieprzu", który tworzyli Klaus i Erika – spowodowała najpierw zakaz wydawniczy, a następnie połączone z pozbawieniem obywatelstwa wygnanie Mannów z ojczyzny. Dodatkowym obciążeniem w oczach faszystów było też żydowskie pochodzenie żony Tomasza, Katii Pringsheim. Ostatecznie zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. To, że książki autorstwa rodziny znalazły się wśród najchętniej palonych przez hitlerowców publicznie w 1933, Klaus uznał za zaszczyt. Na emigracji pozostał aktywny twórczo, wydając w 1936 najsłynniejszą swą powieść Mefisto, do której inspiracje czerpał z rodzinnej biografii i aktualnych wydarzeń w Niemczech; pisał także reportaże z frontu hiszpańskiej wojny domowej i pracował w amerykańskim antyfaszystowskim magazynie kulturalnym. W 1937 związał się uczuciowo z krytykiem literacko-filmowym Thomasem Quinnem Curtissem.

Podejrzewany przez amerykańskie władze o komunistyczne sympatie, inwigilowany przez FBI i nadużywający narkotyków, przeszedł w 1941 załamanie nerwowe, pierwszy raz usiłując popełnić samobójstwo. Próba przezwyciężenia depresji poprzez zaciągnięcie się do US Army zakończyła się fiaskiem: rasizm wobec czarnoskórych żołnierzy i przesłuchania jeńców, które przeprowadzał jako władający niemieckim, wywołały poważny szok. Doświadczenia frontowe pozwoliły mu jednak na pracę przy scenariuszu antywojennego filmu Roberta Rosseliniego Paisà (1946). Czując, że od pozostałych w kraju rodaków oddziela go otchłań, zamieszkał początkowo w Stanach Zjednoczonych na koszt ojca, co również skończyło się próbą samobójczą, a następnie w Europie, gdzie nasilił się jego narkotykowy nałóg. W początkach maja 1949 poddał się na Lazurowym Wybrzeżu kuracji detoksykacyjnej, wysłał też szereg listów do matki, Eriki i przyjaciół, skarżąc się na niepowodzenia życiowe, zawodowe oraz finansowe. 21 maja zmarł w wyniku świadomego przedawkowania środków nasennych. Został pochowany w Cannes, a z rodziny na pogrzeb zdążył dotrzeć tylko brat Michael.

(-)
Materiał Teatru
23 kwietnia 2014
Portrety
Klaus Mann

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...