Spektakle o sprawach trudnych

Grand Prix Teatru TVP zdobył spektakl "Posprzątane" Sarah Ruhl w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej. Utwór amerykańskiej dramatopisarki (ur. 1974), dwukrotnej finalistki Pulitzera (m.in. właśnie za "Posprzątane"/"The Clean House"), napisany został jako komedia. Odniósł już wcześniej sukces w Polsce, wystawiony w łódzkim Teatrze im. Stefana Jaracza (2012, reż. Mariusz Grzegorzek). Został tam okrzyknięty najlepszym spektaklem sezonu.

- W naszym odczuciu był to najlepiej zrealizowany telewizyjny spektakl - mówi "Rzeczpospolitej" Grażyna Barszczewska, przewodnicząca telewizyjnego jury. - Złożyło się na to kilka równie istotnych w tym przypadku elementów: materiał literacki, przekład, reżyseria, role aktorskie, jednorodność stylistyczna spektaklu. W tym mieszczą się także scenografia, kostiumy, zdjęcia, montaż. Wszystkie te elementy świetnie ze sobą współpracowały. Chcielibyśmy oglądać więcej takich spektakli.

- W tegorocznym konkursowym zestawieniu wyróżniły się także "Listy z Rosji" [na zdjęciu] - dodaje Barszczewska - za ich wyreżyserowanie przyznaliśmy nagrodę Wawrzyńcowi Kostrzewskiemu, oraz "Śluby panieńskie" Fredry przeniesione z Teatru Narodowego, a zinterpretowane przez Jana Englerta.

Sztuka "Posprzątane" to opowieść o złożonych relacjach międzyludzkich, zwłaszcza tych między kobietami, najważniejszymi w tej historii bohaterkami. Tytułowane "posprzątane" ma charakter metaforyczny, wielowymiarowy - dotyczy nie tylko prostej czynności porządkowania przestrzeni, ale też relacji z bliskimi ludźmi. Każdy z bohaterów, obciążonych trudnymi doświadczeniami, niewypowiadanym bólem, samotnością, musi coś "posprzątać", czyli przepracować.

Dramat rozgrywa się między czterema bohaterkami. To dwie siostry, z których jedna jest będącą wciąż w życiowym biegu lekarką (Agata Kulesza), druga zaś odczuwa boleśnie pustkę w życiu (Aleksandra Konieczna), a także Brazylijka zatrudniona jako pomoc domowa (Dominika Kluźniak) i młoda kobieta (Wiktoria Gorodeckaja) wkraczającą w życie jednej z sióstr za sprawą romansu z jej mężem (Piotr Adamczyk).

To także historia o pierwotnych więziach łączących kobiety, potrafiących usunąć w cień żal, zazdrość, samotność, poczucie krzywdy. Autorka sztuki dotyka też najtrudniejszego wymiaru "sprzątania" - po śmierci człowieka. W tej sztuce tyleż się dzieje w słowach, ile poza nimi. A do wydarzeń, które toczą się w oryginale w jakimś dużym amerykańskim mieście, mogłyby dojść wszędzie. Zdjęcia do spektaklu zrealizował Jan Holoubek, scenografię - Agnieszka Zawadowska i Krzysztof Benedek.

Grand Prix w konkursie Teatru Polskiego Radia przyznano słuchowisku "Lilla Weneda" Juliusza Słowackiego w reżyserii Dariusza Błaszczyka.

- Ma wszystkie walory realizacyjne: znakomite plany akustyczne, wiele świetnych ról, doskonałą muzykę - wyjaśnia Piotr Moss, przewodniczący radiowego jury. - Jest barokowe w formie. Dramat Słowackiego na tym zyskał, to słuchowisko naprawdę inspiruje wyobraźnię, poszerzając pola interpretacyjne znanego przecież utworu.

