Sławomir Matczak (1924 - 1994)

Aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy, reżyser teatralny, pedagog.

Urodził się 7 sierpnia 1924 w Opatówku. Zmarł 5 marca 1994 roku w Łodzi.

W 1953 roku ukończył PWST w Łodzi. W latach 1952-61 należał do zespołu aktorskiego Teatru Powszechnego w Łodzi, gdzie 6 listopada 1952, zadebiutował w spektaklu „Z iskry rozgorzeje płomień" Dadianiego Szałwy (Data) w reż. Jadwigi Chojnackiej. W tym teatrze zagrał w ponad trzydziestu przedstwawieniach m. in. „Poskromienie złośnicy" (Lucencjusz) w reż. Hanny Małkowskiej (1954), „Mazepa" (Ksiądz) reż. Jadwiga Chojnacka (1955), „Cyd" Stanisława Wyspiańskiego (Prologus) w reż. Zbigniewa Koczanowicza (1957), „Czarująca szewcowa" Federico Garcíi Lorki (Don Drozdilio) w reż. Ireny Ładosiówny (1958) i „Fantazy, czyli Nowa Dejanira" Juliusza Słowackiego (Kałmuk) reż. Tadeusza Byrskiego (1960).

W latach 1964-70 grał w Teatrze Ziemi Łódzkiej m. in. w spektaklach: „Antygona" Sofoklesa (Kreon) w reż. Aleksandra Strokowskiego (1966), „Zemsta" Aleksandra Fredry (Papkin) w reż. Hanny Małkowskiej (1979) i „Intryga i miłość" Friedricha Schillera (Von Kalb), który wraz ze Sławomirem Matczakiem wyreżyserował.
Nieco wcześniej zadebiutował jako reżyser dwóch spektakli: „Aszantka" Włodzimierza Perzyńskiego (premiera 24 lutego 1968) i „Radcy pana radcy" Michała Bałuckiego (premiera 31 marca 1969).

W latach 1970-75 występował w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu m. in. w „Jasełkach moderne" Ireneusza Iredyńskiego (Józef) w reż. Tadeusza Pliszkiewicza (premiera 8 kwietnia 1972) i „Księżniczce na opak wywróconej" Pedro Calderona de la Barki (Książę Parmy) w reż. Ewy Kołogórskiej (premiera 25 maja 1974).

Dwa lata (1975-77) spędzone w Teatrze im. Norwida w Jeleniej Górze zaowocowały kilkoma znaczącymi premierami m. in. „Beniowski" Juliusza Słowackiego (Borejsza) w reż. Adama Hanuszkiewicza (premiera 22 maja 1975), „Sen nocy letniej" Williama Szekspira (Egeusz) w reż. Henryka Tomaszewskiego (premiera 7 października 1975). „Horsztyński" Juliusza Słowackiego (Horsztyński) w reż. Aliny Obidniak (premiera 22 września 1976) i „Mickiewicz" Adama Mickiewicza (Ksiądz) w reż. Adama Hanuszkiewicza (premiera 28 stycznia 1977).

Następne dwa lata (1977-79) spędził w Teatrze Dramatycznym w Elblągu gdzie wystapił m. in w spektaklach: „Trzy siostry" Antoniego Czechowa (Czebutykin Iwan Romanowicz) w reż. Jacka Grucy (premiera 28 stycznia 1978) i „Przedstawienie "Hamleta" we wsi Głucha Dolna" Ivo Brešana (Mile Puljiz) w reż. Krystyny Meissner (premiera 30 września 1978).

W trzech kolejnych latach 1979-82 występował w Teatrze im. Solskiego w Tarnowie. Rozpoczął od roli Wernyhory w „Weselu" Stanisława Wyspiańskiego w reż. Józefa Grudy (premiera 15 grudnia 1979), następnie Dziadka w „Białym małżeństwie" Tadeusza Różewicza w reż. Lecha Terpiłowskiego (premiera 28 marca 1980), Kapelana w „Matce Courage i jej dzieciach" Bertolta Brechta w reż. Lecha Terpiłowskiego (premiera 15 stycznia 1981) i raz jeszcze Wernyhorę ty razem w spektaklu w reż. Antoniego Baniukiewicza – „Sen srebrny Salomei" Juliusza Słowackiego (premiera 6 czerwca 1981).

