Henryk Baranowski (1943 - 2013)

Urodził się 9 lutego 1943 w Tarnopolu. Zmarł 27 lipca 2013 w Brwinowie.

W 1968 ukończył Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego (1968), a w 1973 Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W 1993 roku został dyrektorem Teatru Małego w Warszawie. W latach 2003 do 2007 roku był dyrektorem Teatru Śląskiego w Katowicach.

Debiutował jeszcze podczas studiów reżyserskich - 28 listopada 1968, jako asystent Jana Maciejowskiego, reżysera spektaklu „Becket, czyli honor Boga" Jeana Anouilha w warszawskim Teatrze Powszechnym w Warszawaie. 14 stycznia 1971 już samodzielnie wyreżyserował „Pokojówki" Jeana Geneta w Teatr Ateneum w Warszawie. W tym samym roku był asystentem Erwina Leistera przy produkcji pierwszego swojego spektaklu muzycznego „Zemsta nietoperza" Johanna Straussa w Operetce Warszawskiej (premiera 11 czerwca 1971).

W latach 1972 – 2004 reżyserował w teatrach w Poznaniu, Kaliszu, Bydgoszczy, Koszalinie, Szczecinie, Olsztynie, Warszawie i Katowicach min. „Szkołę żon", „Męża i żonę", „Upiory", „Damę Kameliową", „Pokojówki", „Ich czworo", „Iwonę, księżniczkę Burgunda" i „Proces".

Ma na swoim koncie reżyserię kilku spektakli muzycznych jak wspomniana już „Zemsta nietoperza" w warszawskiej operetce oraz w Teatrze Wielkim w Poznaniu, a także „Rigoletto" Rigoletto Giuseppe Verdiego w Operze krakowskiej (28 marca 2004), „Cyrulik sewilski" Gioacchino Rossiniego w Teatrze Wielkim w Łodzi (14 kwietnia 2007) oraz „Napój miłosny Gaetano Donizettiego w Operze krakowskiej (2 grudnia 2012). W wielu przedstawieniach był także twórcą scenografii.

Szczególnym spektaklem Henryka Baranowskiego była inscenizacja „Makbeta" wyreżyserowana 31 marca 2006, w czasie pełnienia obowiązków dyrektora Teatru Śląskiego. Cechował ją inscenizacyjny rozmach Zaproszeni do realizacji zostali również angielscy aktorzy - Naomi Sorkin, która zagrała nową postać Czarnego Anioła, i Peter Tate jako Makbeth. Zatem ze sceny wybrzmiały również strofy w języku Szekspira.

Ostatnim wyreżyserowanym przez niego niemuzycznym spektaklem był „Stara kobieta wysiaduje Tadeusza Różewicza w krakowskim Teatrze Ludowym (9 grudnia 2006), z Anną Polony w roli Starej Kobiety.

Dla Teatru Telewizji wyreżyserował min. „...Tak chcę tak" Jamesa Joyce'a (30 września 1992), „Dla Fedry" Pera Olova Enquista (29 stycznia 1998) i „Noc jest matką dnia" Larsa Noréna z kreacjami aktorskimi Jana Peszka i Haliny Łabonarskiej (18 kwietnia 2004).

Jako aktor filmowy zagrał min. główną rolę u Krzysztofa Kieślowskiego w „Dekalogu I", gdzie wcielił się w postać naukowca, racjonalisty i ateisty, który zbytnio zaufał możliwościom współczesnej nauki.

Reżyserował także w Teatrze Polskiego Radia: „Dziewannę" Jacka Dobrowolskiego (6 listopada 2011), „Sen o królu Dawidzie" Helmuta Kajzara (22 stycznia 2012), „Tułaczy" Jamesa Joyce'a (13 maja 2012) i „Gdy wstaniemy z martwych" Henrika Ibsena (23 grudnia 2012).

Do jego najważniejszych osiągnięć reżyserskich należą: kontrowersyjne „Dziady" w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie (1975), „Dzień dobry i do widzenia" (1976), „Zamek" (1976) na podstawie Franza Kafki, „Peepshow" (1992), które zostało wyróżnione James Jefferson Award dla najlepszego przedstawienia sezonu w Chicago, oraz „Echnaton" (2000). W 2004 roku wystawił w Nowosybirskim Teatrze Opery i Baletu „Życie z idiotą" Alfreda Schnittkego według prozy Wiktora Jerofiejewa, które otrzymało Wszechrosyjską Maskę Operową dla najlepszego przedstawienia operowego w Rosji.

Zmarł w Brwinowie, na chorobę nowotworową. Został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie.

Nagrody:
1976 - Toruń - XVIII FTPP - nagroda za adaptację i reżyserię przedstawienia "Zamek" wg Franza Kafki w Teatrze im.Stefana Jaracza w Olsztynie
1977 - Szczecin - XII OPZTMF - III nagroda publiczności dla przedstawienia "Dzień dobry i do widzenia" Athola Fugarda w Teatrze im.Stefana Jaracza w Olsztynie
1991 - Nagroda Polskiego Ośrodka ITI
rok otrzymania: 1991
1933 - dyplom ministra MSZ za wybitne zasługi dla kultury polskiej w świecie w 1992 roku
2000 - Łódź - Złota Maska za reżyserię przedstawienia operowego "Echnatona" Philipa Glassa w Teatrze Wielkim w Łodzi
rok otrzymania: 2000
2001 - Łódź - Srebrna Łódka - nagroda sekcji teatralnej Towarzystwa Przyjaciół Łodzi dla najlepszego przedstawienia roku: "Echnaton" Philipa Glassa w Teatrze Wielkim w Łodzi
2004 - Wszechrosyjska Złota Maska (dla najlepszego reżysera operowego działającego w Rosji) za reżyserię opery "Życie z Idiotą" Alfreda Schnittkego w Nowosybirskim Teatrze Opery i Baletu.
2007 - Śląsk - Złota Maska za przedstawienie "Makbet" w Teatrze Śląskim w Katowicach

Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
10 lutego 2024