Subiektywna lista spektakli obowiązkowych

29. Warszawskie Spotkania Teatralne

Klasycy i eksperymentatorzy, mistrzowie i niedawni debiutanci. Lokomotywą 29. edycji Warszawskich Spotkań Teatralnych, która rusza 5 maja, będą m.in.: "Factory 2" Krystiana Lupy, "Lew w zimie" Grzegorza Jarzyny , "Aktorzy prowincjonalni" Agnieszki Holland i Anny Smolar oraz "Sprawa Dantona" Jana Klaty. Agnieszka Michalak dokonała w KULTURZE subiektywnego przeglądu spektakli festiwalowych.

1. „Aktorzy prowincjonalni” 
Reżyseria: Agnieszka Holland, Anna Smolar 
Teatr im. Jana Kochanowskiego, Opole 

Agnieszka Holland wspomagana przez młodą reżyserkę Annę Smolar przenosi na deski fabułę swojego filmu z 1978 roku. Reżyser i jednocześnie dyrektor prowincjonalnego teatru zaczyna próby „Wyzwolenia”. W roli Konrada obsadza młodego Krzysztofa. Ten traktuje rolę jako trampolinę do lepszej przyszłości. Przeliczy się. Pokazom spektaklu będzie towarzyszyć przegląd filmów Agnieszki Holland. 

Z recenzji „Dziennika”: 
„Historia zatoczyła koło. Przed 30 laty film „Aktorzy prowincjonalni” uznany został za jeden z manifestów kina moralnego niepokoju. Dziś spektakl z Opola można uważać za narodziny teatru moralnego niepokoju” – pisał Jacek Wakar. 
5.05: godz. 20; 6.05: godz. 19; 7.05: godz. 20; Teatr Dramatyczny 

2. „Balkon” 
Reżyseria: Agata Duda-Gracz 
Teatr im. Stefana Jaracza, Łódź 

Bez Jeana Geneta zapewne nie byłoby teatru Agaty Dudy-Gracz. Reżyser, po własnej wersji „Parawanów” w kaliskim Teatrze Bogusławskiego, sięga po „Balkon”. Znów wierna duchowi oryginału pyta o granice upodlenia, tworząc na scenie studium ludzkiego upadku. Jej spektakl to brutalny obraz apokalipsy, gorzka satyra na podwójną moralność… Burdel staje się metaforą chorego świata. 

Z recenzji „Dziennika”: 
„W >>Balkonie<< są więc i sacrum, i profanum, choć w dziwnie pokręconej, wynaturzonej formie. (…) W łódzkim spektaklu, być może po raz pierwszy w sposób niebudzący najmniejszych wątpliwości, Agacie Dudzie-Gracz udało się postawić na siłę słów i zapanować nad bogactwem scenicznych obrazów. To jedna z artystek widzących teatr jako sumę sztuk” – pisał Jacek Wakar.
12.05: godz. 17, 20; 13.05: godz. 17; Teatr Dramatyczny

3. „Bat Yam – Tykocin” 
Reżyseria: Yael Ronen i Michał Zadara 
Theatre Habima, Tel Awiw/Wrocławski Teatr Współczesny im. Edmunda Wiercińskiego 

Izraelska reżyserka Yael Ronen wspólnie z wrocławskimi aktorami zrealizowała sztukę „Bat Yam” o ocalałym z Holokaustu Jakubie Koziczu. Bohater po sześćdziesięciu latach przylatuje z Izraela do Polski, aby odzyskać dawny majątek. Druga część to „Tykocin” Pawła Demirskiego i Michała Zadary – spektakl z udziałem aktorów z Tel Awiwu. Bohaterką jest doktorantka Alina, która odkrywa smutną prawdę o Żydówce mieszkającej w tytułowym Tykocinie. Obie groteskowe opowieści są bolesną próbą zrekonstruowania wypartej przeszłości. 
17.05, 18.05: godz. 18; Teatr Powszechny 

4. „Brygada szlifierza Karhana” Vašek Káňa
Reżyseria: Remigiusz Brzyk 
Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka, Łódź 

