List otwarty do Ministry Kultury ws. miesięcznika „Teatr"

Szanowna Pani Minister,

jesteśmy mocno zaniepokojeni przekształceniem miesięcznika „Teatr", który wkrótce będzie obchodził 80-lecie swego istnienia, w magazyn internetowy, zbliżony do portali o podobnej tematyce. Redaktor naczelny Tomasz Plata, kierujący redakcją od nowego roku, zapowiada jedynie dwa razy w roku wydania papierowe, będące tylko dokumentacją tekstów zamieszczonych w internecie.

Tomasz Plata wyjaśnia w tekście wprowadzającym do internetowego wydania „Teatru", że „Pismo na papierze coraz trudniej dystrybuować, cały proces jest drogi, mało efektywny i mało ekologiczny, w dodatku przed chwilą upadła sieć Ruchu, a Empik konsekwentnie zmniejsza skalę swego zainteresowania prasą". Nie jest to przekonujący argument za tak radykalną zmianą formuły wydawniczej „Teatru". Zadaniem redaktora naczelnego powinno być szukanie innych kanałów dystrybucji, utrzymanie dotychczasowych prenumeratorów i zdobywanie nowych segmentów rynku. Przykładem może być „Tygodnik Powszechny", który niedawno nawiązał współpracę z InPostem, dzięki czemu czytelnicy mogą otrzymać tygodnik do najbliższego paczkomatu.

Redaktor naczelny pisze ponadto, że jednym z jego najważniejszych zadań będzie dotarcie do zwykłych widzów. „Teatr" podczas swojej długiej historii nie był wyłącznie pismem środowiskowym, ale właśnie inkluzywnym, skierowanym do szerokiego odbiorcy, który nadal może być przywiązany do tradycyjnej formy wydawniczej. Decyzja tak drastycznie ograniczająca edycje papierowe powinna być poprzedzona badaniami marketingowymi, służącymi określeniu preferencji czytelników pisma, co powinno należeć również do kompetencji wydawcy, czyli Instytutu Książki. Nie odbyła się nawet w żadnej formie dyskusja publiczna o proponowanych przez redakcję zmianach. Nastąpiły one nagle i wbrew programowi, który złożył Tomasz Plata w konkursie na stanowisko redaktora naczelnego „Teatru".

Zadaniem nowego redaktora naczelnego miało być twórcze podjęcie tradycji pisma. Tymczasem mamy do czynienia z jej zerwaniem, a przekształcenie „Teatru" w magazyn internetowy obniża prestiż wydawnictwa. To ma również konsekwencje dla zmniejszenia rangi przyznawanych przez redakcję „Teatru" od dziesięcioleci Nagród im. Aleksandra Zelwerowicza i im. Konrada Swinarskiego, których pozycja do tej pory była niekwestionowana w środowisku.

Pragniemy zwrócić przy tym uwagę, że inne pisma patronackie, które również zmieniły redaktorów naczelnych, zachowały dotychczasowy cykl wydań drukowanych. Może to rodzić pytania o powstałe w ten sposób różnice w nakładach pracy i w tym kontekście proporcje dotacji przyznawanych na działalność tzw. pism patronackich ze środków publicznych.

Szanowna Pani Minister,

miesięcznik „Teatr" obok „Twórczości" należy do najstarszych polskich pism kulturalnych. Nie tylko z tego powodu wraz z kilkoma innymi tytułami wszedł w skład pism patronackich, których wydawcą jest Instytut Książki, działający na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W przypadku wydawnictw tak zasłużonych, o tak bogatej tradycji, zmiany powinny następować szczególnie ostrożnie. Decyzja o rezygnacji z papierowej wersji „Teatru" w naszej opinii jest zbyt pochopna. Zwracamy się do Pani Minister, pełniącej wobec tzw. pism patronackich rolę państwowego mecenasa, o przyjrzenie się sprawie w świetle przedstawionych wyżej argumentów na rzecz utrzymania dotychczasowej formuły wydawniczej oraz o weryfikację decyzji obecnego redaktora naczelnego.

