Benefis Bogdana Toszy

Bogdan Tosza - polonista, reżyser spektakli teatralnych, telewizyjnych i radiowych, dyrektor teatrów, pedagog, działacz, animator kultury.
Urodził się 10 sierpnia 1952 w Jaworznie.


Studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (dyplom w 1976 r.), następnie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie na Wydziale Reżyserii Dramatu (1980), w 1998 r. uzyskał tam kwalifikacje I stopnia (doktorat), a w 2010 roku habilitację.

W 1976 r. dostaje angaż w Państwowym Teatrze im J. Słowackiego w Krakowie, gdzie pracuje do 1979 r. Kolejnych w latach 1980 -1981 jest w Teatrze im. L. Solskiego w Tarnowie, w 1981-82 w Państwowym Teatrze im. W. Bogusławskiego w Kaliszu.

W latach 1976-1978 stały recenzent „Gazety Krakowskiej". W 1983 r. stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki (Moskwa i Leningrad). W latach 1987-1988 stypendysta ITI (Hamburg, Thalia Theater).

Od 1990 do 1992 r. przewodniczący sekcji reżyserów ZASP, był w tym czasie stałym felietonistą „Gońca Teatralnego".

W sezonie 1991-1992 był zastępcą dyrektora ds. artystycznych Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, a w latach 1992-2003 był jego dyrektorem naczelnym i Artystycznym.

Poza reżyserowaniem sztuk teatralnych był także inicjatorem i gospodarzem wielu spotkań literackich (m.in. współorganizator wizyty Josifa Brodskiego w Katowicach, który 22 czerwca 1993 r. odebrał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego). W Teatrze Śląskim, za czasu dyrektorowania gościł na spotkaniach z widzami i czytelnikami m.in. Czesława Miłosza, Stanisława Barańczaka, Tomasa Venclovę, Andrzeja Drawicza, ks. Jana Twardowskiego, Egona Naganowskiego i Adama Zagajewskiego. We wrześniu 1996 r. był organizatorem „Dni Güntera Grassa" w Teatrze Śląskim, z udziałem wielu wybitnych tłumaczy literatury polskiej i niemieckiej.

W 2004r. przyjmuje propozycję objęcia stanowiska dyr. naczelnego i artystycznego w Teatrze Polskim we Wrocławiu i sprawuje tę funkcję do 2006 r.

Kolejnym etapem w pracy zawodowej jest Łódź, gdzie w 2010 r. Miasto Dialogu w Łodzi przekazuje Bogdanowi Toszy kierownictwo artystyczne Festiwalu Czterech Kultur. Prowadzi ten festiwal do 2011r.

W 2012r. Marszałek Województwa Małopolskiego powierza Bogdanowi Toszy stanowisko dyrektor naczelnego Filharmonii im. Karola Szymanowskiego. Funkcję tę pełni nadal.

Zadebiutował w 1979 r .wystawiając „Dom Bernardy Alba" F. G. Lorki w Teatrze im. Adama Mickiewicza w Częstochowie, rok później przygotował prapremierę Ireneusza Iredyńskiego „Strach i zachwyt" w Teatrze im. L. Solskiego w Tarnowie. Wcześniej w latach 1976-78 pracował jako stały recenzent teatralny „Gazety Krakowskiej". Późniejszych lat publikuje w „Dialogu", „Zeszytach Literackich", „Tygodniku Powszechnym". Jego felietony publikowane są w „Gońcu Teatralnym", Miesięczniku (?) „ Teatr"1992-93) oraz na antenie radia eM.

