Wykład z cyklu "Wiara i trwoga"

Dithyrambos to jedno z wielu imion boga Dionizosa. Etymologia "dytyrambu" jako na cześć Dionizosa śpiewanej pieśni wskazuje na podwójność, dwupostaciowość tego, który przychodzi w orszaku (albo wjeżdża radośnie na złotym rydwanie jak na fresku, który namalował Annibale Carracci). Dytyramb byłby w swej istocie zarazem liryczną pieśnią i dialogiem, opowieścią o przygodach bohatera, jak i refleksją o położeniu wszystkich ludzi spiętych jarzmem losu. Gdy wpadną dziko do miasta owłosieni satyrowie, przedziwne istoty o naturze półludzkiej i półzwierzęcej (czyli uosabiające przedcywilizacyjną jedność cielesności z duchowością), przemianie ulegnie świat. Zaczyna się pieśń chóralna. W momencie, gdy tragedia grecka uzyska swą ustaloną formę, demokratyczny chór, wszyscy Ateńczycy zgromadzeni na południowym stoku Akropolu, zaczyna prowadzić dialog z przeznaczeniem, niewinnością, złośliwością bogów i ludzkim smutkiem. Chórem są zawsze satyrowie, najlepsi dionizyjscy przyjaciele, ale jednocześnie może się nim stać każdy: starcy z Teb, mieszkańcy Maratonu, niewolnice trojańskie. Chór jest każdym z nas. Chór wie wszystko. A to jest wiedza najbardziej tragiczna.

Wykład odbywa się w cyklu "Wiara i trwoga". Wstęp wolny.

Epikur mówił, że chcemy w życiu tak naprawdę tylko jednego: żyć bez lęku, żyć w taki sposób, by nie musieć się niczym trwożyć. Trwoga (słowo chyba starsze od lęku i za sprawą przekładów tekstów Heideggera przywrócone językowi) niszczy ludzkie życie. Trwoga kompletnie deformuje wszystko, powie teolog Eugen Drewermann. Teatr dla Greków stanowił okazję do przezwyciężenia trwogi. Teatr ujawniał "fizjologię" lęku. Kładł ją przed oczy widzów, by z lęku leczyć. Trwogę i lęk, które wpędzają człowieka w ciasną pułapkę, tragedia grecka rozmontowywała, unieszkodliwiała. Na scenie pokazywali dramatopisarze ateńscy, jak się nie bać. Lęk narastał, gdy słabła wiara? "Wiara upada", diagnozował sytuację Sofokles, gdy postawił na scenie splątanego wszystkimi siłami zła i nieszczęść Edypa. Kleszcze lęku nie działają w przestrzeni wiary? W cyklu tym chciałbym prześledzić te wstrząsające przygody trwogi i wiary, które opowiedziała dionizyjska scena. Chciałbym zapytać o ten dramat największy zawierzenia i trwogi, który się dzieje w ludzkim sercu. - mówi o cyklu prof. Zbigniew Kadłubek, moderator cyklu.

prof. Zbigniew Kadłubek - doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Śląskiego, filolog klasyczny, komparatysta, eseista, tłumacz, pisarz. Autor szkiców o dawnej i współczesnej kulturze Śląska, retoryce, literaturze średniowiecznej, ekspresjonizmie niemieckim. Opublikował dwie książki na temat teologii św. Piotra Damianiego (1007-1072). Wraz z Tadeuszem Sławkiem redaguje serię komparatystyczną "Civitas Mentis" "Civitas Mentis". Wydał z prof. Aleksandrą Kunce zbiór esejów pt. "Myśleć Śląsk" (Katowice 2007). Autor napisanych po śląsku "Listów z Rzymu" (Katowice 2008). Współpracownik Laboratorium Dramatu Tadeusza Słobodzianka w Warszawie. W 2010 r. ukazała się jego książka podejmująca problem nowej komparatystyki pt. "Święta Medea. W stronę komparatystyki pozasłownej", która była nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2011 w kategorii "eseistyka". W 2011 roku wydano pod jego redakcją "99 książek, czyli mały kanon górnośląski" (Księgarnia św. Jacka, Katowice). Członek Komisji Historycznoliterackiej PAN w Katowicach, Towarzystwa Literackiego im. T. Parnickiego, Verein für Geschichte Schlesiens e.V. i CompaRes - International Society for Iberian-Slavonic Studies, Johannes-Bobrowski-Gesellschaft e.V., prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Uniwersytetu Śląskiego.