List podpisali byli redaktorzy miesięcznika „Teatr", członkowie Rady Redakcyjnej, laureaci nagród im. Konrada Swinarskiego i Aleksandra Zelwerowicza, przyznawanych przez redakcję, a także dyrektorzy teatrów, teatrolodzy, krytycy:

List otwarty do Ministry Kultury ws. miesięcznika „Teatr"

Warszawa, 9 maja 2025

List otwarty do Pani Hanny Wróblewskiej, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie miesięcznika „Teatr"

Szanowna Pani Minister,

jesteśmy mocno zaniepokojeni przekształceniem miesięcznika „Teatr", który wkrótce będzie obchodził 80-lecie swego istnienia, w magazyn internetowy, zbliżony do portali o podobnej tematyce. Redaktor naczelny Tomasz Plata, kierujący redakcją od nowego roku, zapowiada jedynie dwa razy w roku wydania papierowe, będące tylko dokumentacją tekstów zamieszczonych w internecie.

Tomasz Plata wyjaśnia w tekście wprowadzającym do internetowego wydania „Teatru", że „Pismo na papierze coraz trudniej dystrybuować, cały proces jest drogi, mało efektywny i mało ekologiczny, w dodatku przed chwilą upadła sieć Ruchu, a Empik konsekwentnie zmniejsza skalę swego zainteresowania prasą". Nie jest to przekonujący argument za tak radykalną zmianą formuły wydawniczej „Teatru". Zadaniem redaktora naczelnego powinno być szukanie innych kanałów dystrybucji, utrzymanie dotychczasowych prenumeratorów i zdobywanie nowych segmentów rynku. Przykładem może być „Tygodnik Powszechny", który niedawno nawiązał współpracę z InPostem, dzięki czemu czytelnicy mogą otrzymać tygodnik do najbliższego paczkomatu.

Redaktor naczelny pisze ponadto, że jednym z jego najważniejszych zadań będzie dotarcie do zwykłych widzów. „Teatr" podczas swojej długiej historii nie był wyłącznie pismem środowiskowym, ale właśnie inkluzywnym, skierowanym do szerokiego odbiorcy, który nadal może być przywiązany do tradycyjnej formy wydawniczej. Decyzja tak drastycznie ograniczająca edycje papierowe powinna być poprzedzona badaniami marketingowymi, służącymi określeniu preferencji czytelników pisma, co powinno należeć również do kompetencji wydawcy, czyli Instytutu Książki. Nie odbyła się nawet w żadnej formie dyskusja publiczna o proponowanych przez redakcję zmianach. Nastąpiły one nagle i wbrew programowi, który złożył Tomasz Plata w konkursie na stanowisko redaktora naczelnego „Teatru".

Zadaniem nowego redaktora naczelnego miało być twórcze podjęcie tradycji pisma. Tymczasem mamy do czynienia z jej zerwaniem, a przekształcenie „Teatru" w magazyn internetowy obniża prestiż wydawnictwa. To ma również konsekwencje dla zmniejszenia rangi przyznawanych przez redakcję „Teatru" od dziesięcioleci Nagród im. Aleksandra Zelwerowicza i im. Konrada Swinarskiego, których pozycja do tej pory była niekwestionowana w środowisku.

Pragniemy zwrócić przy tym uwagę, że inne pisma patronackie, które również zmieniły redaktorów naczelnych, zachowały dotychczasowy cykl wydań drukowanych. Może to rodzić pytania o powstałe w ten sposób różnice w nakładach pracy i w tym kontekście proporcje dotacji przyznawanych na działalność tzw. pism patronackich ze środków publicznych.