W latach 1980 -2011 reżyseruje następujące przedstawienia i widowiska:1979 – Dom Bernardy Alba Federico Garcíi Lorki – Teatr im A. Mickiewicza w Częstochowie,1980 – Strach i zachwyt Ireneusza Iredyńskiego (prapremiera) – Teatr im. L. Solskiego w Tarnowie, 1981 – Zabawa. Na pełnym morzu Sławomira Mrożka – Teatr im. L. Solskiego w Tarnowie,1981 – Co jest za tym murem? Jacka Stwory – Teatr im. W. Bogusławskiego w Kaliszu, 1981 – Mizantrop Moliera – Teatr im. W. Bogusławskiego w Kaliszu, 1982 – Tango Sławomira Mrożka – Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, 1983 – Pieszo Sławomira Mrożka – Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, 1983 – Garbus Sławomira „Mrożka – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1983 – Piłat. Proces Chrystusa Wojciecha Bąka (prapremiera) – Teatr im. W. Bogusławskiego w Kaliszu, 1984 – Dacza Ireneusza Iredyńskiego – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach,1984 – Dwór nad Narwią Jarosława Marka Rymkiewicza (prapremiera) – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1985 – Ostatnia podróż Jonathana Swifta Grigorija Gorina – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1985 – Trzy siostry Anotoniego Czechowa – Teatr im. W. Bogusławskiego w Kaliszu, 1985 – Jak się kochają w niższych sferach Alana Ayckburna – Teatr im. W. Bogusławskiego w Kaliszu, 1985 – Sami ze wszystkimi Aleksandra Gelmana – Teatr Zagłębia w Sosnowcu, 1986 – Klub D. Williamsona – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach,1987 – Mąż i żona Aleksandra Fredry – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1987 – Czego nie widać Michaela Frayna – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach,1988 – Pokojówki Jeana Geneta – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1989 – Casanova Jerzego Żurka (prapremiera) – Teatr Nowy w Łodzi, 1989 – Sługa dwóch panów Carlo Goldoniego – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1989 – Marmur Josifa Brodskiego (prapremiera) – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1991 – Wesele Figara Pierre'a Beaumarchais – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach,1991 – Antygona Jeana Anouilha – Teatr Zagłębia w Sosnowcu,1992 – Letni dzień Sławomira Mrożka – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1992 – Próby dla siedmiu Bogusława Schaeffera – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1992 – Antygona Jeana Anouilha – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1993 – Poławiacze pereł Georges'a Bizeta – Opera Śląska w Bytomiu, 1993 – Toast Bogusława Schaeffera (prapremiera) – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1994 – Wiśniowy sad Antoniego Czechowa – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1994 – Antygona Jeana Anouilha – Teatr Dramatyczny w Ufie (Rosja), 1995 – Antygona w Nowym Jorku Janusza Głowackiego – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1996 – Wróżby kumaka Gűntera Grassa – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1996 – Znaki szczególne Wisławy Szymborskiej – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1997 – Ostatnia taśma. Kołysanka. Kroki Samuela Becketta – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1999 – Akropolis Stanisława Wyspiańskiego – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1999 – Parzyści Beaty Dzianowicz (prapremiera) – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 1999 – Zemsta Aleksandra Fredry – Estrada Katowice, 2000 – Po deszczu Sergi Belbela – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 2001 – Requiem dla gospodyni Wiesława Myśliwskiego – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 2001 – Poskromienie złośnicy Williama Szekspira – Teatr im. J. Osterwy w Lublinie 2002 – Przypadek Klary Dei Loher – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 2002 – Chryje z Polską. Rzecz o Stanisławie Wyspiańskim Macieja Wojtyszki – Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 2003 – Romeo i Julia Williama Szekspira – Teatr im. J. Osterwy w Lublinie, 2003 – Antygona Jeana Anouilha – Teatr im. A. Mickiewicza w Częstochowie, 2004 – Noże w kurach Davida Harrowera – Teatr im. J. Kochanowskiego w Opolu, 2005 – Małe zbrodnie małżeńskie Érica-Emmanuela Schmitta – Teatr Polski we Wrocławiu, 2007 – Opowieści Lasku Wiedeńskiego Odona von Horvatha – Teatr im. J. Osterwy w Lublinie, 2007 – Blackbird Davida Harrowera – Teatr Bagatela w Krakowie, 2007 – Gruba świnia Neila LaBute'a – Teatr im. J. Kochanowskiego w Opolu, 2009 – Widnokrąg Wiesława Myśliwskiego – Teatr im. J. Osterwy w Lublinie, 2010 – Tartuffe albo Szalbierz Moliere'a – Teatr im. J. Osterwy w Lublinie, 2010 – Pamięć wody Shelagh Stephenson – Teatr im. S. Jaracza w Łodzi oraz Teatry Telewizji - 1992 – Kim pani jest? Andrzeja Niedoby,1993 – Meeting Anny Bojarskiej, 2000 – Święty grzech Włodzimierza Dulemby.

