Bio - jak biografia

„Bioteatr Agnieszki Przepiórskiej" z podtytułem - komunikacja-relacja-wspólnota emocji jest już trzecią pozycją z serii „Czarnej książeczki z Hamletem" autorstwa Katarzyny Flader-Rzeszowskiej. Pierwsza „Wędrowanie" poświęcona była jednoosobowemu teatrowi Wiesława Komasy, a druga „Wypowiedzieć człowieka" - poezjoteatrowi Tadeusza Malaka.

Dla każdej omawianej postaci Katarzyna Flader-Rzeszowska znajduje osobny kod identyfikacyjny, idealnie określający istotę jej aktorstwa oraz biografię. Tak jest również w przypadku „Bioteatru Agnieszki Przepiórskiej", pozycji, która miała fantastyczną promocję w dniu 12 czerwca 2025 podczas 39. Toruńskich Spotkań Teatrów Jednego Aktora w Teatrze Baj Pomorski w Toruniu. Spotkanie z Agnieszką Przepiórską oraz Katarzyną Flader-Rzeszowską prowadził Tomasz Miłkowski.

Pierwsze zdanie „Wstępu" monografii „Teatr biograficzny Agnieszki Przepiórskiej jest zjawiskiem unikatowym" określa jej klimat. Autorka bardzo szczegółowo uzasadnia nadzwyczajność rodzaju tego teatru, przechodząc od pojęcia monodramu do jego istoty w odniesieniu do aktorki, która w swojej pracy artystycznej wybrała spektakle jednoosobowe, nadając im głęboki sens.

Katarzyna Flader-Rzeszowska pisze o przyczynach wyboru biografii kobiet skomplikowanych, tragicznych, intrygujących, które stają się płaszczyzną dla podjęcia rozmowy aktorki z publicznością o konkretnych kobietach, przekładających się na aktualne problemy naszego społeczeństwa. I dodaje, że „monodram jest gatunkiem teatralnym szczególnie nadającym się do ukazania życiorysu jednostki czy pewnego wycinka z jej biografii". A poza tym, odsłania jej przeżycia, doznania psychiczne i wewnętrzne przemiany. Koncentruje się na momentach przełomowych, a także ukazuje jednocześnie życie codzienne.

Autorka tłumaczy, dlaczego przyjęła zasadę chronologicznego opisywania kolejnych jednoosobowych biospektakli Agnieszki Przepiórskiej. – Zakładam bowiem, że z każdym tytułem aktorka dokłada ważny element do budowania zwartej koncepcji teatru biograficznego i herstorycznego oraz rozwija autorskie środki wyrazu" – czytamy. I trzeba przyznać, że Katarzyna Flader-Rzeszowska konsekwentnie i z korzyścią dla czytelnika przestrzega tego założenia. Co więcej, perfekcyjnie panuje na materiałem tekstowym, rzeczywiście „uzupełniając" każdy następny omawiany monodram tymi wartościami artystycznymi, którymi Agnieszka Przepiórska go wzbogaca. W ten sposób śledzimy rozwój artystyczny aktorki od monodramu „I będą święta" po sięgający wyżyn aktorskiego kunsztu w spektaklu „Ocalone".

Wraz z opisami koncentrującymi się nad zasadnością wyboru określonych postaci kobiecych przez Agnieszkę Przepiórską, autorka rozszerza obszar przygotowań do spektaklu na osoby z nią współpracujące. Ukazuje jak ogromna jest rola autorów scenariusza i reżyserów. Jak silnie powiązane są między nimi ich estetyczne odczucia, emocje, jak tworzy się wspólna płaszczyzna do pracy, jak kształtują się relacje.

Reżyserka Anna Gryszkówna i reżyser Piotr Ratajczak, scenarzysta Piotr Rowicki, to wieloletni artyści współpracujący z Agnieszką Przepiórską. A także i ogromny zespół realizatorów konstruujący te unikatowe bio-monodramy. Nie bez powodu autorka pisze o swoistym „teatralnym laboratorium", w którym Agnieszka Przepiórska poszukuje odpowiedniego języka dla swojego bioteatru. Odkrywa drogi scenicznej ekspresji, eksperymentuje z projekcjami video, współpracuje z kompozytorami.

Katarzyna Flader-Rzeszowska stworzyła niepowtarzalną opowieść nie tylko dla znawców zajmujących się materią monodramów. Stworzyła opowieść o wyjątkowej kobiecie-aktorce, studiującej u wielkich teatralnych mistrzów, o tym, jak powstają jej wyjątkowe sceniczne arcydzieła, a także i o tym, dlaczego widzowie dzielą z aktorką i z jej bohaterkami naprawdę głębokie emocje.

Agnieszka Przepiórska niewątpliwie już wpisała się w historię polskiego monodramu. I co ważne, jej spektakle stają się „faktami twórczymi", inspirującymi, podpowiadającymi i zachęcającymi do dalszych poszukiwań. Niejednokrotnie dzięki jej premierom, jak pisze Katarzyna Flader-Rzeszowska, a także pod wpływem pospektaklowych dyskusji oraz rozmów, sięgają po twórczość bohaterek monodramów, poznają ich biografie, docierają do wielu historycznych źródeł, dają też własne świadectwa. Autorka w „Zakończeniu" cytuje ważne słowa Agnieszki Przepiórskiej. - Opowiadam, bo wierzę, że słowa mają moc.

Tak jak otwierający książkę wiersz Zuzanny Ginczanki „Wyjaśnienie na marginesie".

„Nie powstałam
z prochu,
nie obrócę się
w proch.
Nie zstąpiłam
z nieba
i nie wrócę do nieba.
Jestem sama niebem,
tak jak szklany strop.
Jestem sama ziemią,
tak jak rodna gleba.
Nie uciekłam
znikąd
i nie wrócę
tam.
Oprócz samej siebie nie znam innej dali.
W wzdętym płucu wiatru
i w zwapnieniu skał
muszę
siebie
tutaj
rozproszoną
znaleźć".
__

"Bioteatr Agnieszki Przepiórskiej" - aut. Katarzyna Flader-Rzeszowska - Wydawnictwo: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Polska Sekcja AICT/Klubu Krytyki Teatralnej Stowarzyszenia Dziennikarzy RP; Seria: Czarna książeczka z Hamletem; Projekt okładki serii: Kaja Żurowska-Giers; Miejsce i rok wydania: Warszawa 2025; Oprawa: miękka; Ilość stron: 301; ISBN 978-83-8281-604-4; ISBN 978-83-954374-5-8.

 

Ilona Słojewska
Dziennik Teatralny Kujawy
4 lipca 2025