Wirtualny spacer po Teatrze Wielkim

Poszukiwania

W wyniku wielomiesięcznej kwerendy przeprowadzonej w kilkunastu instytucjach zebrałam kilkaset materiałów ikonograficznych. Część z nich nigdy nie była publikowana, a niektóre uważano za zaginione tak, jak przedwojenne szklane negatywy, na których utrwalono rysunki Corazziego nim spłonęły w czasie Powstania Warszawskiego.

Ślady

Oryginalne rysunki, obrazy, grafiki, fotografie, nagrania audiowizualne, dokumenty, mapy i plany kryły w sobie nie badane dotąd szczegóły i detale - ślady historii. Niektóre ledwo widoczne, jak m.in dorysowana ołówkiem wieża marywilska na projekcie elewacji Teatru wykonanego przez Antonio Corazziego w 1825 roku.

Przestrzeń

Odkrywanie przeszłości w kontekście współczesnego budynku poprzez analizę projektową materiałów ikonograficznych ujawniło wiele intrygujących relacji przestrzennych. Jednym z wątków są nieopisane dotąd szczegółowo ścisłe powiązania współczesnego foyer z dawnym planem Teatru Wielkiego.

Opowieść

Filmowe opowieści powiązane z wnętrzami współczesnego budynku Teatru Wielkiego umożliwiają odbycie wirtualnego spaceru w czasie i przestrzeni, któremu towarzyszą dawne komentarze prasowe, anegdoty, szczypta humoru i głos Jana Frycza.

***

O projekcie:

Przestrzeń kryje w sobie emocje i historie. Może być punktem odniesienia dla minionych zdarzeń. Teatr Wielki w Warszawie jest jednym z obiektów, którego architekturę kształtowała historia Polski. Jego dzieje były opisywane w wielu publikacjach. Szczególne miejsce wśród nich zajmują dwa dzieła: "Teatr Wielki w Warszawie" Piotra Biegańskiego oraz "Teatr Wielki w Warszawie 1833-1993" Józefa Szczublewskiego, w której autor przedstawił dzieje Teatru Wielkiego za pomocą fragmentów artykułów prasowych. Ta tytaniczna praca wymagała od autora zebrania i opracowania tekstów, które ukazały się na przestrzeni prawie dwustu lat. Szczublewski posłużył się cytatami aby oddać nastroje i emocje towarzyszące przywoływanym wydarzeniom. Odwołując się do relacji prasowych podkreślił realizm opisywanych zdarzeń oraz ich historyczny kontekst, jednocześnie pozostawiając odbiorcy przestrzeń do ich samodzielnej interpretacji. Swoistymi cytatami z przeszłości są materiały ikonograficzne. Szczególnie te, które powstały jako reporterski zapis ówczesnej teraźniejszości. To na nich oparłam filmowe opowieści z cyklu "Być Wielkim". Wymagało to stworzenia i zdigitalizowania ogromnego zbioru materiałów, pozyskanych z takich instytucji jak: Archiwa Teatru Wielkiego Opery Narodowej, Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, Biblioteka Narodowa, Filmoteka Narodowa, Instytut Sztuki PAN, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Warszawy, Muzeum Teatralne, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Politechnika Warszawska a także poprzez internet.

Ingerencja graficzna w materiały ikonograficzne została ograniczona do minimum, aby nie zatracić wartości samej ikonografii - utkać opowieść z dokumentów historycznych, a nie narysować ją od nowa. Przekaz wizualny był tak konstruowany, aby zawrzeć w nim jak najwięcej informacji historycznych. Na przykład tworząc wizualizację kopuł cerkiewnych ilustrujących niezrealizowaną koncepcję adaptacji budynku Teatru na sobór po upadku Powstania Listopadowego korzystałam z grafiki przedstawiającej kościół oo. Pijarów w Warszawie przebudowany na cerkiew w latach 1835 - 37 m.in przy udziale Antonio Corazziego. Zdjęcia dokumentujące zniszczenia wojenne zostały zmontowane w formie animacji tak, aby oddać wrażenie spaceru po ruinach Teatru. Zdjęcia z odbudowy Teatru po wojnie ułożone zostały według chronologii, a towarzysząca im muzyka to uwertura do Strasznego Dworu Stanisława Moniuszki, ostatniej opery granej w tych murach przed zniszczeniem wojennym i pierwszej która rozbrzmiała na otwarciu Teatru po wojnie. Niektóre materiały archiwalne zostały dodatkowo opracowane tak jak m.in. rekonstrukcja wnętrza foyer i hallu na podstawie archiwalnych fotografii czy czarno-biała reprodukcja dawnej widowni wzbogacona o kolor dodany na podstawie przedwojennych opisów.

