Wystawa prac Tove Jansson

Przekrojowa wystawa w helsińskim muzeum sztuki Ateneum obejmuje wszystkie etapy bogatej kariery Jansson, która przede wszystkim była malarką. W jednym miejscu zebrano m.in. surrealistyczne prace artystki z lat 30. ubiegłego wieku, obrazy powstałe w latach 50. pod wpływem modernizmu oraz antywojenne satyryczne ilustracje z czasopisma "Garm".

Twórczość Jansson zajmuje ważne miejsce w powojennej historii fińskiej sztuki wizualnej - podkreślają organizatorzy obchodzonego w br. Roku Tove Jansson. Najczęstszym motywem jej obrazów są pejzaże przedstawiające morze oraz wyspy. Twórczyni Muminków, choć mieszkała w Helsinkach, to sezon letni spędzała w niewielkim drewnianym domku na wyspie Klovharu w Zatoce Fińskiej. Ten krajobraz odosobnienia stał się również tłem dla serii książek o Muminkach.

Tove Jansson przez kilkadziesiąt lat aż do śmierci w 2001 roku mieszkała ze swoją partnerką, graficzką Tuulikki Pietilea. Na wystawie w Ateneum umieszczono także ich wspólne ilustracje. Tuulikki była pierwowzorem jednej z postaci występującej w Muminkach, Too-tiki.

Według Tuuli Karjalainen, autorki najnowszej biografii Tove Jansson, wydanej w Szwecji pod tytułem "Praca i miłość", związek artystki z kobietą nie budził akceptacji w powojennych Helsinkach. Para została jednak zaproszona na tradycyjny bal do Pałacu Prezydenckiego z okazji fińskiego święta narodowego.

Nie od razu fińskojęzyczna część Finlandii poznała świat Muminków. Pierwsze opowiadanie o tych stworach przypominających dwunożne hipopotamy zostało wydane w 1945 roku po szwedzku, który był językiem ojczystym Jansson. Najpierw Muminki zdobyły popularność w Szwecji, następnie książka została przetłumaczona na język angielski, a dopiero później na fiński.

Książki o Muminkach (wydanych zostało 9 opowiadań, ostatnia z serii w 1970 roku) zostały przełożone na ponad 30 języków. Na ich podstawie powstało wiele seriali i filmów, słuchowisk radiowych i przedstawień teatralnych.

W 1975 roku fińska pisarka otrzymała od polskich dzieci Order Uśmiechu. "W tych książkach każdy znajdzie coś dla siebie, propagują one pogodny stosunek do życia i ideę życzliwości dla wszystkich" - napisali wnioskodawcy.

W fińskim mieście Tampere mieści się Muzeum "Dolina Muminków", a w Naantali nieopodal Turku znajduje się rodzinny park rozrywki, gdzie można spotkać bohaterów książek Jansson.

Artystka urodziła się 9 sierpnia 1914 roku w Helsinkach. Rok Tove Jansson, odbywający się w 2014 roku z okazji stulecia jej urodzin, jest obchodzony również w Polsce, jego koordynatorem jest ambasada Finlandii w Warszawie.

Ze Sztokholmu Daniel Zyśk
PAP