Islandczycy w Teatrze Miniatura

W dniach od 19 do 21 października Teatr Miniatura będzie gościć artystów z Islandii, którzy w ramach projektu "Blue Planet" zrealizują spektakl "Błękitna planeta" na podstawie książki Andriego Snaer Magnasona.

Do Gdańska przyjadą reżyser spektaklu Erling Jóhannesson (na zdjęciu) oraz muzycy z zespołu Múm Gunnar Örn Tynes i Örvar óreyjarson Smárason. W spotkaniu weźmie również udział przedstawiciel partnera, islandzkiego Stowarzyszenia Teatrów Niezależnych, Gunnar Ingi Gusteinsson.

"Błękitna planeta" została napisana w Islandii podczas wielkiego poruszenia w debacie na temat ochrony przyrody i korzystania z jej zasobów. To był gorący temat w Islandii przez długi czas, ale zmienił kierunek właśnie na początku tego wieku. Ta zmiana w debacie wywołana była przede wszystkim projektem nazywanym największym projektem w historii Islandii, a polegającym na budowie gigantycznej Hydroelektrowni Kárahnjúkar dla jednego z największych producentów aluminium na świecie, koncernu Alcoa. W tym samym czasie wzrastała również ogólnoświatowa świadomość dotycząca ochrony środowiska - debata na temat ochrony środowiska zawsze powinna być debatą na poziomie globalnym, a nie lokalnym. To podejście było zupełnie nowe dla małego kraju, który swój byt zbudował na korzystaniu z ziemi i morza. Wykorzystanie zasobów środowiska miało zawsze wyższą pozycję niż jego ochrona w publicznej retoryce.

Andri Snaer Magnason był pionierem zmiany retoryki w Islandii w kierunku świadomego myślenia o ochronie środowiska, w dużym stopniu także wśród artystów. "Błękitna planeta" została wydana na początku tej zmiany i wtedy jeszcze wydawała się tylko piękną historią o dzieciach z podtekstem moralnym, do którego każdy może się odnieść. I to na pewno część znaczeń. Jednak pozostaje cały - bardzo polityczny - kontekst odnoszący się do społeczeństwa, dla którego ta książka została napisana. Niedługo potem Andri Snaer napisał książkę tym razem dla dorosłych: "Dreamland. A Self-help Manual for a Frightened Nation". Ta książka dosłownie wywróciła debatę w Islandii do góry nogami i żadna książka przez dekady nie wywarła takiego wpływu na islandzką politykę i debatę publiczną. Tak więc chcąc zrozumieć znaczenia i sposób myślenia autora "Błękitnej planety", musimy też wziąć pod uwagę, jak rozwinęła się sytuacja po jej powstaniu, jakiego procesu była ona wyrazem.

"Błękitna planeta" to historia społeczności dzieci, społeczeństwa opartego na radości, która ma źródło w sercu każdego dziecka. Wszystko jest zdominowane przez radość i szczęście, a szczęście w sercach dzieci chroni je przed wszelkim złem. Dlatego są wiecznie młode. Stąd zaczynamy naszą podróż. Ze szczęśliwego otoczenia czystego serca.

Na planecie pojawia się intruz, który z początku wydaje się bardzo sympatyczny, wnosi wiele zabawy i radości, proponuje rzeczy, o których dzieci nie miały pojęcia, że im ich brak. Ale muszą za to zapłacić - odrobiną radości z serca. Oddając czystość serca, stajesz się dorosłym, a dorośli są kontrolowani przez takie cechy, jak próżność czy chciwość. W "Błękitnej planecie" widać te stadia rozwoju - od szczęśliwego społeczeństwa do spotkania obcego Gledi Glaumura (w polskiej wersji Cezary Nakręcony). Główni bohaterowie, Brimir i Hulda, gubią się w ciemności, a potem wracają z bolesną wiedzą, jak ich zachowanie wpłynęło na życie innych na ich planecie. To doświadczenie prowadzi do konkretnego rezultatu.

O projekcie "Blue Planet"

"Blue Planet" to projekt artystyczny współfinansowany z funduszy EOG, który Miejski Teatr Miniatura realizuje we współpracy z Islandzkim Stowarzyszeniem Teatrów Niezależnych. W ramach projektu zostanie zrealizowany spektakl na podstawie wielokrotnie nagradzanej książki "The Story of the Blue Planet" Andri Snr Magnasona (m.in. Islandic Literary Prize, Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Janusza Korczaka, West Nordic Children's Book Prize) w reżyserii Erlinga Jóhannessona z muzyką zespołu Múm i udziałem zespołu artystycznego Teatru Miniatura. Premiera spektaklu jest zaplanowana na 17 maja 2014 roku. Elementem projektu będą również kilkudniowe spotkania z kulturą islandzką, których program zostanie przygotowany w ścisłej współpracy z islandzkim partnerem. Powstałe przedstawienie zostanie zaprezentowane kilkakrotnie w Islandii i wejdzie na stałe do repertuaru Miniatury.

Przy okazji premiery spektaklu odbędzie się również premiera polskiego wydania "The Story of the Blue Planet" w tłumaczeniu Jacka Godka, które przygotowuje Wydawnictwo EneDueRabe.

