Waleria Gnatowska (1883 - 1974)

Aktorka teatralna, tancerka, choreograf, nauczycielka tańca.

Urodziła się 14 kwietnia 1883 w Warszawie. Zmarła 17 lutego 1974 w Warszawie.

Była córką Stanisława Gnatowskiego i Agnieszki z Kowalskich, żoną Bronisława Suzina (ślub 24 VII 1922).

W 1899 ukończyła warszawską szkołę baletową i została zaangażowana do zespołu baletu Warszawskich Teatrów Rządowych; od 10 lutego 1901 mianowana koryfejką, ok. 1905 drugą solistką.
Z ważniejszych partii w 1905 tańczyła Lalkę Hiszpankę ("Wieszczka lalek"), w 1908 Aurorę ("Przebudzenie się Flory") i Akteę ("Eunice"). Dnia 9 VI 1910 debiutowała bez powodzenia jako aktorka w roli Kamili ("Żołnierz królowej Madagaskaru") na scenie Teatru Nowego.

Na początku 1911 została zaangażowana do Ballets Russes Siergieja Diagilewa. W 1912-22 była ponownie solistką baletu w Warszawie i występowała zarówno na scenie Teatru Wielkiego, jak i w wielu operetkach w Teatrze Nowości. Należała wtedy do najbardziej cenionych tancerek, miała tytuł primabaleriny; chwalono jej "niezwykłą lekkość i temperament oraz ujmujące warunki sceniczne i wdzięk wrodzony" (Jan Czempiński). Tacjanna Wysocka przytoczyła recenzję z premiery "Szeherezady" (10 marca 1913; Gnatowska tańczyła partię Zobeidy), w której sprawozdawca "Kuriera Porannego" nazwał ją "bohaterką wieczoru", "która w tańcach i grze mimicznej rozwinęła plastykę, bogatą technikę i wytworność".

Występowała także w warszawskich kabaretach: Dolina Szwajcarska (1916), Sfinks (1919), Miraż (1921), gościnnie w Teatrze Wielkim w Poznaniu (6 października 1920 w Żarcie Amora, jesienią 1921 m.in. jako Swanilda w Coppelii) oraz np. w Niemczech (1917, 1918), Francji (1919), Anglii (1920).
Po ślubie, w 1922 wycofała się ze sceny.

Na liście ZASP-u w 1923 była zarejestrowana jako "tancerka pozafilialna". Była uzdolnioną tancerką. Najlepiej czuła się w rolach stwarzających możliwości popisu aktorsko-tanecznego. Tańczyła m.in. Teresę ("Postój kawalerii"), Sylwię ("Sylwia"), Kleopatrę ("Noc Walpurgi"), Imos ("Hellada i Polonia"), Księżniczkę ("Kleopatra").

Po 1945 (jeszcze w 1951) udzielała prywatnych lekcji tańca.

5 października 1915 swoją premierę miał polski film fabularny "Żona" w reż. Jana Pawłowskiego, w którym Waleria Gnatowska zagrała obok Poli Negri, Heleny Kazickiej i Wojciecha Brydzińskiego.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

Oprac. RK
Dziennik Teatralny
14 kwietnia 2022

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...