Miejska utopia w Nowej Hucie

Wystawa w krakowskiej Łaźni Nowej stawia pytanie o przyszłość Wolfsburga i Nowej Huty - dwóch miast, które są symbolami XX-wiecznych totalitaryzmów
Jest rok 2049. Nowa Huta to wielki park rozrywki, gdzie mieszkańcy odgrywają dla turystów scenki z życia miasta sprzed stu lat. Z gigantycznego malowidła na budynku przy alei 'Solidarności' spogląda uśmiechnięty multimiliarder Lakshmi Mittal, właściciel pobliskiego kombinatu. Koniec arterii blokuje potężny taran. Burzące ramię wymierzone jest w bramę huty. To nie jest scenariusz filmu science fiction. Tak wyobrażają sobie przyszłość Nowej Huty artyści biorący udział w wystawie 'Futuryzm miast przemysłowych. Sto lat Wolfsburga i Nowej Huty'. Porsche dla mas Nowa Huta i Wolfsburg są miastami robotniczymi, w XX wieku zbudowanymi od podstaw, zaprojektowanymi na desce kreślarskiej. I oba to symbole totalitaryzmów. Wolfsburg stworzyli naziści w 1938 r. - podobno na cześć Hitlera, który miał pseudonim Wolf, nazwano miasto Wolfsburgiem. Produkowano tu auto zaprojektowane przez Ferdynanda Porsche, które - jak amerykański Ford - miało być pojazdem dla mas. Samo miasto zbudowano tak, by bez samochodu trudno się było poruszać między osiedlami rozdzielonymi pasami lasów. Po wojnie produkowany tu samochód nazwano Volkswagenem, a Wolfsburg stał się symbolem niemieckiego cudu gospodarczego. Zbudowana dla robotników Nowa Huta miała być miastem ogrodem. Osiedla niewielkich bloków otoczone zielenią zaczęto budować od 1949 r. na polach wsi Mogiła, na planie naśladującym palczasty układ barokowego Rzymu. 'Socjalistyczne miasto przyszłości' - jak je nazywano - wyrosło pod bokiem jednej z największych w Europie hut stali. W czasach PRL-u, gdy kombinat zatrudniał 40 tys. robotników, przybywały kolejne bloki. Uśmiech Lakshmiego Mittala - Zbliża się koniec ery przemysłowej w Europie. Co czeka oba miasta? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć kilkunastu artystów polskich i niemieckich, którym zorganizowaliśmy warsztaty w Nowej Hucie i Wolfsburgu na temat historii obu miejsc - mówi socjolog Jakub Szreder, współpracownik Instytutu Goethego w Krakowie. Jest kuratorem wystawy razem z Martinem Kaltwasserem, architektem, artystą z Berlina. W 2000 r. otwarto w Wolfsburgu Autostadt - samochodowy disneyland, który przyciąga 2 mln gości rocznie. W stutysięcznym Wolfsburgu projektują dziś najlepsi architekci świata - Alvar Aalto i Zaha Hadid. A Nowa Huta? Przewodnik 'Central Europe' z serii wydawniczej Lonely Planet umieścił zamieszkaną przez blisko 200 tys. osób dzielnicę Krakowa na liście dziesięciu najokropniejszych miejsc w Europie Środkowej. W ubiegłym roku artyści - m.in. Robert Rumas, Janek Simon, Neil Cummings & Marysia Lewandowska, Daniel Banaczek, Folke Kobberling i Pia Lanzinger - pokazali swoje prace w galerii Kunstverein w Wolfsburgu. Według Folke Kobberling w 2038 r. siedziba Volkswagena zostanie przeniesiona z Wolfsburga do Chin, gdzie będzie reklamowana jako miasto rozrywki i symbol tamtejszej gospodarki. Zaprojektowany przez Kobberling billboard pokazuje panoramę 'Evencity' z napisami w języku chińskim. Rafał Jakubowicz pokazał makietę pomnika na stulecie Wolfsburga. Monument ma kształt typowego domu robotniczego z czasów Hitlera. Te prace wraz z innymi pokazanymi wcześniej w Kunstverein będzie można zobaczyć w Teatrze Łaźnia Nowa na Osiedlu Szkolnym w Nowej Hucie. W sklepach, dawnym kinie, na billboardach i placach znajdą się prace o przyszłości Nowej Huty. Na fasadzie jednego z bloków zawiśnie wielki wizerunek Hindusa Lakshmiego Mittala, właściciela nowohuckiego kombinatu, który mieszka pod Londynem. Tworząc jego wizerunek, Jan Liesegang i Markus Bader (Raumlabor_Berlin) mówią o niewidocznej władzy. Sięgają przy tym po narzędzie propagandy z czasów stalinizmu. Na placu Centralnym (dziś im. Ronalda Reagana) Janek Simon zaprojektował potężny taran. Buduje go właśnie ekipa stolarzy z Małopolski. Ta kopia średniowiecznej maszyny oblężniczej będzie zwrócona w stronę wejścia do kombinatu. Natomiast Pia Lanzinger będzie rozdawać ulotki z informacjami o Nowej Hucie jako lunaparku historii. Wystawie w Nowej Hucie będzie towarzyszyć cykl wykładów i dyskusja w Instytucie Goethego oraz sesja naukowa 'Przyszłość pracy' w Bunkrze Sztuki. 'Futuryzm miast przemysłowych. Sto lat Wolfsburga i Nowej Huty', kuratorzy Jakub Szreder i Martin Kaltwasser, miejsca publiczne Nowej Huty, 14 października - 12 listopada.