Grzech przeszłości

"Cyjanek o piątej" to przewrotna historia autorstwa Pavla Kohouta, którą na potrzeby sceny Teatru Polskiego w Warszawie zaadaptowała Dorota Ignatjew.

Pavel Kohout to jeden z najbardziej znanych czeskich pisarzy i dramaturgów współczesnych. W swoim życiorysie ma także zapisaną chlubną kartę opozycjonisty. Jego najbardziej znane dramaty to: "Biedny morderca" (premiera na Broadwayu w 1976 roku), "Kolega wariata", "Pożar w suterenie", czy "Maria walczy z aniołami". W swojej twórczości bardzo często odwołuje się do własnych politycznych przeżyć (totalitarne państwo, represja, emigracja, problem żydowski). Jednak fakt, że jest Czechem sprawia, ze w jego utworach tragedia ściśle powiązana jest z groteską, a więc "czeski śmiech przez łzy". Trochę mniej tego śmiechu jest w "Cyjanku o piątej", gdyż i temat wydaje się nie być do śmiechu. W spokojny żywot Zofii Lass (Ewa Gołębiowska-Makomaska) - pisarki, autorki jednej, ale bestsellerowej powieści (pamiętnika o żydowskiej dziewczynie z getta), wkracza Irena (Małgorzata Sadowska). Jedna wizyta zmieni życie obu kobiet. Za grzechy przeszłości przyjdzie sławnej literatce odpokutować. Okaże się bowiem, że Irena jest uratowaną córką głównej bohaterki powieści. A sama powieść okaże się być nie fikcją, ale autentyczną relacją z życia getta. Jedno spotkanie, jedna rozmowa zadecyduje o ich losie. Żadna z nich nie jest do końca postacią moralnie czystą. Szczegółów nie zdradzę, gdyż śledzenie akcji scenicznej jest najciekawsze z całego przedstawienia. W tekście sztuki tkwi cały dramatyzm, którego niestety zabrakło na scenie. Reżyserka przeniosła akcję w 1968 rok, tym samym znacznie odmłodziła bohaterki sztuki Kohouta. Podkreślić warto, że tym razem stosunki polsko-żydowskie opowiedziane zostały bez uprzedzeń, patosu i przedstawiania racji tylko jednej strony. Teatr Polski w Warszawie Pavel Kohout "Cyjanek o piątej" przekład: Krystyna Krauze opracowanie tekstu i reżyseria: Dorota Ignatjew konsultacja artystyczna: Władysław Kowalski konsultacja scenograficzna: Diana Marszałek światło: Tomasz Wert opracowanie muzyczne: Teresa Wrońska Obsada: Ewa Gołębiowska-Makomaska, Małgorzata Sadowska, Dorota Ignatjew Premiera: 10.03.2007r. Spektakl przygotowany w ramach Sceny Inicjatyw Aktorskich.

Łukasz Karkoszka
Dziennik Teatralny Katowice
19 czerwca 2008