Szanowna Pani Minister,

miesięcznik „Teatr" obok „Twórczości" należy do najstarszych polskich pism kulturalnych. Nie tylko z tego powodu wraz z kilkoma innymi tytułami wszedł w skład pism patronackich, których wydawcą jest Instytut Książki, działający na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W przypadku wydawnictw tak zasłużonych, o tak bogatej tradycji, zmiany powinny następować szczególnie ostrożnie. Decyzja o rezygnacji z papierowej wersji „Teatru" w naszej opinii jest zbyt pochopna. Zwracamy się do Pani Minister, pełniącej wobec tzw. pism patronackich rolę państwowego mecenasa, o przyjrzenie się sprawie w świetle przedstawionych wyżej argumentów na rzecz utrzymania dotychczasowej formuły wydawniczej oraz o weryfikację decyzji obecnego redaktora naczelnego.

List podpisali byli redaktorzy miesięcznika „Teatr", członkowie Rady Redakcyjnej, laureaci nagród im. Konrada Swinarskiego i Aleksandra Zelwerowicza, przyznawanych przez redakcję, a także dyrektorzy teatrów, teatrolodzy, krytycy:

- Natalia Adaszyńska, była redaktor miesięcznika „Teatr"
- Anna Augustynowicz, reżyserka
- Piotr Cieplak, reżyser
- prof. Janusz Degler, literaturoznawca i teatrolog, członek Rady Redakcyjnej miesięcznika „Teatr"
- Jan Englert, aktor, reżyser, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego, profesor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie
- Maciej Englert, reżyser
- Marek Fiedor, reżyser, dyrektor Wrocławskiego Teatru Współczesnego
- Jacek Głomb, reżyser, dyrektor Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy
- Malwina Głowacka, była redaktor miesięcznika „Teatr", wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, krytyk teatru
- Mikołaj Grabowski, reżyser
- Krystyna Janda, aktorka, prezes Fundacji Krystyny Jandy na Rzecz Kultury
- Grzegorz Jarzyna, reżyser
- Irena Jun, aktorka
- Piotr Kłoczowski, wicedyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, członek - Rady Redakcyjnej miesięcznika „Teatr"
- Maja Komorowska, aktorka
- Jacek Kopciński, profesor Instytutu Badań Literackich PAN, redaktor naczelny miesięcznika „Teatr" w latach 2006-2024
- Piotr Kruszczyński, reżyser, dyrektor Teatru Nowego w Poznaniu
- Agata Kulesza, aktorka
- Krystian Lupa, reżyser
- Janusz Majcherek, dyrektor artystyczny Teatru Polskiego w Warszawie, redaktor naczelny miesięcznika „Teatr" w latach 1996-2006
- Wojciech Majcherek, zastępca dyrektora Teatru Telewizji, były redaktor miesięcznika „Teatr"
- Tadeusz Nyczek, kierownik literacki – doradca programowy Teatru Ateneum w Warszawie, członek - Rady Redakcyjnej miesięcznika „Teatr" od 1996 do 5 maja 2025 r.
- Józef Opalski, teatrolog, muzykolog, reżyser
- Janusz Opryński, reżyser
- Barbara Osterloff, była redaktor miesięcznika „Teatr", wykładowca Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie
- Ewa Pilawska, dyrektor Teatru Powszechnego w Łodzi
- prof. Maria Prussak, filolog, Instytut Badań Literackich PAN
- Jerzy Radziwiłowicz, aktor
- prof. Magdalena Raszewska, historyk teatru, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
- Aleksandra Rembowska, była redaktor miesięcznika „Teatru", krytyczka teatru i tańca
- Dorota Segda, aktorka, profesor Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie
- Andrzej Seweryn, aktor, reżyser, dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie
- Jacek Sieradzki, były redaktor miesięcznika „Dialog"
- Joanna Szczepkowska, aktorka
- Paweł Szkotak, reżyser, prezes Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów
- Lech Śliwonik, prezes Towarzystwa Kultury Teatralnej, redaktor naczelny kwartalnika „Scena", członek Rady Redakcyjnej miesięcznika „Teatr" od 1996 do 8 maja 2025 r.
- Bartosz Zaczykiewicz, reżyser, dyrektor Teatru im. Bogusławskiego w Kaliszu
- Zbigniew Zamachowski, aktor