Ofiary imaginacji

Pod względem inscenizacyjnym „Fantom” Michała Rzepki wypada bardzo skromnie - nie ma tu rozbudowanej scenografii, ekstrawaganckich kostiumów, ani przykuwających wzrok efektów wizualnych, którymi często podpierają się współcześni twórcy teatralni.

Reżyser po raz kolejny postawił na pracę z aktorem, położył nacisk na analizę tekstu, co zaowocowało powstaniem historii o dużym ładunku emocjonalnym, choć nie są to emocje łatwe. W literackim pierwowzorze dokonanych zostało wiele skrótów - syntetyczne podejście do tekstu jednoaktówki Villqista sprawiło, że powstało przedstawienie gęste od znaczeń i emocji. Problemy psychiczne, z jakimi borykają się bohaterowie z jednej wydają nam się skrajnie odległe od naszej rzeczywistości (ma na to wpływ umiejętne pokazanie psychicznego rozchwiania bohaterów), z drugiej jednak niemożność posiadania dziecka jest czymś, co może dotknąć każdego z nas. Nie ma tu miejsca na szybkie oceny, czy proste, jednoznaczne klasyfikacje.

Akcja rozgrywa się na niewielkim kwadratowym podeście, którego powierzchnia pokryta jest zieloną wykładziną imitującą trawę, jaką znamy z bawialni dla dzieci. Na podeście stoi kilka krzeseł, na których zasiadają bohaterowie. Jednak rozmowom małżeństwa przysłuchuje się ktoś będący na zewnątrz tego świata - to przyjaciel domu, psychiatra doktor Gerdmann (Aleksander Bartnikowski). Fakt, iż przez długi czas przebywa on poza podestem, poza terenem gry jest tu znamienny, ma on bowiem przeprowadzić psychoterapię pary, zajął więc idealną, neutralną pozycję obserwacyjną. Problemem młodego małżeństwa jest niemożność posiadania dzieci - Ona (Joanna Okupska) cały swój czas poświęca opiece nad wyimaginowanym niemowlakiem, natomiast jej bezsilny mąż (Michał Jarczyński) nie radzi sobie z obsesją żony, biernie zgadza się na udział we wszystkich wymyślanych przez nią problemach bojąc się urazić ukochaną. Kobieta ma napady szału, a niekontrolowana agresja zazwyczaj ukierunkowana jest na osobę partnera.

Bezsilność mężczyzny obnażona zostaje w scenie rozmowy z doktorem Gerdmannem, kiedy okazuje się, że strach przed utratą bliskiej osoby może doprowadzić do absurdalnego stanu, w którym człowiek jest w stanie zaakceptować wyimaginowaną rzeczywistość, nieustannie uczestnicząc w wielkim zmyśleniu. Rozmowa mającej urojenia, nerwowo układającej dziecięce ubranka kobiety (bohaterka nie rozstaje się z różową walizką, w której nosi dziecięce śpioszki, rajstopki, bluzy, spodenki…) z partnerką doktora Gerdmanna, która właśnie spodziewa się dziecka, wzmaga rozżalenie pacjentki, kończy się kolejnym aktem agresji.

Dzieci, by poradzić sobie z samotnością, wymyślają wyimaginowanych przyjaciół, co często stawia rodziców w dość niezręcznej sytuacji, jednak jest to zjawisko dobrze znane w psychologii. To próba rozwiązania problemu, z którym umysł nie może sobie poradzić. W tym wypadku jednak nie chodzi o znalezienie sposobu na skuteczne leczenie bohaterki, lecz o ukazanie psychologicznej matni, w jakiej znajduje się otoczenie osoby mającej urojenia. Prawdziwą ofiarą zachowań kobiety jest jej mąż, który nie może mieć pewności, jaką reakcję wywoła każdy jego krok. Nawet zorganizowanie wypadu do kina może stać się powodem awantury, bowiem moment, w którym okazuje się, że nie wynajął opiekunki do wyimaginowanego dziecka jest początkiem lawiny oskarżeń. W przedstawieniu Michała Rzepki wyraziście ukazana została toksyczność związku dwojga ludzi, niemożność wybrnięcia z sytuacji, która człowiekowi z zewnątrz może wydawać się absurdalna.

„Fantom” Teatru Officium to przedstawienie przerażające, ukazujące zawiłości ludzkiej psychiki, pokazujące, że możemy stać się ofiarą osób najbliższych oraz siebie samych.