Teatr może zaistnieć wszędzie

Aby zaprezentować wielowątkowość, a także historyczny wymiar zjawiska na początku ekspozycji ukazujemy szereg makiet przestrzeni odwołujących się do konwencji teatru ściśle związanego z planem miejskiej zabudowy. Modele teatru antycznego, średniowiecznego lub elżbietańskiego dają konwencjonalny pogląd na ich formę wciąż obecną we współczesnych realizacjach. Kompozycja eksponowanych przykładów odsłania korzenie sztuki tworzonej przez wielkich artystów XX i XXI wieku.

Ekspozycja prezentuje bezgraniczność możliwości jakie daje artyście pejzaż miasta, którego nieskrępowana warunkami scenicznymi wyobraźnia drąży tajemnicze, czasami zapomniane rejony ulic, kamienic, fabryk. Teatr tworzony na deptakach i chodnikach często wychodzi naprzeciw ludziom śpieszącym w różnych kierunkach, nie zauważającym piękna otoczenia, mijającym się i zamkniętym w swojej anonimowości. Wystawa odwołuje się do realizacji, które burzą rozumienie teatru jako widowiska zamkniętego w murach wybudowanych specjalnie dla potrzeb sceny. Wybrane inscenizacje są przykładami zainteresowania artystów realiami życia codziennego, a także poszukiwania komunikacji z widzami, którym proponuje się nie tylko bierny odbiór idei ale również aktywny udział w kształtowaniu świata. Dlatego myśl w której teatr uczestniczy w życiu miasta stała się przyczynkiem do stworzenia drugiej części wystawy.

Zabieranie głosu w obywatelskiej sprawie bądź tworzenie wspólnot artystycznych w których biorą udział reprezentanci widzów odwołuje nas do źródeł teatru. Dlatego ekspozycja, ukazuje różnice w sposobach realizacji tego zadania postawionego przed sztuką. Teatr Modrzejewskiej w Legnicy, Łaźnia Nowa w Krakowie czy projekty miejskie TR Teatru Rozmaitości w Warszawie zostały stworzone przez artystów świadomych społecznej siły teatru opowiadającego historię ludzi, którzy tworzą miasto, nawiązującego i podejmującego krytyczny często dialog z kulturą masową.

Na wystawie prezentujemy około 20 eksponatów. Doboru makiet dokonano w myśl odwiecznej prawdy, że teatr może zaistnieć wszędzie. Nawiązano do genialnych rozwiązań z odległej historii. Antyczne formy posiada amfiteatr nad jeziorem Malta w Poznaniu. Do czasów elżbietańskich sięga Fundacja Theatrum Gedanense. Prezentujemy projekt budowy nowoczesnego budynku teatralnego w miejscu nieistniejącego już dziś, XVII-wiecznego teatru wzorowanego na londyńskim The Fortune Theatre.

Pokazujemy pomniejszoną, ruchomą scenę Teatru Ósmego Dnia. Ich spektakl pt. „Pielgrzymi" miał premierę w Lizbonie w 1998 roku przy okazji Expo. Nie sposób przy kreacjach przestrzeni pominąć Stanisława Wyspiańskiego i Tadeusza Kantora, dwóch niezwykłych indywidualności z początku i końca XX wieku.

Na wystawie umieściliśmy odtworzone makiety do „Powrotu Odysa" i „Legendy II", przedstawień, które były kamieniami milowymi w nowatorskim myśleniu o przestrzeni teatralnej. Obie makiety były wykonane do wystawy tematycznej na praskie Quadriennale Scenografii w 1999r.

Duże znaczenie ma również w XX i XXI wieku scena pudełkowa, na deskach której niejednokrotnie powstawały wybitne spektakle z przestrzenią sięgającą daleko poza rampę sceny. Na niezwykłość miał czasem wpływ sam budynek np. ruiny teatru w Gliwicach, czy indywidualny styl scenografa.

Wędrując ulicą, wykreowana na potrzeby tej wystawy, przyglądając się różnym przestrzeniom w miniaturze, warto stawiać pytania o kształt teatru, miejsce dla widowisk, o zagarnianie nowych przestrzeni do śmiałych projektów teatralnych prezentowanych w obszernej ikonografii. Obejmującej najważniejsze pozateatralnych realizacji współczesnego teatru polskiego, takie jak :

„Made in Poland" scenariusz i reżyseria Przemysław Wojcieszek, scenografia Małgorzata Bulanda, spektakl Teatru Modrzejewskiej w Legnicy zrealizowany w przestrzeni pawilonu handlowego przy ul. Izerskiej, Legnica, premiera 21.11. 2004.
Spektakl był grany w nieczynnym magazynie w centrum blokowiska na osiedlu Piekary. Historia buntu głównego bohatera Bogusia stworzyła pretekst do odsłonięcia gorzkiego portretu współczesnej Polski. Fotografie prezentują przestrzenną ideę spektaklu rozegranego nie tylko w zamkniętej hali sklepu ale również na parkingu i osiedlowych uliczkach, pod blokiem, a nawet z wykorzystują okna jednego z mieszkań. Energia niesiona w grze aktorów ożywiała to miejsce i przywróciła wiarę w sens walki o własną godność.

„H" wg. Szekspira reżyseria, sample i skecze mentalne Jan Klata, aranżacja przestrzeni, kostiumy i reżyseria światła Justyna Łagowska, Teatr Wybrzeże, Stocznia Gdańska, Hala 42A, Gdańsk, premiera 02. 07. 2004.

Artyści ożywili symboliczną przestrzeń Stoczni Gdańskiej, opuszczone hale przypominające grobowiec doniosłych wydarzeń stały się miejscem w którym widzowie mogli zadać sobie hamletowskie pytanie : „Być albo nie być". Dzieło podjęło temat ważny dla kolejnych pokoleń Polaków „tu i teraz". Budziło kontrowersje i można je analizować z punktu widzenia czasu przeszłego jako ważne jednorazowe wydarzenie. Prezentowane fotosy zostały wykonane w czasie gdy artysta fotograf był również widzem, przez obiektyw aparatu zarejestrował moment gdy Duch Ojca Hamleta w symbolicznej zbroi ze skrzydłami husarza, konno pojawił się w przestrzeniach Stoczni.