Igor Przegrodzki (1926 – 2009)

Urodził się 15 kwietnia 1926 w Landwarowie k/Wilna. Zmarł 27 lipca 2009 w Konstancinie-Jeziornie.

Aktorstwa uczył się w czasach okupacji w tajnym Studium Teatralnym w Wilnie. Jego debiut teatralny w roli Freda w Pigmalionie George'a Bernarda Shawa miał miejsce w marcu 1945 na scenie Teatru na Pohulance.

Ostatnie lata życia spędził jako aktor warszawskiego Teatru Narodowego. Jednak przez większość kariery związany był z wrocławskim Teatrem Polskim, gdzie stworzył dziesiątki słynnych ról: m.in. starego w Krzesłach Ionesco, starego aktora w Garderobianym Harwooda i króla-ojca w Ślubie Gombrowicza. W swojej karierze stworzył ponad ćwierć tysiąca kreacji w spektaklach Teatru Telewizji, w filmach i serialach oraz w Polskim Radiu. Jego debiutanckim filmem była „Pętla" wyreżyserowana przez także wtedy debiutującego w kinie Wojciecha Jerzego Hasa (1957). Ostatnią rolą była postać biskupa w „Bezmiarze Sprawiedliwości" w reżyserii Wiesława Saniewskiego (2008).

W Teatrze Telewizji jego „debiut", to postać Komendanta w „Kandydzie" Voltera w reżyserii Jerzego Krasowskiego (premiera 26 października 1964). Wystąpił tam w ponad sześćdziesięciu spektaklach wyreżyserowanych m. in. przez Kazimierza Brauna, Wiesława Wodeckiego, Krystynę Skuszankę, Cezarego Łagiewskiego, Witolda Orzechowskiego, Eugeniusza Korina, Macieja Wojtyszkę, Andrzeja Wajdy, Jana Englerta i wielu innych.

Piękną kartę zapisał w Teatrze Polskiego Radia, 29 sierpnia 1950, rozpoczynając rolą Przewodnika chóru w „Odprawie posłów greckich" Jana Kochanowskiego w reżyserii Edmunda Wiercińskiego. Tutaj także uczestniczył w spektaklach wielkich radiowych twórców teatralnych: Maria Wiercińska, Helena Małachowska, Zofia Pieńkiewicz-Malanowska, Waldemar Modestowicz czy Jan Warenycia. 

Zajmował sie także reżyserią teatralną, miał w swoim dorobku ponad 20 przedstawień w teatrach dramatycznych, operach i teatrach muzycznych.

Uczył na Wydziale Wokalnym Akademii Muzycznej we Wrocławiu, pełnił funkcję dziekana w PWST w Krakowie, przez pięć lat był dyrektorem Teatru Polskiego, był też wykładowcą w Studium Dramatycznym przy Teatrze. Grał w przedstawieniach wielu uznanych reżyserów: od Tadeusza Minca, przez Jerzego Grzegorzewskiego, po Pawła Miśkiewicza. Msza pogrzebowa w jego intencji odbyła się 3 sierpnia 2009 w kościele Środowisk Twórczych w Warszawie. Aktora pochowano dzień później na Cmentarzu św. Wawrzyńca przy ul. Bujwida we Wrocławiu.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia:
1953 - Złoty Krzyż Zasługi
1960 - Nagroda na I Festiwalu Teatrów Śląska i Opolszczyzny za rolę Poety w spektaklu Wesele Stanisława Wyspiańskiego w Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu
1964 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1965 - Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Złota Iglica – siedmiokrotnie (1966, 1970, 1971, 1973, 1974, 1975, 1980)
Srebrna Iglica – czterokrotnie (1967, 1969, 1976, 1977)
1971 - Nagroda na XII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Robespierre'a w spektaklu Thermidor Stanisławy Przybyszewskiej w Teatrze Polskim we Wrocławiu
1971 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia
1975 - Medal 30-lecia Polski Ludowej
1976 - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
1976 - Nagroda na XVII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę ojca w spektaklu Ślub Witolda Gombrowicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu
1977 - Złota Odznaka "Zasłużony dla miasta Wrocławia i województwa wrocławskiego"
Honorowa Złota Iglica – pięciokrotnie (1978, 1979, 1981, 1988, 1992)
1979 - Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia za twórczość artystyczną w dziedzinie teatru, za całokształt osiągnięć aktorskich
1980 - Nagroda na VI Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Szambelana w spektaklu Pan Jowialski Aleksandra Fredry w Teatrze Polskim we Wrocławiu
1981 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za szczególne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej w PWST w Krakowie (filia we Wrocławiu)
1982 - Odznaka Zasłużony Działacz Kultury
1982 - Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji I stopnia (zespołowa) za osiągnięcia aktorskie
1985 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
1985 - Iglica 40-lecia
1986 - Nagroda na XII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Fizdejki w spektaklu Janulka, córka Fizdejki
1986 - Nagroda na XXV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Laurentego w spektaklu Na czworakach
1988 - Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznana przez redakcję miesięcznika "Teatr" za rolę Iwana Wasiliewicza w Powieści teatralnej Michaiła Bułhakowa w reż. Macieja Wojtyszki w Teatrze Telewizji
1989 - Złoty Wawrzyn Grzymały
1990 - Złoty Wawrzyn im. Adama Grzymały-Siedleckiego
1992 - Grand Prix na XXXII na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Sira w 2004 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
1994 - Wyróżnienie na VI Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Eksperymentalnych w Kairze, za rolę starego w spektaklu Krzesła Eugene'a Ionesco w Teatrze Polskim we Wrocławiu
1994 - Nagroda I stopnia na XXXIV na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę starego w spektaklu Krzesła Eugene'a Ionesco w Teatrze Polskim we Wrocławiu
1997 - Nagroda Główna na XXXVII Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Berengera I w przedstawieniu Król umiera czyli Ceremonie Eugene'a Ionesco w Teatrze Polskim we Wrocławiu
1999 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki w dziedzinie teatru w zakresie sztuki aktorskiej
2003 - "Złoty Ratusz" – nagroda przyznana przez Muzeum Miejskie we Wrocławiu
2006 - Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis"
"Garderobianym" w Teatrze Polskim we Wrocławiu

Źródło: Wikipedia, Culture.pl, FilmPolski, e-teatr

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
15 kwietnia 2024