Cieszy liczny udział w konkursie rozgłośni regionalnych. bo to znaczy, że forma słuchowiska wciąż jest żywa. Dało się zauważyć zainteresowanie historią Polski, powstała m.in. opowieść o Andrzeju Szalawskim, aktorze niesłusznie posądzonym o kolaborację.

- Twórcy powracają też do spraw trudnych, ciągle niewyjaśnionych, jak w słuchowisku o rodzinie Ulmów zamordowanej za przechowywanie Żydów w czasie wojny - dodaje Moss. - Bardzo ciekawe są też słuchowiska mające walor interwencji społecznej. Warto podkreślić wysoki poziom realizacji akustycznych, a także systematyczne realizowanie słuchowisk dla dzieci, co znajduje odzwierciedlenie w osobnej nagrodzie konkursowej. No i jeszcze to, że na prezentacje w zaciemnionej sali kinowej przychodziło wielu słuchaczy. Mimo komercyjnych rozgłośni emitujących setki audycji Teatr Polskiego Radia ma się dobrze. Jego wartość artystyczna i społeczna jest nie do przecenienia.

***

Jury w składzie:

Grażyna Barszczewska (Przewodnicząca),

Tomasz Man,

Włodek Pawlik,

Maciej Pieprzyca,

Janusz Wiśniewski

po obejrzeniu 13 spektakli konkursowych przyznało następujące nagrody:

GRAND PRIX dla najlepszego spektaklu Teatru TV

"Posprzątane" Sarah Ruhl, w przekładzie Małgorzaty Semil,

w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej

- za reżyserię spektaklu "Listy z Rosji" Astolphe'a de Custine'a

dla Wawrzyńca Kostrzewskiego

- za oryginalny polski tekst dramatyczny

za utwór "Narodziny Fryderyka Demuth"

dla Macieja Wojtyszki

- za zdjęcia do spektaklu: "Posprzątane", w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej,

dla Jana Holoubka

- za scenografię do spektaklu "Posprzątane" w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej,

dla Agnieszki Zawadowskiej i Krzysztofa Benedeka

Nagroda im. Janusza Hajduna za muzykę oryginalną do spektaklu "Totus Tuus", w reżyserii Pawła Woldana - Andrzej Krauze

za twórczą realizację telewizyjną spektaklu teatralnego "Śluby panieńskie" - Jan Englert

- za montaż spektaklu "Posprzątane" w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej,

dla Beaty Barciś

Nagroda aktorska za rolę kobiecą:

- Joanna Szczepkowska, za role Kobiety z Parasolką i Gołej Baby,

w spektaklu "Goła Baba" w reżyserii Joanny Szczepkowskiej

Nagroda aktorską za rolę męską:

- Piotr Adamczyk, za rolę Charlesa, w spektaklu "Posprzątane" w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej,

oraz za rolę Astolphe'a De Custine'a, w spektaklu "Listy z Rosji" w reżyserii Wawrzyńca Kostrzewskiego

Nagroda Honorowa im. Krzysztofa Zaleskiego za twórczość odrzucającą stereotypy i łatwe nowinki, umocowaną w pamięci i historii, dotyczącą problemów współczesności - spektakl "Listy z Rosji" w reżyserii Wawrzyńca Kostrzewskiego

Wyróżnienia aktorskie:

- za rolę Kardynała Karola Wojtyły/Jana Pawła ll, w spektaklu "Totus Tuus"

w reżyserii Pawła Woldana, dla Ireneusza Czopa,

- za rolę Jenny von Westphalen, w spektaklu "Narodziny Fryderyka Demuth"

w reżyserii Macieja Wojtyszki, dla Dominiki Bednarczyk,

- za rolę Lipskiej, w spektaklu "Traktat o miłości", w reżyserii Agaty Puszcz,

dla Agnieszki Podsiadlik

nagroda specjalna dla Przemysława Stippy za rolę Wolanda w spektaklu Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa w reż. Artura Tyszkiewicza.