Sztandarowy socjalistyczny tekst Vaśka Kani (o kilku tygodniach z życia pewnej fabryki) w 1949 roku wyreżyserowany przez Kazimierza Dejmka i Janusza Warmińskiego na otwarcie Nowego teraz w wersji Remigiusza Brzyka. Reżyser wraz z dramaturgiem Tomaszem Śpiewakiem, odchodząc od tekstu, opowiadają o legendarnym spektaklu. Przywołują aktorów Dejmka, słyszymy także archiwalne nagrania ich głosów. Narratorem spektaklu jest aktor Zachara (Wojciech Błach), który wspomina epizodyczną rolę w przedstawieniu sprzed kilkunastu lat. 

Z recenzji „Dziennika”: 
„Brzyk nie odtwarza na scenie tekstu. Dramat jest dla niego jedynie punktem wyjścia do pokazania stanu wewnętrznego. Można powiedzieć, że to surrealistyczne studium duszy tamtych czasów” – pisała Elżbieta Błaszkiewicz. 

11.05, 12.05, 13.05: godz. 20; Klub Studencki Karuzela 

5. „Factory 2” 
Reżyseria: Krystian Lupa 
Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej, Kraków 

Spektakl zdobywcy tegorocznej Europejskiej Nagrody Teatralnej Krystiana Lupy nie jest ani scenicznym dokumentem, ani tym bardziej historią o Andym Warholu. To raczej połączenie przedstawienia, improwizacji na temat twórcy popartu, fragmentów filmowych i prywatności aktorów. Ośmiogodzinny spektakl podzielił krytyków. 

Z recenzji „Dziennika”: 
„To już nie jest Lupa odkrywający dla polskiej kultury wielką literaturę, wnikliwie penetrujący zakamarki ludzkiej duszy, badający rozciągliwość teatralnego czasu, Lupa hipnotyzujący, Lupa sarkastyczny” – pisał Tomasz Mościcki. 

„Factory 2” to świadomy swej niegotowości szkic wykonany ręką artysty, który wie, kiedy się zatrzymać. Bo czasem nie o skończoność dzieła chodzi, ale o szybkość kreski. Zamiar uchwycenia nieuchwytnego. (...) Jego najnowsza premiera jest najważniejszą od lat wypowiedzią polskiego teatru. Jak kiedyś jego „Kalkwerk”, „Oczyszczeni” Warlikowskiego, „Umarła klasa” Kantora. (…) „Factory 2” jest podpowiedzią nowej estetyki. Zapowiada narodziny teatru, który stwarza się sam, który stwarza swego twórcę” – pisał Łukasz Drewniak. 
6.05, 7.05, 8.05, 9.05: godz. 16; Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza 

6. Frank V. Komedia Bankierska 
Reżyseria: Krzysztof Babicki 
Teatr im. Juliusza Słowackiego, Kraków 

Babicki odkurza zapomnianą tragikomedię muzyczną Friedricha Dürrenmatta. Akcja sztuki rozgrywa się w banku, który jednocześnie staje się metaforą współczesnego świata – królestwa wyzysku, kradzieży, oszustwa i zbrodni. Nie ma w nim prawdziwych międzyludzkich relacji. 

Z recenzji „Dziennika”: 
„Dopiero dziś >>komedia bankierska<< brzmi silnie i bardzo świeżo. To zresztą jedno z najlepszych przedstawień Babickiego w ostatnich latach, czyste formalnie, z minimalistyczną scenografią, zmianę miejsca akcji zaznaczającą jedynie wyjeżdżającymi z kulis platformami” – pisał Tomasz Mościcki. 

