Preludium do Zagłady

"Badenheim 1939" - reż: Piotr Szalsza - Teatr Śląski w Katowicach

"Badenheim 1939" to najnowsza premiera w Teatrze Śląskim o międzynarodowym charakterze nie tylko ze względu na obsadę i zespół artystyczny, ale także, co za tym idzie, obcojęzyczną wersję językową.

Przedstawienie bowiem w pierwszym miesiącu od premiery zostanie zaprezentowane publiczności w dwóch wersjach językowych: po polsku, niemiecku i jidysz oraz tylko w języku polskim. Do tych celów właśnie zostali zaangażowani aktorzy teatru wiedeńskiego, którzy będą zmieniać się w obsadzie trzech ról z aktorami polskimi. Kolejnym akcentem nadającym najbliższej premierze niezwykłego charakteru jest reżyseria Piotra Szalszy – człowieka teatru, muzyka, znawcy muzyki na codzień mieszkającego w Austrii, który po trzynastu latach wraca do Teatru Śląskiego jako reżyser. 

Najbliższa premiera na deskach Teatru Śląskiego jest adaptacją słynnej powieści izraelskiego pisarza Aharona Appelfelda. „Badenheim 1939” jest świadectwem Holocaustu skrzętnym w słowach i akcji. Appelfeld unika patosu, kreśląc preludium do właściwych wydarzeń jakie miały miejsce po lecie roku 1939. Nie ma tu jeszcze cierpienia, głodu, rozlewu krwi, śmierci, wojny – tego co my znamy już z kart historii II Wojny Światowej. Bohaterowie – grupa Żydów w letnim kurorcie austryjackim Badenheim - są zatrzymani jakby w przededniu tych wydarzeń, nieświadomi genezy wciąż obwarowujących ich z każdej strony ograniczeń. Autor stworzył powieść, którą czyta się jednym tchem, przechodząc od poetyki onirycznych opisów, przez realność codziennego życia, po dojmującą parabolę losu ludzkiego. 

Powieść zainspirowała Piotra Szalszę oraz Tadeusza Bradeckiego do stworzenia projektu adaptującego scenicznie książkę Appelfelda. W przedstawienie Piotra Szalszy został zaangażowany niespełna trzydziestoosobowy zespół aktorski. Charakterystyczną kwestią jest również oprawa muzyczna przedstawienia, nie tylko ze względu na dobór klasyków muzyki poważnej, ale również specjalnej kompozycji autorstwa Zbigniewa Bargielskiego. Muzyka w przedstawieniu ma pełnić niezwykle ważną rolę dramatyczną, podobnie jak światło, którego specjalna reżyseria będzie miała za zadanie współgrać ze scenografią, a niejednokrotnie i ją zastąpić. Fakt silnego umuzycznienia widowiska umożliwił stworzenie ciekawej melorecytacji oraz rozbudowanej o wstawki taneczne choreografii autorstwa Marty Pietruszki. Całości efektu dopełni minimalistyczna, ale symbolistyczna w swym wyrazie scenografia Andrzeja Witkowskiego oraz kostiumy przygotowane przez Burgis Paier, która również do pierwszego projektu Piotra Szalszy w Teatrze Śląskim - „Chłop milionerem” - stworzyła do dziś wspominane, piękne kostiumy. 

Pokaz prapremierowy „Badenheim 1939” w międzynarodowej wersji językowej obędzie się na Dużej Scenie 20 listopada o godzinie 18. Dzień później będzie można obejrzeć wersję przedstawienia w języku polskim.

Małgorzata Bryl-Sikorska
Dziennik Teatralny Katowice
18 listopada 2009

Książka tygodnia

Twórcza zdrada w teatrze. Z problemów inscenizacji prozy literackiej
Wydawnictwo Naukowe UKSW
Katarzyna Gołos-Dąbrowska

Trailer tygodnia