O lojalności wobec własnych wartości

Kultowy musical, którego fabuła oparta jest na utworze „Dzieje Tewji Mleczarza” autorstwa Szolema Alejchema, wciąż cieszy się popularnością, o czym świadczy liczba widzów obecnych na sali. Reżyserem spektaklu jest Maciej Korwin, a główną rolę gra Witold Szulc.

Tewie, ubogi mleczarz, żyje wśród życzliwych mu ludzi. W Anatewce każdy się zna i mimo pojawiających się nieporozumień, każdy sobie pomaga. Mieszkają tu krawiec, rzeźnik, swatka, rabin, i wielu innych bliskich znajomych naszego głównego bohatera, a także cała jego rodzina – pięć dorastających córek i żona Gouda (Izabela Brejtkop-Frączek). Wszystkich ich łączy wspólna kultura wyrażona przede wszystkim w tradycji, którą pielęgnują z namaszczeniem i niezwykłą wiarą. 

Zgodnie z ową żydowską tradycją młoda kobieta może wyjść za mąż tylko z pomocą swatki, a ponadto wybranka musi zaakceptować ojciec dziewczyny. Najstarsza córka Tewiego, Cajtla (Agnieszka Wilkosz) nie chce pogodzić się z panującym zwyczajem – jej serce należy już do krawca, Motela (Adam Konowalski). W tym samym czasie do Anatewki przybywa Perczyk (Wojciech Wachuda), student z Kijowa, którego rewolucyjne nauki odbiją się szerokim echem w całym miasteczku. Próby podążenia za własnym szczęściem oraz zmiany mentalności żydowskiej społeczności, rozpoczną nowy etap w życiu mieszkańców, który zrodzi pytanie o słuszność radykalizmu ich obyczajowości.

Surowa, drewniana scenografia, będąca raz wnętrzem czyjegoś domostwa, raz placem, który jest głównym miejscem spotkań mieszkańców Anatewki, słynne kompozycje Jerry’ego Bocka z najbardziej znaną piosenką „Gdybym był bogaczem”, w wykonaniu Witolda Szulca oraz układy choreograficzne autorstwa Joanny Semeńczuk, a w szczególności godny zapamiętania „taniec z butelkami”, odbywający się na weselu jednej z córek mleczarza – to wszystko tworzy niezapomniany spektakl, będący opowieścią o lojalności Żydów wobec siebie i wobec własnych wartości. O ich miejscu na świecie, miejscu w carskiej Rosji, w której nie są mile widziani. Ale przede wszystkim to ukłon w stronę tradycji, pokazujący, że nawet jeśli potrzebuje ona pewnych zmian i odstępstw, ważne jest by ją kultywować, gdyż jest spoiwem, ratującym przed bezsensem życia. 

Postać tajemniczego Skrzypka jest właśnie metaforą wewnętrznego rozdarcia Tewiego, o którym – jako narrator historii – informuje widzów podczas swoich monologów, podsumowujących akcję. Pojawia się ona w chwilach kryzysu głównego bohatera, kiedy jego wartości zostają skonfrontowane z rzeczywistością. Mleczarz staje przed trudnym wyborem: wiara i tradycja czy rodzina? Wybór nie zostaje ostatecznie rozstrzygnięty, mimo że jedno jest pewne – idąc za słowami Tewiego: „Wszak bez niej bylibyśmy jak skrzypek na dachu – chwiejni i pozbawieni poczucia sensu” – bowiem tradycja to ostoja, która niezależnie od miejsca jednoczy i podtrzymuje człowieka na duchu.

„Skrzypek na dachu”, w wykonaniu zespołu artystycznego Teatru Powszechnego w Radomiu, to trzy godziny ciepłej i śpiewnej historii, opowiedzianej okiem prostego Żyda, która dzięki swej prostocie i bezpretensjonalności jest angażującym i wartym obejrzenia spektaklem.