12.05: godz. 19; 13.05: godz. 18, godz. 21; Teatr Collegium Nobilium 

7. „Ifigenia. Nowa tragedia” (według wersji Racine’a) 
Reżyseria: Michał Zadara 
Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej, Kraków 

Michała Zadarę szczególnie interesuje w teatrze uwspółcześnianie archaicznego języka klasycznych tekstów, rezygnacja z ich pierwotnych form, szukanie w sztukach nowych znaczeń. We współczesny kostium Zadara ubiera także „Ifigenię”. Tragedię Racine’a o córce Agamemnona do spółki z Pawłem Demirskim reżyser przepisał na dzisiejszy język, zachowując jej strukturę i tematy. 
21.05: godz. 19; 22.05: godz. 19; 23.05: godz. 17; Teatr Studio 

8. „Krasiński. Nie-Boska Komedia. Instalacja teatralna” 
Reżyseria: Paweł Wodziński 
Teatr Polski im. Hieronima Konieczki, Bydgoszcz 

Udany eksperyment Pawła Wodzińskiego. Obok dwóch zawodowych aktorów, którzy wcielą się w role hrabiego Henryka i Pankracego – Marka Tyndy oraz Jerzego Pożarowskiego na scenie występuje 20 bydgoszczan amatorów. – Pokazujemy, że świat rewolucji wyrasta na bazie świata tradycji, a ludzie, którzy zaczynają mu sprzyjać, przeciwstawiają się temu, co kiedyś było mu bliskie – mówi reżyser. 
16.05: godz. 18; 17.05: godz. 16, 19; Centrum Kultury w Dawnej Wytwórni Wódek Koneser 

9. „Król umiera, czyli ceremonie” 
Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej, Kraków 
Reżyseria: Piotr Cieplak 

Beranger (Jerzy Trela) słyszy: „Królu umrzesz pod koniec tego spektaklu”. Wspaniałe przedstawienie Piotra Cieplaka o życiu, śmierci i o legendzie Starego Teatru z najlepszymi aktorami tej sceny: Anną Dymną, Anną Polony, Dorotą Segdą, i Jerzym Trelą właśnie. W spektaklu wykorzystano także fragmenty III aktu „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego oraz piosenkę Zosi z muzyką Zygmunta Koniecznego z Mickiewiczowskich „Dziadów” w reżyserii Konrada Swinarskiego. 
9.05, 10.05: godz. 19.30; Teatr Dramatyczny 

10. „Lew w zimie” 
Reżyseria: Grzegorz Jarzyna 
Burgtheater, Wideń/TR Warszawa 

Historyczna sztuka Jamesa Goldmana o angielskim królu Henryku II, jego żonie Eleonorze Akwitańskiej i synach: Gotfrydzie, Ryszardzie Lwie Serce i Janie bez Ziemi, w interpretacji Grzegorza Jarzyny. Walka nie toczy się tu już o prowincje i hrabstwa, a o rynki zbytu działającego globalnie imperium finansowego należącego do rodzinnej dynastii. Gra intryg pozostaje jednak niezmieniona. Spektakl dotychczas pokazywany w wiedeńskim Burgtheater powstał w koprodukcji z TR Warszawa. 

21.05: godz. 20; 22.05: godz. 19; Teatr Narodowy 
Z recenzji „Dziennika”: 

„Na pewno jest to dalszy krok w rozwoju reżysera, ale nie gwałtowny zwrot akcji. Jarzyna już się nie buntuje, tylko sprawnie wypracowanymi narzędziami pokazuje, podobnie jak w „Medei”, okrucieństwo naszej codzienności. Ujęte z wielką emocjonalnością i liryzmem, który miał szansę na zaistnienie dopiero w tkliwym spojrzeniu z dystansu” – pisała Joanna Mikulska. 

11. „Orfeusz i Eurydyka” 
Reżyseria: Mariusz Treliński 
Slovenské Národné Divadlo, Bratysława/Teatr Wielki – Opera Narodowa 

– Słynny mit, który przedstawił Gluck, będzie miał współczesny i ludzki wymiar. „Orfeusza i Eurydykę” przedstawię jako sceny z życia małżeńskiego, trochę jak u Ingmara Bergmana. Mitologiczne piekło będzie zatem piekłem rozstania bohaterów, niebo symbolizuje ludzkie pojednanie – mówi Treliński. Inscenizacja została przygotowana w koprodukcji z Teatrem Narodowym w Bratysławie, gdzie w grudniu odbyła się jej słowacka premiera. W Polsce do tej pory nie była pokazywana. 
Premiera: 23.05, godz. 19; Teatr Wielki-Opera Narodowa 

