Ludzie – oto problem świata zwierząt

„Folwark zwierzęcy" - aut. George Orwell - reż. Jan Klata - Teatr Śląski w Katowicach - premiera: 19 kwietnia 2024

Pan Jones, gospodarz z Folwarku Dworskiego, nie mógł być świadom rewolucyjnego ducha drzemiącego w wygłodzonych zwierzętach. Tymczasem wielkimi krokami zbliżała się zmiana dotychczasowego porządku.

Dobra zmiana. Bo odzyskany z rąk złego człowieka świat nie zna głodu, zmęczenia i nierówności. Ludzie – oto zasadniczy problem świata zwierząt. Wystarczy się ich pozbyć, a świetlana przyszłość sama nadejdzie.

Przyszłość, w której wszyscy są równi i wspólnymi siłami budują lepszą rzeczywistość. Nie dajmy się więc zwieść wrogiej propagandzie. Tu wszystko jest możliwe, a zwierzęta są szczęśliwe.
__

Jan Klata - urodził się 24 lutego 1973 w Warszawie. Reżyser, dramatopisarz, od 2013 do 2017 dyrektor Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Studiował reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, a następnie w Krakowie.
Jego debiutem reżyserskim był Rewizor" Nikołaja Gogola (Teatr im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, 2003), którego akcję przeniósł w epokę gierkowską lat 70., nadając Gogolowskiej satyrze aktualny wydźwięk lokalny i polityczny.
Spory rozgłos i miano prowokatora przyniosły reżyserowi kolejne spektakle "...córka Fizdejki", według "Janulki, córki Fizdejki" Stanisława Ignacego Witkiewicza (Teatr im. Szaniawskiego w Wałbrzychu, 2004), Mechaniczna pomarańcza" według powieści Anthony'ego Burgessa (Wrocławski Teatr Współczesny, 2005) i "Fanta$y" według dramatu Juliusza Słowackiego (Teatr Wybrzeże w Gdańsku, 2005).
Za jeden z największych tryumfów artystycznych Klaty – uznano Sprawę Dantona Stanisławy Przybyszewskiej (Teatr Polski we Wrocławiu, 2008) – ironiczny i krytyczny obraz rewolucji zbudowany za pomocą brawurowo wykorzystanych „anachronicznych" środków i znaków (słynna sekwencja Marsylianki „granej" przez jakobinów na piłach mechanicznych). Po udanym, choć niedocenionym eksperymencie, jakim była inscenizacja "Witaj/Żegnaj" Suzan-Lori Parks (Teatr Polski w Bydgoszczy, 2008), Klata stworzył jedno ze swoich najwyżej cenionych przedstawień – adaptację "Trylogii" Henryka Sienkiewicza (Narodowy Stary Teatr w Krakowie, 2009), osadzoną w przytułku czy też noclegowni dla bezdomnych i opowiedzianą przez jej zabiedzonych mieszkańców w sposób jednocześnie prześmiewczy, ale też momentami przejmująco uruchamiający siłę narodowych mitów i fantazji.
Zasadniczym zwrotem w karierze Jana Klaty było objęcie od 1 stycznia 2013 roku dyrekcji Narodowego Starego Teatru w Krakowie. Opinia prowokatora i skandalisty, jawna niechęć okazywana nowej dyrekcji przez część zasłużonych aktorów Starego Teatru, wraz z kilkoma niezręcznymi zachowaniami samego dyrektora wywołały konflikty i kontrowersje wokół niektórych spektakli (Zasadniczym zwrotem w karierze Jana Klaty było objęcie od 1 stycznia 2013 roku dyrekcji Narodowego Starego Teatru w Krakowie.
Opinia prowokatora i skandalisty, jawna niechęć okazywana nowej dyrekcji przez część zasłużonych aktorów Starego Teatru, wraz z kilkoma niezręcznymi zachowaniami samego dyrektora wywołały konflikty i kontrowersje wokół niektórych spektakli ("Do Damaszku") i decyzji o zawieszeniu prób "Nie-Boskiej" komedii w reżyserii radykalnego politycznie artysty chorwackiego Oliviera Friljicia). W roku 2015 Klata wyreżyserował w Krakowie własną wersję Wroga ludu Henrika Ibsena, będącą komentarzem do współczesnych konfliktów i aktualnych debat.
Mimo napięć i popełnianych na początku błędów, zwłaszcza w komunikacji ze środowiskiem krakowskim, dotychczasowe efekty dyrekcji Jana Klaty ocenić trzeba raczej pozytywnie.
Poza scenami polskimi reżyser współpracuje też regularnie z teatrami niemieckimi, głównie z Schauspielhaus w Bochum, gdzie wystawił adaptację "Ameryki" Franza Kafki (2011), "Zbójców" Friedricha Schillera (2012) i "Hamleta" Shakespeare'a (2013). Reżyserował też w Grazu ("Ryszard III" Shakespeare'a (2006) i Düsseldorfie ("Shoot/Get Treasure/Repeat Marka Ravenhilla, 2010). 
Encyklopedia teatru polskiego

W swojej pierwszej realizacji dla Teatru Śląskiego Jan Klata sięga po jedno z najważniejszych dzieł literatury europejskiej „Folwark zwierzęcy", by zapytać o uniwersalność mechanizmów politycznych dostrzeżonych i opisanych przez Orwella.

 

(-)
Dziennik Teatralny
16 kwietnia 2024

Książka tygodnia

Twórcza zdrada w teatrze. Z problemów inscenizacji prozy literackiej
Wydawnictwo Naukowe UKSW
Katarzyna Gołos-Dąbrowska

Trailer tygodnia