Materia Prima

5. Międzynarodowy Festiwal Teatru Formy. Materia Prima

Festiwal Materia Prima nie przestaje zaskakiwać. Tegoroczna edycja, podobnie jak cztery poprzednie, czaruje Kraków teatrem formy. Podczas 12 (polskich) premier widzowie mogli zobaczyć inscenizacje inspirowane sztuką cyrkową, widowiska muzyczne, teatr tańca, teatr lalkowy, masek i cieni oraz eksperymenty z nowymi mediami.

Spektakle festiwalowe pokazują teatr różniący się od polskich tradycji. Razem z twórcami można przenieść się na nieznany poziom doświadczania sztuki. Dla wszystkich, którzy nie wzięli udziału lub chcą stać się widzem festiwalu kolejna edycja już w 2021 roku. Poniżej spektakle, które oglądałam podczas tegorocznej edycji.

Odejścia, odchodzenia

WHS to fińska grupa teatralno-cyrkowa, tworząca teatr przede wszystkim wizualny. Spektakl Odejście to taneczno-multimedialno-plastyczna opowieść o rozpadzie relacji. Para w kryzysie nie potrafi zakończyć związku. Odchodzą od siebie ciągle pozostając ze sobą. Brak spełnienia w relacji, wyobcowanie i narastający konflikt powtarzają się w życiu bohaterów. Każdy kolejny taniec popycha kochanków do podjęcia decyzji o rozstaniu oraz do kolejnego powrotu w marazm związku. Akcja spektaklu rozgrywa się częściowo na tle wideo-artu, przedstawiającego wzburzone morze. Fale symbolizują strach przed nieznanym i zagrożenie, ale z drugiej strony woda oczyszcza i daje nową formę, której kochankowie nie potrafią przyjąć. Inscenizacja to również wizualna uczta. Mimo prostej scenografii, stołu wokół którego rozgrywają się sceny odejść, efektów wizualnych jest mnóstwo. Niesamowita jest scena ubierania i rozbierania choreografów, podczas której można odnieść wrażenie, że kostiumy tańczą na postaciach swój własny taniec. Natomiast dzięki chwytom cyrkowym zastosowanym w scenografii, widz ciągle zastanawia się „jak to działa?".
„Odejście" WHS (Finlandia), reż. Kalle Nio, choreografia Kalle Nio, Vera Selene Tegelman

Tańczenie z Tobą jest moim przeznaczeniem

Przetańczyć z tobą chcę całe życie. W taki sposób choreografowie Marie-Claude Pietragalla i Julien Derouault opowiadają historię miłości everymenów. Théâtre du Corps artyści stworzyli w 2005 roku, aby niezależnie tworzyć. Marie-Claude Pietragalla i Julien Derouault są reżyserami i choreografami oraz często występują w swoich przedstawieniach, jak na przykład w Spotkanie z Tobą było moim przeznaczeniem. W tej inscenizacji choreografowie opowiadają o człowieku i jego powinności – miłości. Wytańczona historia jest niezwykle prosta. Kobieta i mężczyzna poznają się, zakochują w sobie, a następnie... spędzają ze sobą całe życie. Ich codzienność wypełniają proste czynności takie jak picie kawy czy sprzątanie. Brak tu górnolotnej analizy uczuć. Miłość dla artystów to prosta sprawa.
„Spotkanie z tobą było moim przeznaczeniem", Théâtre du Corps Pietragalla-Derouault (Francja), inscenizacja M.C. Pietragalla, J. Derouault

Mozart na nowo

Czternastu muzyków spotkało się wokół Requiem Mozarta aby poddać rekonstrukcji dzieło wiedeńskiego klasyka. Każdy z nich przyniósł do spektaklu własny styl muzyczny, a kompozytor, Fabrizio Cassol, wymieszał w spektaklu gatunki takie jak jazz, opera i muzyka afrykańska. Reżyser, Alain Platel, wraz z zespołem szukał takich środków scenograficznych, aby zerwać z konwencją pokazywania śmierci w naszym kręgu kulturowym. Skojarzania z mszą żałobną, pochodem z trumną czy masowymi grobami wymieszał z tańcem, marszem i śpiewem. Muzycy grają między płytami, przypominającymi nagrobki. Natomiast inscenizacja przypomina koncertowanie na cmentarzu. Jest to ciekawy eksperyment pokazujący wszechobecność muzyki. Artyści wcześniej współpracowali przy realizacji Nieszporów Maryjnych Monteverdiego vsprs, Pasji wg św. Mateusza Bacha oraz repertuarze barokowym.
„Requiem pour L", reż. Alain Platel, muz. Fabrizio Cassol