Andri Snr Magnason

Pochodzący z Islandii autor książki "The Story of the Blue Planet" oraz sztuki "Blue Planet". Urodził się w 14 lipca 1973 roku w Rejkiawiku. Studiował literaturę islandzką na Uniwersytecie w Islandii. Jest autorem powieści, wierszy, sztuk teatralnych, opowiadań, esejów. Jest także współreżyserem pełnometrażowego filmu dokumentalnego na podstawie własnej książki "Dreamland" o tym samym tytule (2010), który jest wyrazem aktywnej walki autora z niszczeniem islandzkiej przyrody. Jego powieść "Love Star" została wybrana powieścią roku przez islandzkich księgarzy w 2002 roku i otrzymała Nagrodę Literacką DV oraz nominację do Nagrody Literackiej Islandii i Philip K. Dick Award. Została także wydana w Niemczech, USA i na Węgrzech.

Książka "The Story of the Blue Planet" jako pierwsza książka dla dzieci otrzymała islandzką Nagrodę Literacką i została przetłumaczona na ponad 25 języków. Otrzymała także Honorową Nagrodę im. Janusza Korczaka w 2000 roku oraz West Nordic Children's Book Prize w 2002 roku.

Sztuka "Blue Planet" została wystawiona w wielu teatrach na świecie, m.in. na głównej scenie Young People's Theatre w Toronto w 2005 roku (spektakl otrzymał nominację w kategorii "produkcja roku" Dora Awards), a w kwietniu 2013 została zrealizowana na tej scenie ponownie. Wystawił ją również Narodowy Teatr Islandzki, miejskie teatry w Waasa i Lahti w Finlandii oraz w Lucernie w Szwajcarii. Odbyły się także pokazy mniejszych produkcji i czytań w Cafe Theater w Londynie, Teatrze Maksima Gorkiego w Berlinie i w Islamabadzie (Pakistan).

Andri Magnason jest autorem czterech sztuk: "Opera Natures" (wystawiona w 1999 roku) "Saga Ulfhams" (wystawiona w 2004 roku), "Wieczne szczęścia" (2007) i "Wieczne nieszczęścia (2009). Jest laureatem nagrody Kairos 2010 r., która jest przyznawana przez Alfred Toepfer Stiftung FVS w Hamburgu. Mieszka w Rejkiawiku, ma czworo dzieci i właśnie pracuje nad ukończeniem swojej nowej książki dla dzieci.

Erling Jóhannesson

Islandzki aktor i reżyser, absolwent Icelandic Dramatic School of Acting. Współzałożyciel i dyrektor artystyczny w latach 1994-2009 jednego z największych profesjonalnych teatrów niezależnych w Islandii - The Hafnarfjörur Theatre, realizującego w większości repertuar oparty na współczesnych sztukach islandzkich pisanych na potrzeby teatru. Teatr wyprodukował ponad 60 spektakli, współpracując z wieloma znanymi islandzkimi pisarzami, m.in. takimi, jak Árni Ibsen, Jón Atli Jónasson and Andri Snr Magnason. Erling brał udział w większości spektakli teatru jako aktor, reżyser lub producent, jednocześnie realizując projekty telewizyjne, filmowe oraz pracując jako wykładowca. Reżyseruje również słuchowiska radiowe dla islandzkiego radia RUV (w 2012 roku otrzymał najważniejszą teatralną nagrodę islandzką Gríman w kategorii "najlepszy spektakl radiowy") oraz prowadzi wykłady w islandzkiej szkole filmowej. Jest również członkiem zarządu The Performing Arts Association LSI, Nordic Theatre Association oraz Islandzkiego Stowarzyszenia Teatrów Niezależnych.

"The Story of the Blue Planet" Andriego Magnasona w wyrazisty, a jednocześnie metaforyczny i inspirujący wyobraźnię sposób mówi o problemie odpowiedzialności za słabszych i mniej uprzywilejowanych, o tym, w jaki sposób to, jak żyjemy wpływa na innych zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i globalnym. "The Story of the Blue Planet pokazuje dzieciom sytuację, w której komfort jednej społeczności jest zabezpieczany kosztem innej. Zadaje pytanie, ile jesteśmy w stanie poświęcić, żeby naprawić taką sytuację" - pisał recenzent kanadyjskiej premiery z "Toronto Sun", natomiast jury Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Janusza Korczaka motywowało swój werdykt tak: "Przyznajemy nagrodę Andriemu Magnasonowi, autorowi The Story of the Blue Planet za interesującą literacką parabolę stawiającą dzieci wobec wyboru między być a mieć". Na początku 2013 roku książka Magnasona otrzymała Nagrodę Honorową Green Earth Book Award amerykańskiej fundacji The Nature Generation.

Adaptacja sceniczna "The Story of the Blue Planet" została zrealizowana w Islandii, Szwajcarii, Kanadzie (dwukrotnie) i Finlandii (dwukrotnie), ciesząc się wielkim powodzeniem (w Toronto była nominowana w kategorii "spektakl roku" Dora Awards 2005).

Fundusze EOG

Poprzez fundusze EOG i fundusze norweskie, Islandia, Liechtenstein i Norwegia przyczyniają się do zmniejszania nierówności społecznych i ekonomicznych oraz wzmacniania relacji dwustronnych z państwami beneficjentami w Europie. Trzy państwa ściśle współpracują z UE na podstawie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Porozumienie EOG).

(-) (-)
Materiał Teatru
16 października 2013