Tercet geniuszy

"Polski teatr po upadku komunizmu. Lupa, Warlikowski, Klata" - aut. Olga Śmiechowicz - Wydawnictwo Naukowe PWN SA

W liceum polonista uczył nas o „wielkiej trójce" pisarzy, którzy z „wariatów" stali się ostatecznie klasykami i przeszli do kanonu literatury. Byli to Schulz, Witkacy i Gombrowicz. W podobny sposób można dzisiaj postrzegać w świecie teatru Krystiana Lupę, Krzysztofa Warlikowskiego i Jana Klatę.

Trzech wielkich indywidualistów, z których każdy jest dzisiaj rozpoznawalny dzięki swojej niepowtarzalnej estetyce. Ich twórczość dzisiaj już mniej szokuje, bardziej jest natomiast punktem odniesienia. Badaczka teatru i wykładowczyni Uniwersytetu Jagiellońskiego Olga Śmiechowicz zwróciła uwagę, że nie było do tej pory publikacji, poświęconej polskiemu teatrowi po 1989 roku. Wypełniła więc tę lukę, pisząc książkę „Lupa. Warlikowski. Klata. Polski teatr po upadku komunizmu".

Publikacja podzielona jest na trzy części, z których każda poświęcona jest jednemu twórcy. Dodatkowo każda część ma kilka podrozdziałów. Treść wypełniają opisy spektakli, dopełnione cytatami rozmów z reżyserami oraz aktorami. Dzięki temu możemy spojrzeć na ich pracę z różnych stron: kontekst jest bardzo poszerzony. Jeśli natomiast chcielibyśmy o jakimś spektaklu poczytać coś więcej – mamy odniesienia do różnych źródeł, z których korzystała autorka. Śmiechowicz zabiera nas w podróż do świata każdego z artystów. Warlikowski i Klata to nadal „uczniowie Lupy", ale dzisiaj każdy z nich jest dojrzałym artystą i stoi ramię w ramię ze swoim mistrzem w teatralnym kanonie, idąc konsekwentnie swoją drogą.

Nawet, jeśli ktoś jest fanem, zna na wylot i śledzi na bieżąco twórczość wybitnej trójki – książka Śmiechowicz na pewno go nie znudzi. Jest to świetna synteza i bardzo przejrzyste przedstawienie ich twórczości. Takiej publikacji jeszcze nie było. Opisy spektakli są zwięzłe. Niemal każde z przedstawień to rozbudowane widowisko, pełne motywów, nawiązań, kontekstów i poruszonych tematów. Autorka opisuje je na tyle precyzyjnie, że jesteśmy w stanie wyobrazić sobie zdarzenia sceniczne. Jednocześnie pozostawia duży margines – zdajemy sobie przecież sprawę, że tak rozbudowanych spektakli nie da się opisać w szczegółach. Nie ma też jednak aż takiej potrzeby. Teatr to sztuka ulotna, po części zawsze owiana tajemnicą.

Jako widzowie mamy duże szczęście, że możemy brać udział w tworzeniu historii polskiego teatru. Sztuki, która jest tworzona może i czasem w atmosferze niepokoju, ale jednak nadal ma swoją autonomię. „Polski teatr po upadku komunizmu" to nieschematyczne myślenie o klasyce i widowiska, które nie tylko zostają w pamięci, ale też takie, do których chce się wracać. Tak naprawdę rozbudowane, długie „seanse teatralne" Lupy, intelektualne widowiska Warlikowskiego czy mocne spektakle Klaty często ciężko jest ogarnąć w całości po jednym zobaczeniu. Dlatego każdy opis, każda publikacja dopełnia je, przypomina, uzupełnia.

Olga Śmiechowicz napisała książkę nie tylko ciekawą, ale też potrzebną. Taką, która czyta się z niekłamaną przyjemnością. Publikacja na niecałych trzystu stronach genialnie streszcza to, co proponowali nam przez ostatnie lata najwięksi twórcy polskiego teatru. Robi to w sposób nienachalny i bardzo naturalny. Język, którym się posługuje nie jest przesadnie naukowy.

To tekst osoby autentycznie zafascynowanej twórczością Lupy, Warlikowskiego oraz Klaty. Inteligentnego, myślącego odbiorcy, który z radością chłonie i analizuje najważniejsze zdarzenia w polskim teatrze.

Joanna Marcinkowska
Dziennik Teatralny Kraków
3 sierpnia 2018

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...