Krajobraz po Zagładzie
Centrum Sztuk Prześladowanych przy Muzeum Sztuki w Solingen4 sierpnia w Centrum Sztuk Prześladowanych przy Muzeum Sztuki w Solingen otworzymy wystawę Jonasza Sterna, Krajobraz po Zagładzie. Wystawa jest pierwszą tak dużą prezentacją twórczości artysty w Niemczech. Ekspozycja, która potrwa do 25 września, towarzyszy obchodom 25. rocznicy podpisania „Traktatu między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy”. W 2017 roku będzie pokazywana w Krakowie. Szczegółowe informacje przesyłam poniżej.
Jonasz Stern swoim życiem i twórczością odcisnął się na historii sztuki polskiej XX wieku. Przed wojną był członkiem I Grupy Krakowskiej, a w 1957 roku współzałożycielem II Grupy Krakowskiej, do której należeli między innymi Maria Jarema i Tadeusz Kantor. Były to dwie najważniejsze formacje artystyczne w Polsce.
Grupa przedwojenna eksperymentowała z formą i manifestowała swoje lewicowe poglądy. Większość członków należała do KPP (Komunistyczna Partia Polski). Jonasz Stern był za te poglądy więziony w obozie koncentracyjnym w Berezie Kartuskiej. Po wybuchu II wojny światowej Stern uciekł z Krakowa do Lwowa. Obrazy pozostawione w pracowni zaginęły. Znany jest jedynie Akt z 1935 roku, znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Po zajęciu Lwowa przez Niemców Jonasz Stern – jako Polak pochodzenia żydowskiego – został zamknięty w getcie. 1 czerwca 1943 roku znalazł się w grupie przeznaczonej na rozstrzelanie. Udało mu się uniknąć kuli i w nocy zbiec z miejsca egzekucji.
Dramatyczne doświadczenia wojenne odcisnęły piętno na jego myśleniu i sztuce. Ale nie było w nim cienia nienawiści czy goryczy. Stał się filozofem życia, przemijania i godności. W swoich asamblażach wyrażał to przy użyciu prostych symboli: pomiętej tkaniny, szkieletów zwierząt i ryb, piasku, kamieni, siatek i – wyjątkowo – fotografii. Dramatyzm jego obrazów jest całkowicie wolny od patosu. Stworzył świat abstrakcyjnych pejzaży pozostałych po świecie unicestwionym. Jednak te kompozycje nie są wyrazem rozpaczy za tym utraconym. Jest w nich natomiast przesłanie dla żyjących, zobowiązujące do bardziej czujnego człowieczeństwa. Jonasz Stern ukazuje w swojej sztuce krajobraz po zagładzie, którego potencjał estetyczny jest wyrazem nadziei na odrodzenie się wartości.
Ekspozycji towarzyszy katalog w języku polskim, niemieckim i angielskim zawierający teksty Marii Anny Potockiej, Jürgena Kaumköttera, Rolfa Jessewitscha, Adama Sandauera, Andrzeja Kostołowskiego i Jana Tarasina oraz reprodukcje prezentowanych na wystawie prac. Wystawa współorganizowana przez MOCAK i Zentrum für verfolgte Künste im Kunstmuseum Solingen.
