Andrzeja Wajdy zmagania z klasyką

Wśród wielu spektakli, które Andrzej Wajda zrealizował dla Teatru Telewizji, znalazł się także "Makbet" z wielką rolą Tadeusza Łomnickiego. Przypomni go TVP Kultura. Spektakl zostanie wyemitowany w wersji zrekonstruowanej cyfrowo z okazji obchodów 60-lecia Telewizji Polskiej

Niewielu jest w polskim teatrze znaczących reżyserów, którzy nie pracowaliby lakże dla Teatru Telewizji. Wystawiali tam Jerzy Jarocki, Krystian Lupa, Maciej Prus, Grzegorz Jarzyna, Agnieszka Glińska i Andrzej Wajda, który na ekran przenosił swoje wybitne spektakle, chociażby "Hamleta", "Noc listopadową", "Zbrodnię i karę". TVP Kultura przypomni zaś "Makbeta" z 1969 roku. 

Spektakl zostanie wyemitowany w wersji zrekonstruowanej cyfrowo z okazji obchodów 60-lecia Telewizji Polskiej. W rolach Makbeta i Lady Makbet zobaczymy Tadeusza Łomnickiego i Magdalenę Zawadzką - aktorów, których w czasie realizacji spektaklu znali wszyscy dzięki filmowi "Ogniem i mieczem" Jerzego Hoffmana. To przewrotne wykorzystanie wizerunku aktorów przez Wajdę miało służyć interpretacji tragedii, w której Szekspirowskie pytanie: skąd się bierze zło w człowieku - zabrzmiałoby z całą ostrością. I udało się. Reżyser nakreślił wnikliwy portret człowieka, którego ambicja i chęć posiadania władzy szybko zaprowadziły na szczyt, ale też doprowadziły do obłędu. Człowieka, który przestał odróżniać dobro od zła.

Jednak do najciekawszych telewizyjnych realizacji Wajdy należą przede wszystkim przeniesienia na mały ekran jego spektakli z krakowskiego Starego Teatru, Należy do nich "Hamlet" z 1992 roku z Teresą Budzisz-Krzyżanowską w roli tytułowej. Reżyser część akcji przeniósł do garderoby, z której bohater wypowiadał swoje monologi. Tym samym Wajda próbował sportretować skomplikowany artystyczny świat, w którym zaciera się granica między życiem scenicznym a prywatnym. Przyglądał się aktorowi, który stawał się Hamletem, i Hamletowi, który stawał się aktorem. Głośno było także o telewizyjnej wersji "Zbrodni i kary" z 1987 roku. Zanim jednak przedstawienie zostało zarejestrowane na potrzeby telewizji, już odbiło się echem niemal na całym świecie. Krytycy grzmieli od zachwytów zwłaszcza nad aktorskim pojedynkiem Jerzego Radziwiłowicza (w roli Raskolnikowa) i Jerzego Stuhra (Porfiry). Wajda, adaptując powieść Dostojewskiego, okroił ją niemal wyłącznie do rozmów między protagonistami. Dlatego spektakl ogląda się (zwłaszcza w domu) jak intrygującą psychologiczną rozgrywkę.

Do najwybitniejszych realizacji telewizyjnych trzeba zaliczyć także "Noc listopadową". Przygotowany na scenie Starego Teatru w Krakowie w 1974 roku został przeniesiony cztery lata później do warszawskich Łazienek (tu narodził się pomysł napisania sztuki podczas pobytu Stanisława Wyspiańskiego w Warszawie w 1898 roku). Przedstawienie zostało na nowo skomponowane i opracowane na potrzeby telewizji. Reżyser zaś w pełni wykorzystał możliwości kamery, manipulowania obrazem i dźwiękiem. Obok wybitnych aktorów krakowskich, m.in. Jana No-wickiego, Teresy Budzisz-Krzyżanowskiej, Jerzego Stuhra, w widowisku zagrała scenografia Łazienek, Belwederu i ulic Starego Miasta. Dramat rozgrywa się w dwóch płaszczyznach - historycznej i metaforycznej. Pierwsza jest niemal kronikarskim zapisem kilkunastu godzin powstania. Ukazuje zatem dramaty postaw Polaków w momencie rozpoczęcia walki zbrojnej, w konfrontacji z postawą Wielkiego Księcia Konstantego, namiestnika cara w Polsce, Druga przedstawia świat bogów rozstrzygających swoje racje. Człowiek staje się tyl ko igraszką w ich rękach.

MAKBET | TVP Kultura | wtorek, godz. 20.20
"Andrzeja Wajdy zmagania z klasyką"



Agnieszka Michalak
Dziennik Gazeta Prawna
15 września 2012
Portrety
Andrzej Wajda