Gracjan Roztocki - transformacje!

Gracjan Pan, czyli spektakl konkursowy tegorocznego Festiwalu Reżyserskiego „Interpretacje", to musical poświęcony życiu i niebanalnej twórczości Gracjana Roztockiego, który zasłynął jako twórca, przede wszystkim w sieci internetowej.

Cezary Tomaszewski, reżyser spektaklu, stworzył pewnego rodzaju historię o człowieku, który w sposób szczególny został wystawiony na ocenę społeczeństwa w Polsce. Jego oryginalny styl ubierania, niespotykana osobowość, groteskowość i specyficzne poczucie humoru, wzbudza w odbiorcach wiele skrajnych emocji i odczuć. Tomaszewski w rozmowie online, która odbyła się tuż po emisji musicalu na platformie internetowej w ramach festiwalu, słusznie stwierdził, że wielu mówi o Gracjanie w sposób niewłaściwy, nazywając go chorym psychicznie czy głupcem. Ma on też wielu sympatyków, którzy śledzą jego działalność artystyczną w sieci.

"Gracjan wygląda jak cherubinek albo Piotrek z bajki o zaczarowanym ołówku. Blondasek obcięty na grzybka, w kolorowej koszulce, spodenkach naciągniętych nad pępek, sandałach i skarpetkach w ciapki. Nie jest pierwszym dzieckiem YouTube, ale chyba najbarwniejszym, i nie chodzi tylko o pstrokate ciuszki." 1).

Reżyser dostrzegł w osobowości Gracjana coś intrygującego. Zainspirowany wraz z zespołem aktorskim Teatru Capitol we Wrocławiu, wygenerował współczesną opowieść o akceptacji, indywidualności, zachowaniu własnej tożsamości. Poruszył problemy społeczne XXI wieku, takie jak kontrasty kulturowe, odbiór i szerokie rozumienie sztuki współczesnej, zjawiska i procesy generowane przez pop-kulturę czy umasowienie kultury i sztuki.

Spektakl został zrealizowany w estetyce musicalu komediowo-groteskowego. Scenografię zaaranżowano w bieli, na scenie ustawiono schody, krzesła, w tle widoczne jest słońce (ikona jego malarskich obrazów) z napisem "Gracjanland". W prawym rogu widać ogromną, karykaturalną, uśmiechniętą twarz Gracjana, którą recenzenci opisują następująco:

"W ogromnej głowie (stylizowanej na głowę Gracjana) kryje się jednak mikrofalówka (działająca!) i półka z przyborami, a w nieco upiornym drzewie – druga część kuchni, z lodówką. W pewnym momencie na scenę spadają zaś spore kamienie z gąbki – jak dowiadujemy się, to kamienie hejtu, z których wyczytać można wulgarne komentarze odnośnie Gracjana Roztockiego i jego twórczości." 2).

Aktorzy i aktorki występują w perukach oraz strojach przypominających postać Gracjana. Warstwa muzyczna spektaklu pełni funkcję odsyłacza do twórczości Roztockiego, do jego wizji świata, współczesności, w której tak trudno zdobyć się na bycie autentycznym. We wstępie do publikacji Kultura dźwięku, Michał Libera wyraźnie zaznacza, że pojawiły się nowe obszary muzyczne, które odsłaniają przed nami czasowe oraz kulturowe zróżnicowania 3). Różnorodność dźwięków współczesnego świata i możliwość używania ich w zakresie tworzenia muzyki wywołuje jej wyzwolenie spod klasycznych wzorców. Wskutek postępu cywilizacyjnego, pojawienia się nowych technologii, a przede wszystkim medium elektronicznego, komponowanie muzyki jest dla twórcy bardzo często wyzwaniem i eksperymentem 4). Dzieła artysty, kompozytora, śpiewaka, DJ-a, z zawrotną prędkością trafiają do sieci internetowej, zyskując przy tym wielu odbiorców w stosunkowo krótkim czasie. Muzyka Gracjana Roztockiego jest mieszaniną gatunków, pop-kulturowych znaczeń, a ostateczną wartość jego twórczości nadają internauci. W polu społecznej, medialnej komunikacji XXI wieku, każdy artysta poddany jest bezlitosnej krytyce, bądź żywej fascynacji. Tomaszewski stworzył pewnego rodzaju muzyczno-plastyczny kolaż teatralny, dzięki któremu widzowie przenoszą się do świata wielowymiarowej re-kreacji.

__

1) M. Zasada, Gracjan. Nie dla idiotów?, "Polska Times", dostęp online: https://polskatimes.pl/gracjan-nie-dla-idiotow/ar/50672

2) M. Obarska, "Gracjan Pan", reż. Cezary Tomaszewski, "Culture.pl", dostęp online: https://culture.pl/pl/dzielo/gracjan-pan-rez-cezary-tomaszewski

3) Zob. Ch. Cox, D. Warner (red.), Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, Gdańsk 2010, s. 13.

4) Tamże, s. 42, 43.

Fotografie wraz z plakatem zostały pobrane ze strony internetowej Teatru Capitol w Warszawie. Dostęp: https://www.teatr-capitol.pl/gracjan-pan-konferencja-prasowa/

Sinitta Kazek
Dziennik Teatralny Kraków
5 grudnia 2020