12. „Sprawa Dantona” 
Reżyseria: Paweł Łysak 
Teatr Polski, Bydgoszcz 

Stanisława Przybyszewska opisuje mechanizm rewolucji, która pożera własne dzieci. To swoista kronika wydarzeń między aresztowaniem i egzekucją hebertystów a procesem i śmiercią Dantona – jednego z przywódców rewolucji francuskiej. Reżyser Paweł Łysak do spółki z dramaturgiem Łukaszem Chotkowskim odchodzą jednak od oryginału. W spektaklu bierze udział również publiczność, która będzie mogła zdecydować, po której stronie konfliktu się opowiada. 

8.05, 9.05: godz. 19; 10.05: godz. 17; Centrum Kultury w Dawnej Wytwórni Koneser 
Z recenzji „Dziennika”: 

„Tu nie galopujące wydarzenia napędzają emocjonalną temperaturę, tu atmosferę podgrzewa się w sztucznym krzyku, co zaciera sens tego, co ma się do powiedzenia (...) Wszystkie postaci tej >>Sprawy Dantona<< (kto jest kim – nie wiem, bo w programie nie ma podanej po bożemu obsady!) zachowują się identycznie, a słynna scena słownego pojedynku zimnego Robespierre’a z żywiołowym Dantonem zniknęła w ryku obu protagonistów” – pisał Tomasz Mościcki. 

13. „Sprawa Dantona” 
Reżyseria: Jan Klata 
Teatr Polski, Wrocław 

Wielokrotnie nagradzany spektakl Jana Klaty skupia się wokół przywódców Wielkiej Rewolucji Francuskiej. – „Sprawę Dantona” gramy w kostiumach historycznych. Zainteresowali mnie ludzie okresu gwałtownych przemian. Mówi się o rewolucji francuskiej, że w krótkim czasie skumulowały się zmiany, które zazwyczaj następują na przestrzeni kilku stuleci. Król przestał być bogiem, Kościół stracił monopol na życie duchowe, narodziło się nowe społeczeństwo, nowy człowiek i kultura. Podobne ruchy tektoniczne, oczywiście w innej skali, przeżywaliśmy po 1989 r. w Polsce – mówi reżyser. 

16.05: godz. 20; 17.05: godz. 21; 18.05: godz. 19; Teatr Studio 
Z recenzji „Dziennika”: 

„Teatr Jana Klaty zwykle walczy o to, żeby wywoływać protest lub zachwyt. Ale są spektakle, w których reżyser odrzuca rolę trybuna ludowego. We wrocławskiej >>Sprawie Dantona<< zastanawia się, czym jest polityka: wcielaniem idei w czyn? Panowaniem nad masami? Międzyludzkimi szachami? Śledzi proces przemiany idealisty w terrorystę, bohatera w błazna, sprzedawczyka w niewinną ofiarę” – pisał Łukasz Drewniak. 

14. „Trzy siostry” Anton Czechow 
Reżyseria: Krzysztof Minkowski 
Teatr im. Cypriana Kamila Norwida, Jelenia Góra 

Ci, którzy czekają na inscenizację w Czechowskim duchu, nieco się rozczarują. Reżyser Krzysztof Minkowski używa dramatu jako narzędzia do dialogu z bieżącą sytuacją w jeleniogórskim teatrze. W jego spektaklu z marzeniami żegnają się już nie tylko siostry Prozorow, ale przede wszystkim grupa artystów związana z dyrektorem jeleniogórskiej sceny Wojciechem Klemmem. Spektakl powstawał bowiem w czasie nasilającego się konfliktu młodego dyrektora z władzami miasta zakończonego dymisją Klemma. 15.05: godz. 18, 21; Teatr Collegium Nobilium.

Agnieszka Michalak
Dziennik
4 maja 2009

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...