Nowa szata Malty

Wydarzenia na XVII Miedzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Poznaniu łatwo podzielić na wersy, akapity i rozdziały, trudniej na dni, godziny czy miejsca. Tegoroczna Malta bardziej niż przegląd spektakli przypomina książkę antropologiczną rozpisaną na ulice, place, sale teatralne i zajezdnie tramwajowe. Wedle nowej koncepcji organizatorów ma być okazją nie tylko do zabawy, ale i do refleksji, prowokacji, eksperymentu. Bogaty, ledwo dający się ogarnąć program układa się więc w paranaukową analizę współczesności. Każdy z kilkuset zaproszonych artystów poprzez spektakl, koncert czy instalacje zaprezentuje jeden z najbardziej aktualnych dziś tematów. Czym jest ludzka twórczość w dobie multimediów? Jak zmieniły się wyglad i funkcja miasta? Co znaczy w naszych czasach kontrkultura, cielesność, awangarda, wolność, przywiązanie? Wystepujący posługiwać się bedą nie tylko warsztatem artystycznym, ale też technikami stosowanymi przez psychologów, urbanistów, socjologów. Wśród nich znajdą się legendy i debiutanci, twórcy z Poznania i z Malezji, autorzy wielkich ulicznych show oraz minimalistycznych form. 

Malta dla zuchwałych 

Amerykański The Living Theatre, który zmienił kształt światowego teatru, przez cały festiwal będzie zmieniał wrażliwość poznańskich widzów poprzez warsztaty i pokazy spektaklu "Mysteries and Smaller Pieces". Zaczynali dokładnie przed 50 laty jako kolektyw zbuntowanej młodzieży, dziś są niekwestionowanymi guru dla wszystkich wyznawców teatru wspólnotowego, zaangażowanego, rytualnego. "Mysteries" to historyczne przedstawienie z 1964 roku oparte na technice zbiorowej improwizacji.

W kategorii "ikony i legendy USA" pojawi się także Yvonne Rainer, choreografka, tancerka, pisarka związana z Judson Dance Theatre. W latach 60., gdy Judith Malina i Julian Beck z Living rozkręcali rewolucję obyczajową, Rainer dokonywała przewrotu w sztuce tanecznej, prowokując i zachwycając nowym stylem post modern dance. Na festiwalu pokazane zostaną rejestracje jej najsłynniejszych choreografii oraz eksperymentalne filmy jej autorstwa. 

Historyczne dostojeństwo zmiesza się na Malcie z przewrotną nowoczesnością m.in. za sprawą niemieckiego-brytyjskiego kolektywu Gob Sqad. Ich "Super Night Shot" to zabawna i zuchwała gra z widzami, którzy dzięki kamerze i ekranowi mogą się stać mimowolnymi gwiazdami wieczoru. Produkcje Gob Squad balansują zawsze między żartem a filozoficznym badaniem przestrzeni miejskiej i ludzkich reakcji. Stąd częste występy w miejscach nietypowych (sklep, biuro, pokój hotelowy), zacieranie granic między przypadkowym przechodniem, widzem a artystami. Włoskiemu reżyserowi Pippo Delbonowi na kilka miesięcy udało się zatrzeć tę różnicę całkowicie. Gdy w 1997 roku prowadził warsztaty w zakładzie psychiatrycznym, stał się widzem niezwykłych spektakli, w jakie układały się codzienne czynności pacjentów. Obserwacja jednego z nich zainspirowała go do stworzenia "Urlo", spektaklu, w którym brzydota i ułomność ciała otwierają nieoczekiwanie przestrzeń dla poezji, groteski i humanistycznego komentarza.

Było i będzie 

W rozlewającym się na całe miasto festiwalu nie zabraknie stałych punktów. Tradycyjnie swoje spektakle pokażą teatry poznańskie (Teatr Polski, Porywacze Ciał, Usta Usta Republika, Teatr U Przyjaciół). Koncerty (Sinéad O\'Connor, Toumani Diabate\'s & Symmetric Orchestra, Dikanda, Beirut), cykle filmowe (m.in. założycielki paryskiego Teatru Słońca, Ariane Mnouchkine), akcje uliczne - taką twarz Malty Poznań już zna, takiej co roku wyczekuje. Od kilku lat bardzo mocną stroną Malty są prezentowane w Starym Browarze spektakle teatrów tańca. Oprócz Polskiego Teatru Tańca z Poznania koordynatorka projektu Joanna Leśnierowska sprowadziła także artystów z Węgier (Eszter Salamon), Wielkiej Brytanii (Jonathan Burrows), Holandii (André Gingras), zorganizowała warsztaty i wystawy. Po raz kolejny w ramach festiwalu odbędzie się także konkurs debiutantów, w tym roku pod hasłem Nowe Sytuacje. 

W poprzednich latach Malta stopniowo wytracała rozpęd, rozdrabniając się na szereg wydarzeń dobranych przypadkowo i nie zawsze trafnie. Tego lata, nie tracąc na różnorodności, ma szansę na odzyskanie pozycji zwariowanego święta sztuki, rozrywki i eksperymentu. 

Muzyczna Malta 

Muzyczna część Malty zaś mogłaby ze spokojem stanowić odrębny festiwal. Wspólnym mianownikiem będą odwołania do tradycji. Nie zabraknie ich podczas koncertu Sinéad O\'Connor. Irlandka wystąpi w Poznaniu co prawda dopiero 16 lipca, ale jej koncert jest częścią festiwalu. O\'Connor promować będzie najnowszy album "Theology". 

Wielkich emocji można się spodziewać po koncercie Toumani Diabate, który odbędzie się w najbliższy piątek. Wirtuoz gry na korze (afrykańskiej harfie) przedstawi swoją Symmetric Orchestra. Nagrana z nią płyta "Boulevard De L\'Independance" była jednym z najważniejszych wydarzeń na światowej scenie world music w ubiegłym roku. Fonograficzną sensacją okrzyknięto również debiutancką płytę formacji Beirut. Album "Gulag Orkestar" to połączenie elementów bałkańskiej tradycji i rockowej nowej fali. Lider formacji Zach Condon zaprezentuje ją w Poznaniu w czwartkowy wieczór. Wystąpi również Tony Gatlif. Reżyser przedstawi m.in. własny projekt muzyczny "Vertiges". Zawierają się w nim fascynacje muzyką cygańską z różnych stron świata - Transylwanii, Andaluzji, Algierii. 

Osobnym wydarzeniem będzie czterodniowy minifestiwal Asian American Jazz (środa-sobota). Wystąpią muzycy pochodzący z Japonii, a mieszkający w Chicago, łączący azjatycką tradycję (m.in. bębny taiko, lutnia shamisen) z chicagowskim jazzem i jego stylistyczną otwartością. Kontrabasista Tatsu Aoki i jego partnerzy zaprezentują m.in. zespoły Miyumi Project i Basser Live, poprowadzą warsztaty, a także muzyczną paradę w centrum miasta. 

Na wieczornych i nocnych koncertach nad Jeziorem Maltańskim zaprezentują się także polscy wykonawcy. Na dużej scenie zagrają: Muchy, The Poise Rite czy Dikanda, a w namiocie niedaleko brzegu jeziora m.in.: Lautari, Targanescu, Snowman i Czerwie. 

XVII Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Malta", Poznań, 25-30 czerwca, internet: www.malta-festival.pl