W trakcie pracy nad projektem szukałam nie tylko informacji ukrytych w poszczególnych obrazach, ale także wzajemnych powiązań między materiałami ikonograficznymi oraz ich związków ze współczesną przestrzenią Teatru. Jednym z wizualnych odkryć jest ustalenie nieopisanych dotąd związków między obecnym budynkiem Teatru a jego przedwojennym układem. Chociaż architekt Bohdana Pniewskiego nie pozostawił opisów wykonanego po wojnie projektu Teatru, to poprzez analizę projektową oraz nakładanie dawnych i współczesnych rzutów wykazałam, że w nowych wnętrzach zapisał ich dawną historię.

Osią narracji projektu Być Wielkim jest przestrzeń. Powiązanie historii z konkretnym fragmentem współczesnego budynku Teatru umożliwia wgląd w przeszłość z zachowaniem pewnej historycznej ciągłości przestrzennej - ujmując to żartobliwie - zdecydowanie łatwiej jest znaleźć się w danym miejscu niż w danym czasie.

Wirtualny spacer w czasie i przestrzeni Teatru Wielkiego można odbyć bez wychodzenia z domu lub korzystając z urządzeń mobilnych w samym budynku Teatru Wielkiego. Użytkownik ma do dyspozycji trzy sposoby nawigacji poprzez:

- obraz - SEKWENCJE - przesuwane w poziomie obrazy reprezentujące poszczególne opowieści-filmy wraz z krótkim opisem tekstowym (jednocześnie na ekranie widoczna jest jedena prezentacja rozdziału filmu)

- tekst - SPIS - pionowy spis tytułów poszczególnych opowieści - filmów wraz z krótkim opisem tekstowym (jednocześnie na ekranie widoczny jest spis wszystkich rozdziałów-filmów i opis wybranego)

- plan budynku - MIEJSCA - zaznaczenie na planie miejsc do których przypisane są poszczególne opowieści - filmy (jednocześnie na ekranie widoczne są wszystkie miejsca na wybranym piętrze i zarysy pozostałych pięter).

Opowieści tworzą zbiór otwarty. Każdy materiał dotyczy konkretnego zagadnienia i może być oglądany niezależnie. Razem składają się na historię budynku Teatru. Obecnie na stronie: (patrz link poniżej) znajduje się 17 animacji o łącznym czasie trwania około 35 minut. Dostępny jest już także pierwszy z materiałów dodatkowych - jest to nagranie audio wstrząsającego tekstu Czesława Miłosza dotyczącego wydarzeń roku 1944 w doskonałej interpretacji Jana Frycza. Realizacja projektu była możliwa dzięki otwartości Teatru Wielkiego-Opery Narodowej.

Koordynatorką projektu ze strony TWON była Katarzyna Hosaniak. Przy realizacji animacji wraz ze mną współpracował Tomasz Wełna, a oprawę graficzną strony internetowej zaprojektował Iwo Rzepiela, oprogramowanie zostało wykonane przez Rafała Boczarskiego, Piotra Dudnika, Tomasza Lubiankowskiego. Swojego głosu jako narrator animacji użyczył Jan Frycz.

Daria Rzepiela

***

Kilka słów o mnie: zajmuję się sztuką przestrzeni, podejmuję interdyscyplinarne działania w obszarze sztuki, designu, animacji i nauki. Studiowałam w Ecole Superieure d'Arts Graphique et Architecture Interieure ESAG - Adacemie Julian - Penninghen w Paryżu oraz na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na wydziale Malarstwa w pracowni prof. Adama Wsiołkowskiego, a także na Wydziale Architektury Wnętrz, gdzie w 2009 r. uzyskałam tytuł doktora w zakresie sztuk projektowych. Ukończyłam również podyplomowe studia kuratorskie w zakresie sztuki współczesnej IHS Uniwersytetu Jagiellońskiego. Działam jako niezależny twórca. tel. 608 29 37 02, kontakt@dariarzepiela.com