Nieszczęście kobiety

„Córy Renu i inne kobiety" – aut. Cecilie Løveid – Panga Pank, Kraków

Antologia „Córy Renu i inne kobiety" to druga publikacja dramatów Cecilie Løveid w Polsce. Ta norweska autorka, poza tworzeniem różnorodnych tekstów dla teatru (wśród nich są: słuchowiska radiowe, sztuki telewizyjne, libretta operowe, teksty dla teatru tańca i performansów), jest również autorką powieści i poetką. Ceniona jest za szczególną wyobraźnię i inwencję językową. Zdobyła wszystkie możliwe prestiżowe nagrody literackie w Norwegii. Uhonorowano ją również za granicą m.in. nagrodami Prix Italia za „Mewożerców" i Prix Futura za "Vift". Cecilie Løveid słynie z podejmowanie kontrowersyjnych tematów i dużej swobody w traktowaniu rozwiązań formalnych w teatrze.

Antologia utworów Cecilie Loveid „Córy Renu i inne kobiety" zawiera dramaty: „Mewożercy", „Córy Renu" i „Wernisaż". Jest to oczywiście tylko skromny fragment jej pisarskiego dorobku. W utworach tych Løveid porusza temat życia kobiet z różnych okresów historycznych, borykających się z problemami. Elementem je łączącym jest fakt, że wszystkie bohaterki są artystkami, osobami o szczególnej wrażliwości.

Prezentowane w wydawnictwie sztuki powstawały w różnych okresach twórczości Løveid, zatem doskonale prezentują wachlarz rozwiązań formalnych stosowanych przez autorkę. Wielokrotnie nagradzani „Mewożercy" to jeden z jej pierwszych dramatów. Opowiada o pewnym modelu kobiety, która w okresie powojennym miała jedno podstawowe zadanie do wykonania – być dobrą gospodynią domową. Świat bohaterki to kuchnia, gdzie jest służącą i scena w podrzędnym teatrze, gdzie spełniają się jej marzenia o aktorstwie. Komentarzem do akcji są fragmenty słynnej „Wielkiej książki kucharskiej dla większych i mniejszych gospodarstw domowych" - norweskiego poradnika dla gospodyń z 1914.

„Córy Renu" to ostatnia część trylogii dramatycznej opisującej postaci historycznych, a dokładniej kobiety z różnych epok. Bohaterką sztuki jest Hildegarda z Bingen, mistyczka, matka kościoła, kompozytorka. Cecilie Loveid z dużą swobodą potraktowała biografię Hildegardy, zaburzając chronologię wydarzeń, ale wykorzystuje autentyczne fragmenty dzieł Hildegardy z Bingen. Przez te utwory, poza mistycznymi wizjami, przebijają się obrazy osobistych przeżyć, traum i marzeń. Bohaterka próbuje stworzyć spektakl na podstawie swoich objawień. Reżyserując życie swoich postaci, próbuje kierować życiem najbliższych, jakby chciała przeżyć dzięki nim swoje życie na nowo, wykorzystać szansę decydowania o sobie.

Jedną z ostatnich sztuk Cecilie Loveid jest znajdujący się w tomie „Wernisaż", napisany na zamówienie Nationaltheatret w Oslo. To historia pewnej artystki zajmującej się malarstwem i fotografią ubrana w bardzo ciekawą formę. Życie artystki zostało przedstawione w postaci prezentacji dzieł na wystawie sztuki. Sprzedawca oprowadza ją po jej własnym życiu, które było związane z konkretną przestrzenią domu rodzinnego. Zaciera się granica pomiędzy oglądaniem kolejnych pomieszczeń domu, a następnym obrazem na wystawie i sceną z życia. Z opowieści wyłania się dramatyczna historia kobiety cierpiącej po stracie męża.

W każdym z dramatów publikowanych w książce wydanej nakładem Panga Pank możemy dostrzec brak linearnego porządku opowieści, Loveid buduje opowieść z różnych perspektyw. Zaciera się klasyczna jedności miejsca i czasu, u Loveid przenikają się świat dzieła stworzonego z życiem bohaterów, najbardziej jest to widoczne w dwóch ostatnich dramatach. Charakterystyczne są dla niej powtórzenia - sceny końcowe nawiązują do początkowych. W wielu momentach możemy znaleźć odwołania do klasyków światowej literatury: Szekspira, Ibsena, Czechowa.

W sztukach Loveid dominuje poczucie niespełnienia, kobiety są nieszczęśliwe, ponieważ coś straciły albo czegoś nie uzyskały, są samotne i bezradne wobec otaczającego świata. Doświadczenie utraty i próba poradzenia sobie z nimi to jeden z najważniejszych tematów sztuki.

Lektura współczesnych dramatów Cecilie Loveid to interesujące doświadczenie. Jest tak ponieważ  podejmują one wszyskie temat cierpienia i osobistych tragedii, ale są też próbą redefiniowania swoich wartości i poglądów, przepracowywania w sobie przykrych doświadczeń. A zabawa formą, jaką zaserwowała nam Loveid podwójnie uatrakcyjnia odbiór sztuk.

Katarzyna Jasielska
Dziennik Teatralny Katowice
21 marca 2014

Książka tygodnia

Twórcza zdrada w teatrze. Z problemów inscenizacji prozy literackiej
Wydawnictwo Naukowe UKSW
Katarzyna Gołos-Dąbrowska

Trailer tygodnia

Łabędzie
chor. Tobiasz Sebastian Berg
„Łabędzie", spektakl teatru tańca w c...