Stanisława Łopuszańska (1921 - 2016)

Aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa.

Urodziła się 20 kwietnia 1921 w Warszawie. Zmarła 19 maja 2016 w Katowicach

Ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie. Zadebiutowała 4 lutego 1945 w spektaklu - koncercie składanym w Teatrach Miejskich w Częstochowie.

Następnie została zaangażowana w Teatrze Województwa Kieleckiego i zagrała tam m. in.: Lokatorkę w „Moralności pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej w reż. Marii Szewczyńskiej (5 października 1945) i Jankę w „Gdzie diabeł nie może" Romana Niewiarowicza w reż. Ireneusza Erwana (5 lutego 1946).

W Teatrze Polskim Bielsko-Cieszyn zagrała m. in. Chochlika w „Balladynie" Juliusza Słowackiego w reż. Stanisława Kwaskowskiego (9 września 1946), Biankę w „Poskromieniu złośnicy" Williama Szekspira w reż. Stanisława Kwaskowskiego (19 kwietnia 1947), Hesię w „Moralności pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej w reż. Stanisława Dębicza (11 października 1947) i Kamillę w „Domu otwartym Michała Bałuckiego w reż. Stanisława Dębicza (29 maja 1948).

5 maja 1949 zagrała Ismenę w „Fedrze" Jeana Racina w Teatrze Polskim w Poznaniu a także Fimę w „Dzieciach słońca" Maksyma Gorkiego (8 listopada 1949) i Lubę Popową w „Tu mówi Tajmyr" Aleksandra Galicza i Konstantego Isajewa w reż. Tadeusza Muskata w Komedii Muzycznej w Poznaniu (21 grudnia 1949) oraz Boszkę w „Brygadzie szlifierza Karhana" Vaska Kani w reż. zespołu w Teatrze Polskim w Poznaniu (1 maja 1950).

Wiwię w „Profesji pani Warren" George'a Bernarda Shawa w reż. Wiktora Biegańskiego zagrała 22 marca 1952, w gdańskim Teatrze Wybrzeże. Następnie 19 czerwca 1952 Werę w spektaklu „Łaska królewska" Kamena Zidarowa w reż. Wiktora Biegańskiego.

27 września 1953 wystąpiła w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie w roli Daumowej w spektaklu „Panna Maliczewska" Gabrieli Zapolskiej w reż. Mieczysława Górkiewicza.

Na trzy lata przeniosła się do Teatru Ziemi Opolskiej gdzie 1 grudnia 1955 zagrała m. in. Balladynę w „Balladynie" Juliusza Słowackiego w reż. Mieczysława Górkiewicza, „Komedii" Apollo Korzeniowskiego (Barbara) w reż. Krystyny Wydrzyńskiej (11 marca 1956), Elizę Doolittle w „Pigmalionie" George'a Bernarda Shawa w reż. Mariana Godlewskiego (26 stycznia 1957), Księżniczkę Eboli w „Don Karlosie" Friedricha Schillera w reż. Mariana Godlewskiego (11 maja 1957).

Zagrała dwa spektakle w Teatrze 3 Rzędów w Opolu: 13 maja 1958 „Freuda teoria snów" Antoniego Cwojdzińskiego (Ona) w reż. Stanisława Igara oraz „Pechowcy" Jerzego Krzysztonia (Marta) (8 listopada 1958), w reż. Jerzego Grotowskiego, któremu w tym spektaklu także asystowała.

W 1960 rozpoczęła pracę w Teatrze Śląskim w Katowicach, w którym pracowała do końca swojej artystycznej kariery. Zaczęła od spektaklu „Wielki Bobby" Krzysztofa Gruszczyńskiego (Pamela) w reż. Marka Okopińskiego (15 maja 1960) następnie m. in. „Dziady drezdeńskie" Adama Mickiewicza (Dama II) w reż. Jerzego Kreczmara (15 kwietnia 1962), „Niemcy" Leona Kruczkowskiego (Liesel) w reż. Andrzeaj Szafiańskiego (24 czerwca 1967), „Poskromienie złośnicy" Williama Szekspira (Dorota) w reż. Piotra Paradowskiego (5 czerwca 1971), „Damy i huzary" Aleksandra Fredry (Pani Orgonowa) w reż. Jana Machulskiego (30 grudnia 1978), „Kordian" Juliusza Słowackiego (Żałobnica) w reż. Jerzego Zegalskiego (12 października 1984),
„Dom otwarty" Michała Bałuckiego (Fifikowska) w reż. Ewy Kutryś (24 stycznia 1985), „Profesja pani Warren" George'a Bernarda Shawa (Pani Warren) w reż. Jerzego Zegalskiego (15 listopada 1990), „Tango" Sławomira Mrożka (Eugenia) w reż. Filipa Bajona (29 lutego 2009) i „5 razy Albertyna" Michela Tremblay (Albertyna siedemdziesięcioletnia) w reż. Gabriela Gietzkyego (7 maja 2010).

Zagrała w kilku spektaklach Teatru Telewizji np.: „Krata" w reż. Andrzeja Szafiańskiego (20 marca 1964), „Opowieści Lasku Wiedeńskiego" w reż. Włodzimierza Nurkowskiego (5 grudnia 1983) oraz w kilku filmach fabularnych np.: „Diabeł" w reż. Tomasza Szafrańskiego (2005) i „Pokaż kotku co masz w środku" w reż. Sławomira Kryńskiego (2011), serialach telewizyjnych „Święta wojna" w reż. Marka Bieleckiego i Dariusza Goczała (2000), „Plebania" w reż. Jerzego Łukaszewicza (2008) i etiudach studenckich np.: „3 love" w reż. Agnieszki Smoczyńskiej.

Ostatnią sztuką, w jakiej wzięła udział w Teatrze Śląskim były „Listy do Pana Balzaka".

Aktorka stworzyła także wybitne kreacje na deskach sąsiednich teatrów: Polskiego w Bielsku-Białej „Pokój Marvina" Scotta McPhersona (Ruth) w reż. Marcina Sławińskiego (25 maja 2002), Rozrywki w Chorzowie „Dyzma" Tadeusza Dołęgi-Mostowicza (Przełęska) w reż. Laco Adamika (27 września 2002), Bez Sceny w Katowicach „Wszystkie dni, wszystkie noce" Margarety Garpe (Alice) w reż. Andrzeja Dopierały (12 stycznia 2004) i Teatru Zagłębia w Sosnowcu „Tango" Sławomira Mrożka (Babcia Eugenia) w reż. Henryka Adamka (25 kwietnia 1997).

Pracę zawodową zakończyła w 2014 roku. W 2015 roku aktorka świętowała 70-lecie pracy scenicznej. Zmarła w wieku 95 lat.

Nagrody i odznaczenia:

1982 - Zasłużony Działacz Kultury
1987 - Złota Maska za rolę wdowy w spektaklu "Lament"
1991 - Nagroda dyrektora Wydziału Kultury i Sztuki UW w Katowicach za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury
1991 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1998 - Śląska Złota Maska (Katowice) za rolę Eugenii w "Tangu" Mrożka za scenie Teatru Zagłębia w Sosnowcu
2001 - Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego w kategorii upowszechnianie kultury
2004 - Śląska Złota Maska (Śląsk) za rolę Alice w spektaklu "Wszystkie dni, wszystkie noce" Margarety Garpe w Teatrze Bez Sceny w Katowicach.
2007 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis"

Źródła: E-teatr Wikipedia, FilmPolski

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
20 kwietnia 2019

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...