Reżyserował przedstawienia dla Teatru Polskiego Radia. Na antenie Radia Katowice w 1990 r.– Proces Brodskiego.

Ponadto poza pracami twórczymi w sezonie 1985-1986 był wykładowcą podyplomowego Studium Instruktorów Teatru w Kaliszu. W kolejnych latach 1987-1988 był stypendysta ITI (Hamburg, Thalia Theater). Od 1990 do 1992 r. pełnił funkcję przewodniczącego sekcji reżyserów ZASP. Będąc dyrektorem Teatru Śląskiego był współorganizatorem i gospodarzem wielu spotkań literackich (m.in. wizyty Josifa Brodskiego w Katowicach, który 22 czerwca 1993 r. odebrał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego). W Teatrze Śląskim gościł na spotkaniach z widzami i czytelnikami m.in. Czesława Miłosza, Stanisława Barańczaka, Tomasa Venclovę, Andrzeja Drawicza, ks. Jana Twardowskiego, Egona Naganowskiego i Adama Zagajewskiego. We wrześniu 1996 r. był organizatorem „Dni Güntera Grassa" w Teatrze Śląskim, z udziałem wielu wybitnych tłumaczy literatury polskiej i niemieckiej.

Od 1992 r. do chwili obecnej jest wykładowcą Wydziału Radia i Telewizji im. K. Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prowadzi zajęcia ze studentami z reżyserii, historii dramatu, i pracy z aktorem. Od ...... i jest nadal wykładowcą w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Dwukrotnie był stypendystą Goethe Institut (Prien/Chiemsee i Berlin) (1993, 2000). W 1995 r. w Wiedniu zostaje seminarzystą w Institut für Kulturwissenschaft (dyplom "Theatre management of international festival and repertory productions").

Od 1996 do 1999 r. pełnił funkcję Przewodniczącego Rady Programowej Radia Katowice S. A. W Krakowie był członkiem Rady Programowej Radia Kraków S.A. (2003 - 2017). Równocześnie jest członkiem Rady Programowej TVP Kraków (2003-2006) .W latach 1997-2003 jest wiceprezesem Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów. W Ministerstwie Kultury i Sztuki przez trzy lata (2001-2003) wchodzi w skład komisji stypendialnej Ministerstwa Kultury i Sztuki.

W 2002 r wydał tom szkiców „Pisane na stronie" i w 2012 r. „Stanisław Wyspiański. Obraz bohatera".

Bogdan Tosza to artysta o bogatym dorobku twórczym. Ponad 40 –letnia działalność artystyczna prowadzona na terenie kraju zawsze prezentowała polską literaturę piękną. Pracował wielokrotnie nad tekstami uwielbianego przez siebie artysty – pisarza, poety dramaturga, scenografa i malarza Stanisława Wyspiańskiego. Świadectwem wykonanych działań artystycznych niech będzie wyreżyserowanie – wystawienie w teatrach tak ogromnej liczby ciekawych programowo przedstawień (patrz jw.) w najważniejszych miastach polskich. Posiadana wiedza w zakresie literatury, sztuki i wiedzy o teatrze, scenografii teatralnej oraz malarstwa jest godna pozazdroszczenia. Dzieli się nią jako wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, z którym współpracuje nieprzerwanie od 26. lat, gdzie prowadzi zajęcia ze studentami Wydziału Radia i Telewizji im. Krzysztofa Kieślowskiego. Jest również wykładowcą w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Malarstwa. Jego pasją jest też muzyka klasyczna. Od 6 lat pełniąc funkcję dyrektora naczelnego Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie realizuje linię programową mającą na celu promowanie muzyki polskiej ze szczególnym uwzględnieniem sylwetki patrona instytucji. W swojej rozleglej artystycznej działalności propaguje kulturę wysoką wzbogaconą o wysoki poziom wykonawczy.

W 2007 r. nakładem Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium" ukazały się jego teksty teatralne pt. Pisane na stronie.

Żona, Elżbieta Tosza, jest dziennikarką i publicystką. Mieszkają w Krakowie.



(-) (-)
Filharmonia Krakowska
11 lutego 2019
Portrety
Bogdan Tosza