Samotność ludzi martwych
W Domach klaunów mogą przejrzeć się nieszczęśnicy, którzy zobaczą siebie w marionetkach. Merlin Puppet Theatre to niezależny teatr lalkowy dla dorosłych, założony w Atenach w 1995 roku. Spektakl Domy klaunów. Lalkowa teoria znikomości ludzkiej, z którym przyjechali do Krakowa to czarny komediodramat. Akcja spektaklu rozgrywa się w pięciu mieszkaniach, gdzie widz obserwuje samotne jednostki oraz ich codzienne rytuały. Postacie są pozbawione gombrowiczowskich masek, wegetują w swoich małych światach. To bardziej wynaturzone kreatury niż ludzie. Artyści z Merlin Puppet Theatre udowadniają, że teatr marionetkowy jest zdecydowanie sztuką również dla dorosłych. Po spektaklu widzowie mogli wraz z artystami zobaczyć jak teatr lalkowy był aranżowany, jak porusza się lalkami oraz można było porozmawiać z twórcami w luźnej atmosferze.
„Domy klaunów. Lalkowa teoria znikomości ludzkiej", Merlin Puppet Theatre, reż. Dimitris Stamou

W Arce Noego

Belgijski kolektyw teatralny Toneelhuis / FC Bergman to grupa tworząca teatr niezwykle eksperymentalny, awangardowy i anarchistyczny. Spektakl, który pokazali w Centrum Kongresowym, pt. 300 el x 50 el x 30 el podejmuje temat hipokryzji, zakłamania i przemocy w rodzinie. Tytuł nawiązuje do wymiarów biblijnej Arki Noego, którą w końcowej scenie zaleje potop. Akcja sztuki rozgrywa się w odciętej od świata wiosce, gdzie znajduje się sześć domów. Możliwości techniczne ICE sprostały wymogom spektaklu, w którym porusza się wielki las, pada deszcz, a wędkarz łowi w sadzawce. Życie codziennie mieszkańców wioski jest na pozór proste i nudne. Jednak dzięki pracy kamery widzowie mogę je podglądać od wewnątrz. Kamera okrąża scenę i zagląda za czwartą ścianę domów. Nagranie jest wyświetlane live ponad sceną. Z dużą dokładnością można sprawdzić jak bardzo świat w środku domów jest surrealistyczny i absurdalny. Co robi przykładna rodzina podczas kolacji? Jak matka obsesyjnie uczy córkę grać na pianinie? W co bawią się małżonkowie? W spektaklu absurdalność sytuacji zostaje pokazana dosłownie, przez co akcja staje się jeszcze bardziej groteskowa. Mimo tego, że inscenizacja jest pozbawiona słów montaż, scenografia i gra aktorska skupiają uwagę widza w każdej minucie spektaklu. Pokazywane obrazy stają się coraz bardziej niepokojące, intymne i złowrogie. Spektakl jako całość jest sztuką zaskakującą. Czegoś takiego (zapewniam) widzowie jeszcze nie widzieli. Był to według mnie najpiękniejszy wizualnie spektakl, z doskonałą pracą kamery i zaskakującymi rozwiązaniami scenograficznymi.
„300 el x 50 el x 30 el", Toneelhuis / FC Bergman

To tylko niektóre z festiwalowych propozycji. Teatr Groteska, organizator festiwalu, zaprosił do udziału w Materia Prima również National Dance Company Wales, najwybitniejszych choreografów i aktorów teatru tańca, teatr fizyczny Gecko Amita Lahava, Jakopa Ahlboma, petersburskiego marionetkarza Victora Antonowa, Compagnia Finzi Pasca ze spektaklem o Czechowie, Patricię Guerrero - gwiazdę tańca flamenco oraz objazdowy teatr lalek Sofie Krog Teater. Kto przyjedzie do Krakowa na kolejną edycję?

Judyta Pogonowicz
Dziennik Teatralny Kraków
18 marca 2019

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia