Życie w rolach

,,Komedia. Wujaszek Wania'' - aut. Anton Czechow - reż. Jędrzej Piaskowski - Teatr Zagłębia w Sosnowcu, 17 marca 2023.

Komedia. Wujaszek Wania w repertuarze Teatru Zagłębia to nowe spojrzenie na klasykę, która już niejednokrotnie zawitała na naszych teatralnych scenach.

Zespół Teatru Zagłębia spogląda jednak na tą historię zupełnie inaczej. Oglądając spektakl skupiamy się całkowicie na relacjach jakie łączą bohaterów, na wierzch wychodzi ułuda i nieprzystające do rzeczywistości ramy w jakie wciśnięci są wszyscy mieszkańcy wiejskiego dworku.

Scenografia spektaklu zaskakuje widza od samego początku, po podniesieniu kurtyny naszym oczom ukazuje się pusta scena, chyba jeden z nielicznych razów mamy możliwość zobaczenia jak wygląda tył sceny, całkowicie goły, pozbawiony dekoracji, całkowicie odsłonięty przed naszymi oczami, z widocznymi kablami, grzejnikami, stelażami i wszystkimi innymi elementami jakie zazwyczaj schowane są za zamontowanymi na linach płótnami i dekoracjami.

Ta surowość sceny sprawia, że pozostałe wykorzystane dekoracje i rekwizyty zdają się odstawać na tle całości. Ławki na kółkach obłożone poduszkami i materiałami, które są zarówno kanapą, łóżkiem jaki i meblami werandy, ruchome drzwi, które przesuwane są przez aktorów w zależności od rozgrywanej sceny. Minimalizm w wykorzystaniu innych rekwizytów daje poczucie niepełności na scenie. Jakby rozgrywające się na naszych oczach wydarzenia nie były do końca prawdziwe, jakbyśmy byli świadkami próby teatralnej. Przedstawiony świat nie współgra z akcją dramatu, jakby sam nie godził się z wpychaniem go w ustalone ramy, które i tak nie mają żadnego sensu.

Kostiumy sceniczne wydają się nawiązywać do epoki utworu, nie są one jednak jej dokładnym odwzorowaniem, niekiedy niekompletne lub w ogóle odchodzące od założonego czasu utworu dają poczucie niepełności na scenie, pewnego niedokończenia, jakby były zbiorem przypadkowo połapanych elementów, które w ostatecznym rozrachunku są bardzo mało istotne.

Ponieważ w samym spektaklu najważniejsze nie są bowiem kostiumy, scenografia czy dekoracje, ten spektakl to opowieść o ludzkich relacjach, o rolach w jakie jesteśmy wrzuceni i o pozorach jakie powinniśmy utrzymać. Każdy z domowników niezależnie od swojej własnej woli zmuszony jest do grania pewnej z góry zaplanowanej postaci. Każdy odgrywa postać, która często ogranicza jego własną wolę i działania. Chcąc nie chcąc muszą odnajdywać się w roli żony profesora, lekarza, babci, brzydkiej córki czy wszystkowiedzącego profesora, który tak na prawdę jest zwykłym niedouczonym ignorantem. W świecie tak ścisłych relacji nie ma miejsca na wolność, na zmianę raz obranego toru, nic nie może ulec zmianie. Wraz z rozwojem akcji okazuje się, że odejście od wyznaczonych i przyjętych ról jest wręcz niemożliwe. Ucieczka i próba stworzenia czegoś na nowo nie ma sensu i zawsze skazana jest na porażkę. Wszyscy bohaterowie pomimo braku szczęścia trwają już w raz przyjętych rolach. Każdy sprzeciw wobec zaplanowanego ładu jest szybko duszony w zarodku i zażegnany. Pomimo niezgody i cierpienia w ich życiu nic się nie zmienia, nic nie staje się chociażby w małym stopniu takie jakie by chcieli.

Nie mogąc nic zmienić mogą tylko iść za słowami Soni ,, Trzeba żyć'', w świecie niespełnionych marzeń, nieidealnym, ograniczającym, ale stabilnym, lecz czy ta pozorna stabilność warta jest płaconej za nią ceny?

Spektakl Komedia.Wujaszek Wania pokazuje jak dużą władze mają nad ludźmi role społeczne w jakie niekiedy mimo sprzeciwów są wrzucani; wiążą one ich tak bardzo, że w ostateczności nie są oni w stanie od nich odejść, wprowadzenie jakiejkolwiek zmiany skazane jest na porażkę. Nieważne, że dekoracje, scenografia, kostiumy nie spajają tego świata, pokazują, że jest on niekompletny, wręcz nierealny, to i tak nie można go opuścić, trzymają ich w nim bowiem opresyjne relacje, których nie sposób zakończyć.

Bo jest to spektakl przede wszystkim o relacjach, bez żadnych upiększeń, bez ukrywania, bez zbędnych dodatków, pokazujący to co nas łączy i jak na nas te połączenia wpływają. Jak scena bez dekoracji, tak i ten spektakl pozwala nam zajrzeć w głąb tego co nas łączy, odkryć wszystkie zakamarki i niedoskonałości, pokazać całą prawdę tego co leży między nami i brutalnie nas z nią skonfrontować.

Spektakl Komedia.Wujaszek Wania to spotkanie z relacjami tymi nam znanymi i nieznanymi, prostymi, złożonymi, toksycznymi i uczciwymi. Ze spektaklu płynie nauka o ludziach i o tym co ich łączy.

Warto spędzić wieczór w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, by bliżej poznać tą wersję Wujaszka Wani. Dzięki audiodeskrypcji spektakl ten dostępny jest dla każdego chętnego widza. To kolejny ukłon teatru w stronę odbiorców, bowiem wiele sosnowieckich produkcji posiada przebiegi dostępne dla osób z niepełnosprawnościami podczas których widz może skorzystać z audiodeskrypcji lub pomocy tłumacza języka migowego, teatr proponuje także przebiegi spektakli dla rodziców z dziećmi.

Teatr Zagłębia jest miejscem dla każdego chętnego odbiorcy sztuki.

Jowita Karczyńska
Dziennik Teatralny Katowice
24 marca 2023

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...