Lucjan Rydel (1870 - 1918)

Dramatopisarz, poeta, reżyser, tłumacz, krytyk teatralny, dyrektor teatru.

Urodził się 17 maja 1870 w Krakowie. Zmarł 8 kwietnia 1918 w Bronowicach Małych.

Lucjan Antoni Feliks Rydel. W latach 1888−1894 studiował na Wydziale Prawa UJ – studia te podjął na stanowcze życzenie ojca. Po uzyskaniu doktoratu poświęcił się twórczości literackiej i zagadnieniom z dziedziny historii i historii sztuki. Jesienią 1895 zamieszkał w Warszawie. Publikował felietony i artykuły z historii sztuki oraz krytyki literackie na łamach gazet warszawskich i krakowskich, między innymi w Gazecie Polskiej. W 1896 uzyskał stypendium przyznane przez Akademię Umiejętności, dzięki któremu wyjechał do Paryża. Uczęszczał na wykłady w Collège de France, Sorbonie i École des Beaux-Arts. Pracował w Bibliotece Polskiej.

Po powrocie zamieszkał w Krakowie. Ślub Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną (1883–1936), córką chłopa z Bronowic, który odbył się 20 listopada 1900, stał się tematem dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Wesele". Po ślubie zamieszkał w dworku w podkrakowskiej wsi Tonie (obecnie dwór przy ul. Kaczorówka 10). W 1908 przeniósł się do wsi Bronowice Wielkie. Zakładał czytelnie, prowadził wykłady i organizował przedstawienia ludowe.

W sezonie 1904/05 współpracował z krakowskim Teatrem Ludowym Kazimierza Gabryelskiego jako reżyser.

W 1907 podróżował po Grecji; wykłady o sztuce i kulturze greckiej, które prowadził później niemal do końca życia w krakowskiej ASP, przyciągały licznych słuchaczy.

Od 1 października 1915 do 31 sierpnia 1916 pełnił funkcje dyrektora Teatru Miejskiego im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Sezon otworzył wznowieniem komedii "Polka w Ameryce". W programie teatru przeważały farsy ale wystawił także m. in. "Komedię omyłek", "Pigmaliona" George'a Bernard Shawa, "Legendę o królu" Ludwika Hieronima Morstina oraz "Troilusa i Kressydę" Williama Szekspira.

Najbardziej znane utwory:
- "Zaczarowane koło" – baśń dramatyczna z 1900. Na jej podstawie Konstanty Gorski skomponował poemat symfoniczny pod tym samym tytułem, a Jerzy Gablenz operę, nakręcony został film „Zaczarowane koło" (1915) w reż. Witalisa Korsaka-Gołogowskiego i zrealizowany spektakl telewizyjny „Zaczarowane koło" (1964) w reż. Kazimierza Brauna.
- "Betlejem polskie" – jasełka wystawione w 1904
- "Zygmunt August" – trylogia dramatyczna z 1912 ("Królewski jedynak", "Złote więzy" "Ostatni")
- "Ferenike i Pejsidoros" – opowiadanie z 1909
- "Poezje – zbiór", wyd. 1899, wyd. kolejne (rozszerzone) 1901 i 1909
jednoaktówki: dramat "Matka" z 1893, misterium fantastyczne "Dies irae" 1893, "Na marne" 1895
- Poematy bajeczne: "Bajka o Kasi i królewiczu" 1903, "Pan Twardowski" 1906, "Madejowe łoże" 1909.

Był synem Lucjana (okulisty, profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego) i Heleny z Kremerów oraz wnukiem Józefa Kremera (polihistora, filozofa, estetyka, encyklopedysty, historyka sztuki).

W marcu 1918 zachorował na zapalenie płuc. Zmarł w „Rydlówce". Pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, Wikipedia, E-teatr, FilmPolski

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
17 maja 2023
Portrety
Lucjan Rydel

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...