W latach 1982-89 był aktorem Teatru Dramatycznego w Legnicy, w którym zagrał m. in. w spektaklach: „Wesele" Stanisława Wyspiańskiego (Gospodarz, Hetman) w reż. Józefa Jasielskiego (premiera 8 października 1982), „Balladyna" Juliusza Słowackiego (Pustelnik) w reż. Józefa Jasielskiego (premiera 13 listopada 1983), „Dziady" Adama Mickiewicza (Senator, Widmo) w reż. Józefa Jasielskiego (premiera 22 grudnia 1984), „Romulus Wielki" Friedricha Dürrenmatta (Wódz germański) w reż. Kazimierza Dejmka (premiera 24 stycznia 1985), „Wesele" Stanisława Wyspiańskiego (Ksiądz) w reż. Józefa Jasielskiego (premiera 3 marca 1985), „Lilla Weneda" Juliusza Słowackiego (Harfiarz) w reż. Józefa Jasielskiego (premiera 1 grudnia 1985), „Hamlet" Williama Szekspira (Mnich i Woltymand) w reż. Józefa Jasielskiego (premiera 4 grudnia 1987) i „Niemcy" Leona Kruczkowskiego (Profesor Sonnenbruch) w reż. Grzegorza Stanisławiaka (premiera 29 października 1988).

9 marca 1991 w Teatrze Polskim w Warszawie zagrał w spektaklu wyreżyserowanym przez Tadeusza Minca był „Ślub" Witolda Gombrowicza.

Grał także w spektaklach Teatru Telewizji: „Czerwone i czarne" Marie-Henriego Beyle'a (Stendhal) w reż. Romana Sykały (premiera 22 marca 1968) i „Uciekła mi przepióreczka" Stefana Żeromskiego (Smugoń) w reż. Adolfa Chronickiego (premiera 26 lipca 1971),"Hamlet" Williama Szekspira w reż. Jana Englerta (premiera 11 listopada 1985), „Antygona" Jeana Anouilha w reż. Andrzeja Łapickiego (premiera 5 kwietnia 1987), „Tym razem żegnaj na zawsze" w reż. Barbary Borys-Damięckiej (premiera 9 maja 1988) oraz „Historia porzuconej lalki" Giorgio Strehlera w reż. Barbary Borys-Damięckiej (1988).

Za sprawą Zdzisława Dąbrowskiego był także aktywny w Teatrze Polskiego Radia gdzie zagrał po raz pierwszy 15 lutego 1986 w „Sprawie Muldena" Witolda Komara, następnie m. in. w " Białym wróblu" Marii Niklewiczowej (1989), „Żydówce z Toledo (odcinek 4) Liona Feuchtwangera (1989), „Było to w Askalonie pod Wielorybem, czyli Legenda o Trzech Królach" Rudolfa Hagelstange (premiera 26 lipca 1991), w którym zagrał postać Józefa. Była to jego ostatnia rola.
Reżyserem wszystkich spektakli radiowych, w których wystąpił Sławomir Matczak, był Zdzisław Dąbrowski.

Zagral w kilku filmach m. in. w „Raj na ziemi" w reż. Zbigniewa Kuźmińskiego (premiera 22 maja 1970), „Kardiogram" w reż. Romana Załuskiego (premiera 4 maja 1971) i „Jedenaste przykazanie" w reż. Janusza Kondratiuka (premiera 7 września 1988),

Od 1952-1961 był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi.

Źródła: E-teatr, FilmPolski, Wikipedia

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
5 marca 2024

Książka tygodnia

Białość
Wydawnictwo ArtRage
Jon Fosse

Trailer tygodnia